Oǵyz Doǵan: Qazaqstan Qytaı men Reseıdiń yqpalyna kirmeýi kerek

Túrkolog, fılolog Oǵyz Doǵan dúkenderdegi kórnekilikterdiń qazaqsha jazylýyn talap etip, aksııa ótkizemiz degen kúnnen bir kún buryn úıine polısııa qyzmetkerleriniń kelgenin habarlap, páterinde bolǵan jaǵdaıdyń vıdeosyn jelige júktegen. Qamshy tilshisi Oǵyz Doǵannan máseleniń mán-jaıyn surady.

"Meni óltirýge "násildik" negizde jospar jasalǵan ba?!"

– Keshe úıge páterlerdi aralap júrmiz degen jeleýmen polısııa qyzmetkerleri keldi. Keıinnen olardyń tikeleı maǵan kelgenin bilip, birden telefonyma vıdeoǵa túsire bastadym. Olar Oǵyz Doǵan degen esimniń maǵynasyn surady. Qandaı adam ondaı suraq qoıady. О́zin kóshi-qon polısııasynanmyn dep tanystyrǵan azamatty Ulttyq qaýipsizdik komıtetinen dep oılaımyn. Olardyń kelgendegi basty maqsaty Qýat Ahmetov bastaǵan til aksııasyna qoldaý bildirgenimnen bolýy múmkin. Keshegi jaǵdaıdan keıin Abzal Quspan aksııaǵa barmaı-aq qoı degen bolatyn. Sondyqtan búgin ol sharaǵa qatysa almadym. Meniń júregime batqan eki-aq nárse, "qazaq tilin talap etseńiz, orystar renjıdi" jáne "sizdiń ómirińizge qaýip tónip tur" degeni. Men ony paraqshamda da jazǵanmyn. Meni óltirýge "násildik" negizde jospar jasalǵan ba?!, – deıdi túrkolog.

"Olar ashyq túrde Reseıdiń buıryǵymen kelgen"

– Bul olarǵa Reseıden kelgen usynys bolýy múmkin. Olardyń bizdiń eldiń saıasatyna aralasýyna bolmaıdy ǵoı. Reseı óz aldyna táýelsiz memleket. Qazaqstan da solaı. Reseıdiń Qazaqstanǵa osylaı yqpal etýi birinshiden halyqaralyq normalarǵa qaraǵanda qylmys, ekinshiden – uıat. Men ózim Túrkııanyń azamaty bola tura, qazaq halqyna túrki birligin armandaıtyn adam bolsam da, bir ret bolsyn "Túrkııanyń yqpalyna kirińder", "túrikshe sóıleńder" dep aıtqan emespin. Qazaqstan eshkimniń yqpalyna kirmeýi kerek. Qytaıdyń da, Túrkııanyń da, Reseıdiń de. Basqa memleketterden qazaqtyń alatyny bar shyǵar. Jaqsysyn alyp, jamanyn qoıa salý kerek. Biraq eshkimniń buıryǵymen Qazaqstan jumys istemeıdi. Men keshegi kelgenderdiń QR qyzmetkerleriniń buıryǵymen kelgenine senbeımin. Olar ashyq túrde Reseıdiń buıryǵymen kelgen, –  dep sanaıdy ol.

Oǵyz Doǵannyń advokaty Abzal Quspan facebook jelisinde polısııanyń bul árkeketi nonsens ekenin aıtty.

"Til aksııasyna qatysty Oǵyz Doǵannyń úıinde bolǵan tekserý – bul endi baryp turǵan nonsens! Memleket ózi shyǵarǵan zańnyń oryndalýyn ózi qalamaıdy! Ne bolmasa memlekettik laýazymda otyrǵan keıbir tulǵalar memleketke qarsy osyndaı is-áreketpen aınalysyp otyr dep esepteımin. Nege? Kez kelgen memleket óz elindegi quqyqtyq qarym-qatynastardyń barlyǵyn zańmen rettep, sheship otyrady. Iаǵnı, memleket adamdardyń ómirin jaqsy zańdar shyǵaryp jáne sol zańdardy oryndatý arqyly jeńildetedi. Sol arqyly óziniń memlekettik fýnksııasyn atqarady. Endi zańnyń oryndalýyna eń birinshi kezekte memleket jáne sol memleketti basqaryp otyrǵan basshylar múddeli bolýy kerek!

Eger ol zań oryndalmaıtyn bolsa – quqyqtyq nıgılızm ornaıdy. Quqyqtyq nıgılızm degenimiz – jergilikti turǵyndardyń, halyqtyń bul zańdardyń eshqashan oryndalmaıtynyn, onyń jáı qoljaýlyqqa aınalǵandyǵyn ábden sezingen kezde zańdy (zańnyń artynda memleket tur), sol memleketti syılamaýy. Al osy syılamaý shegine jetkende memleket jer betinen quryp, joıylyp ketedi" delingen vıdeoda.