Baýyrjan Omaruly. Tańjaryqtyń taǵdyry

Túrmede týǵan tolǵaýlar

Qazaq elinen jyraqta ǵumyr keshken aqyn­dar­dyń shyǵarmashylyǵy rýhanı­ baı­ qazy­na­myz­dyń bólinbes bólshegi bolyp sanalady. Týyp-ósken, tirlik etken qoǵamdyq orta­sy­­nyń sıpaty ártúrli bolǵanyna qaramastan olar sóz óneri arqyly bizdiń ádebıetimizdi barynsha damytty. Atamekeninen tysqary jerdi jaı­la­ǵan alystaǵy aǵaıynnyń orta­syn­da kórkem sózimiz ózgeshe úrdis­pen ilgerilegeni ras. Elge de­gen­ saǵynysh pen sheksiz mahabbat­ qan­das­ta­ry­myz­dyń aqyndyq ónerine erekshe­ serpin bergeni anyq. Qazaqtyń qaı­ma­ǵy buzyl­­maǵan shuraıly tilin sheka­ra­nyń­ arǵy betine alyp ótken olar sol tildi boıtumardaı qas­ter­lep­ saqtady. Sol tilmen jyr kestelep, óleń órdi. Sóı­tip, jyraqta tútin tútetken qalyń qazaq­tyń arasynan aıtýly aqyn­dar kóptep shyqty. Solardyń ishin­degi shoqtyǵy bıik sóz júı­rik­te­ri­niń biri – Tańjaryq Joldyuly.

Bizdiń elimizde Dýlat Babataıuly, Shortanbaı Qanaıuly, Murat Móń­ke­uly, Shákárim Qudaı­­ber­di­uly jáne basqa aqyndardyń shyǵar­­ma­­la­­­ryn­­ ja­­rııa­­laýǵa uzaq ýaqyt tıym salyn­ǵany barshaǵa belgili. Olardyń óleń-tolǵaý­la­ryn «qapasqa qamalǵan qazyna» dep ata­dyq. Sondaı-aq, ádebıet tarıhynda jazǵan dúnıe­leri ǵana emes, ózderi de qapasqa qamalǵan aqyndar bar. Eger aqynnyń jyrlary ǵana emes onyń ózi de ult qazynasy desek, jańaǵy tir­kesti Tańjaryqtyń tulǵasy men taǵdyryna qatys­ty qoldanýǵa da bolar edi. «О́mirge kel­­ge­­nine bıyl 110 jyl tolǵaly otyr­ǵan týma talant, qaısar qalamger Tań­ja­ryq shyǵar­malarynyń 80-90 paı­y­zy túrmede jazyl­ǵan. Aqyn – óz shyǵarmashylyǵymen ómir­­baıa­­nyn tolyq jazyp ketken adam», – deı­di­ aqyn ómiri týraly aıtýly shyǵarma jaz­ǵan jazýshy Turlybek Mámeseıitov. Tań­ja­ryq­tyń­ aqyndyq taǵdyrynyń ózgeshe eken­digi osydan-aq kórinedi.

Tańjaryqtyń tar qapasta týǵan óleńderi elge arnaý, ultqa úndeý, jaqsylarǵa sálem jol­daý túrinde jazyldy. Kóbine-kóp onyń jyr­la­ry­nyń birqatary kádimgi hat úlgisinde bolyp keledi. Ol túrmeniń tar ból­me­sinde qazaq jyrynyń besigin ter­betti. Azaby kóp abaqtynyń ózin ult namysyn qaıraıtyn ulaǵatty sózdiń ustahanasyna aınaldyrdy. Qatal júıe onyń ózin qınaǵanymen óleńin óltire almady. Aqynǵa qorlyq pen zorlyq kór­set­ken azap mekeni ony shıryqtyryp, júreginen jyr saýlatty. Túrmede týǵan jyr­lar tórtkúl dúnıege tarap jatty. Sóıtip, sol keze­ńi­niń sıpatyn dál tanytatyn, ózgeshe jaǵ­daı­da týǵan, mazmuny bólek, rýhy bıik óleń nus­qa­lary ómirge keldi. Sondyqtan, Turlybek Máme­seıitov mysalǵa keltirip júr­gen «túrme áde­bıeti» degen uǵym­dy qaperge alyp, bul taqy­rypty zertteı túsýge jol ashqan jón bolar.

Búginge deıin Tańjaryq aqynnyń murasyn elimen qaýyshtyryp, aqyn­dyq­ tul­ǵa­syn keńi­nen­ tanytýǵa Qur­manáli Ospanuly, Buqara Tysh­qanbaev, Orazanbaı Egeýbaı, Omar­ǵa­zy Aıtan­uly, Qasymhan Ýathanuly, Ǵalym Qana­pııa­uly, Tileýjan Saqalov, Turlybek Máme­seıit­ov, Dúken Másimhan sııaqty aqyn-jazý­shy­­lar men zertteýshi ǵalymdar úlken úles qosty. Biri ádebıettanýda, ekin­shi­si kórkem áde­bıet­te, úshinshisi kıno ónerinde aqynnyń bol­mys-bitimin jan-jaqty tulǵalady. Sondaı-aq­ Jádı Shákenuly, Bilál Qýanysh, Erbol Al­shyn­­baı sekildi qalamgerler de bul taqyrypqa bir­qa­tar maqalalar jazdy.

Tańjaryq shyǵarmashylyǵyn qazaq jur­ty­na keńinen tanystyrýǵa áıgili jazýshy Sábıt Muqanov erekshe eńbek sińirdi. О́tken ǵasyr­dyń­ elýinshi jyldarynyń aıaǵynda Qytaı saparynan oralǵan Sábeń halyqqa shyńjańdyq Tańjaryq aqyn týraly tyń málimet berdi. Ol sol saparynda janynda erip júrgen Buqara Tyshqanbaevtan jazyp alǵan aqyn óleń­de­rin oqyrmanǵa usyndy. Jazý­shy saparnama úlgi­sin­de jazylǵan «Alyptyń adymdary» atty kita­byn­da­ «Halyq bostandyǵy úshin kúres­ken adamdardan qolyna túsken kisige Shen­ Shı-saı bandalarynyń qandaı azap kór­set­kenine Shyńjań aqyny Tańjaryq Jol­dy­ulynyń tómendegi óleńderi kýá», – dep túıin­dep, aqyn­nyń uzaq tolǵanysyn mysalǵa kel­ti­redi. Aqyn­nyń murasyna ǵana emes, taǵ­dyr-talaıy­na, ómir tarıhy­na­ jiti úńiledi. «Bu­qa­ra­nyń áıeli Sara – Tańjaryqtyń týǵan qyzy ekeni esi­mizde. Ol budan toǵyz jyl buryn opat bol­ǵan­ áke­siniń abaqtyda jatqan aýyr halin de, odan qutylǵan qýa­ny­shyn da esine túsirgendeı, jylap tur­dy», – deıdi S.Muqanov.

Sábeń Tańjaryq aqynnyń ǵumyr keshken ólkesin aralap, jyr jam­po­zy týraly derekterge molynan qany­ǵady. Onyń aqyndyq qýaty, azamat­tyq­ tulǵasy, adamı tanymy jónin­de ózindik oı túıedi. Jyr júıriginiń taǵ­dy­ry­na da, týyndylaryna da basa kóńil aýda­ra­dy. Jazýshynyń osy tolǵanysy kita­byn­da bylaısha sıpat­talady: «Birer kún baı bazar­dy­ da,­ Saıram mańyndaǵy qazaq pen qal­­maq aýyldaryn da aralap, qyzyq-qyzmetin kór­­gen­nen keıin, biz Quljaǵa júrip kettik. Saı­ram­dy qor­sha­­ǵan taýdyń Quljaǵa túser asýyn­ «Talqy» deıdi eken. О́zi bıikten tómen­ge quldyraı túsedi eken. Jol bere­tin jyra­nyń aty – «Keń saı». Onyń ón boıy qalyń orman. Talqy asýynyń qyr arqasyna túser­de Buqa­ra­ mashınany toqtatty da maǵan:

– Eger ruqsat etseńiz, Tań­ja­ryq­tyń Shen Shı-saı azabynan quty­lyp kele jatyp, osy Talqy asýyn kórgende jazǵan óleńin oqyp bereıin, – dedi. – Hup, – dedim men. Ol oqı jónel­di».

Ol zamanda qazaqtyń eń kóp oqy­la­tyn qalamgeriniń biri bolǵan Sábıt Muqanovtyń nazaryna ilingen Tań­ja­ryq óleńderi el ishine odan ári tarala tústi.

Kóz – qaraýyl, qol – nóker

Áýeli aýyl moldasynan hat tanyp, keıin Qytaı mektebinde, Qazaqstanda Kegen, Naryn­qol­ aýdan­da­rynda jeti jyldyq mektepte oqy­ǵan Tań­ja­ryq aqynnyń Abaı Qunanbaev, Shákárim Qudaıberdiuly, Ybyraı Altyns­a­rın,­ Mirjaqyp Dýlatov shyǵarmashylyǵymen jaqsy tanys bolǵany týraly aıtylyp ta,­ jazy­lyp­ ta júr. Onyń aqyn retinde qalyp­­ta­­sýyna ásirese Abaıdyń yqpaly basymyraq bolǵany óleń-jyr­la­rynan aıqyn baıqalady. О́leń ólkesinde kimdi úlgi tutyp, ne úshin qadir­le­genin Tańjaryqtyń ózi de anyq aıtady («Sózderi basqa aqynnyń maǵan málim, Qurt salǵan shaıdaı irip, bylǵanady. Bárin de Abaı sózi basyp túser, Bir parsha shetten alyp, qyrnaǵany»), sondaı-aq onyń uly aqynǵa eliktegeni jyr órip, sóz saptaýynan da sezilmeı qalmaıdy («Sózi bar basqalardyń jyr­tyq jamaý, Júrekten áreń shyǵar tyr­na­ǵany»). Budan Abaıdyń belgili jyr júı­rik­terin synǵa alǵan óleńi Tańjaryqqa úlgi bol­ǵanyn kóremiz. О́z dáýiriniń qaıǵysy men qasiretin júreginen ótkizgen aqyn Abaısha tolǵanyp, Abaısha toryǵady. Tańjaryqtyń muń­-zary eliniń muń-muqtajymen tolyq úndes­tik tabady:

Baýyry bútin, basy aman, Jylamaǵan pende joq. Ishim jalyn órtengen, Qaıǵym qatty zerteńnen, Tabylar shıpa em de joq.

Aqynnyń shyǵarmalarynan sóz ónerine degen­ talaby óte joǵary bolǵany baı­qa­la­dy. Ol sózine qulaq túretin alqaly topty­ qadir­leı­tinin («Aıtýǵa dámsiz sóz­di­ qor­ǵa­na­myn, Bolmasa turǵanym joq buldaǵaly»), óleńniń ótkirligi ózin de qulshyndyratynyn («Tereń sóz tappaǵan soń sherim shyqpaı, Ashylmaı júregimde kir qalady»), el aldynda árdaıym kishilik tanytatynyn («Sózimmen qate bolsa,­ aıyp etpe, Sheshennen sóz, sheberden min qalady») únemi ańǵartyp otyrady. Tańjaryq poezııasy kesteli tilimen, kór­kem­dik nárimen erek­she­lenedi. Tyń teńeý­ler,­ tosyn tir­kes­ter, bederli balamalar, sony sýret­teý­ler aqyn jyrlaryn aıshyqtaı túsedi. Tuǵyrly til men maǵynaly mazmunnyń úıle­sim­di­ligi jyr júıriginiń bedelin bıiktetip turady. «Taýy – altyn, tasy – kúmis, aǵashy – jez­,­ Sýla­ry erkek qoıdyń sorpasyndaı» neme­­se «О́mirlik dos ózińe eńbek eter, Aıaq – at,­ kóz­ – qaraýyl, qolyń – nóker. Mı – orda, oı – planshy, bastaýshy – aqyl, Senimdi seri­giń­ joq­ odan óter» degen óleń tirkesteri arqy­ly Tań­ja­ryq tynymsyz izdenip, tynbaı ilgeri­leı­ti­nin kórsetti. Sonyń arqasynda ózin ar­daq­ tut­qan el-jurtyna ózgeshe óleń órimderi men oı oramdaryn úkilep usyndy:

Biletin saıtan tilin qaıran jastyq, Jyn tili – salǵan ániń, shertken kúıiń. Osynyń bárimenen qosh aıtysyp, Tapqanda aqylyńdy sonda súıin.

Tańjaryq murasynyń nazar aýda­rýǵa turar­­lyq taǵy bir tusy – onyń zamana týra­ly­­ oı­­-tol­ǵam­dary. Ǵabıt Músirepovtiń «Zaman­ degen bir kúnde ornap, sol kúni-aq bar­ maz­mu­nyn aıqyndap beretin bazar emes, uly da uzaq suryptalatyn kezeń. Onyń dilin-di­ni­nen bastap fılosofııalyq mazmunyn bir kúnde uǵyný qıyn», – degen tujyrymyna súıensek, aqynnyń óz dáýiriniń tabıǵatyn dál tanytýy ómirlik táji­rı­be­si­men jáne taǵdyr-talaıy­men sabaq­ta­syp jatqanyn kóremiz. Búkil ǵumy­ryn ult muraty úshin kúres­ke ar­na­­ǵan­ Tańjaryqtyń kór­gen­­ qıyn­dy­ǵy men keshken azaby onyń zamana sıpaty týraly naqty túsinigin qalyp­tas­tyrdy. Onyń aınaladaǵy dúnıe týraly ustanymy («Dúnıe bir dıirmen tur­ǵan zyrlap, Adamzat sol zaýatqa kel­gen­ qonaq»), tir­shi­lik zańdylyqtary týra­ly­ tu­jy­ry­my («Júgirseń jazyǵynda múdirmesten, Jatasyń qııasynda jáne qulap»), qýanysh men qaı­ǵy­nyń arasalmaǵy týraly kózqarasy («Bireýler saırandasa tamashalap, Bireýler azap shegip ótti jylap») berik ornyqqan. Ol ómirdiń qubylystaryn ózinshe zerlep-zer­de­lep,­ ózgeshe oı túıedi:

Kýáshi talaı ǵasyr ótti syrǵyp, Jyldy jep, aıdy asap, kúndi týrap. Adamzat ǵasyr boıy qýǵanymen, Jetkizbeı kele jatyr dúnıe zyrlap.

Baıansyz dúnıe, opasyz jalǵan saryny Tańjaryq óleńderinde sát saıyn ushyrasady. Taǵdyrdan kórgen teperishi, óktem júıeden kórgen qorlyǵy men zorlyǵy oǵan ustaranyń júzindeı aýdarylǵan dúnıeniń bolmysyn bylaısha keıiptetti: «Dúnıe alsa seni ýy­sy­ńa,­ Sııar ma az nesibeń ydysyńa». Al onyń «Aýmaly, opasy joq – jalǵan dúnıe, Biz turmaq buryn­ǵydan qalǵan dúnıe» tujyrymy so­naý­ jy­raý­lar dáýirinen tamyr­ tartyp kele jatqan «Biz túgili buryn­ǵydan qalǵan qonys» uǵy­myn eske salady.

Zamannan kóńil taryǵyp…

Tańjaryq Joldyuly shyǵar­ma­shy­ly­ǵynda ózi ómir súrgen zama­na­nyń beınesi aıqyn kórinis tapty. Árbir aqyn bastan keshken­ dáýirin óz qabyldaýy boıynsha­ túısinedi. Oǵan taǵdyrynyń teperishteri men ómiriniń ótkel­derine oraı baǵa beredi. Shortanbaı men Ábýbákir sekildi qıyndyq qyspaǵynda qal­dyr­ǵan zamandy aqyrzamanǵa teńeý úrdisi Tań­ja­ryq­ta da ushyrasyp qalady. Biraq Tańjaryq olar sekildi dinı baılamdardy kóp tııanaq ete bermeıdi, «zaman aqyr» sózin aýyr­t­palyq, beınet maǵynasynda qoldanady:

Túskende basqa sonda zaman aqyr, Mańyna jan jýymaı, bolyp paqyr.

Nurymǵa qaldy túsip aqyr zaman, Balasynan aıyrylyp boldy jaman.

Qııa jolǵa jaqyndap kele jatyr, Boran shyqty bolǵandaı zaman aqyr.

Zamananyń zaýalyn qalyń tumanǵa teńeý – qazaq aqyndarynyń bira­zyn­da bar úrdis. Abaı «Kók tuman – aldymdaǵy keler zaman, Úmitti sáýle etip kóz kóp qadalǵan» dese, Ábýbákir Kerderi «Tuman basty zamandy, Biz zamanǵa ne qyldyq?» dep kúıinedi. Zamana­ daǵ­da­rys­qa túsken sáttegi «tuman» jáne «adasý» uǵym­dary Tańjaryq poezııasyn da aıshyq­­taı­dy.­ Ol «Bizdiń kún – qara tuman, jyǵa-jylaý, Aǵyzyp eki kózdiń jasyn bulaý», – dep el qasi­re­tin tanytady, «Ornaǵan tuman bastaǵy, Tura ma túnep, kóshe me?», – dep belgisizdik ahýa­lyn uqtyrady. Tańjaryqtyń «Dúnıe ále­mine sozamyn qol, Adasqan men bir ǵarip taba almaı jol. Torlanyp bizdiń basqa tústi tuman, Aıyqsyn aldaǵy kún, tilegim sol», – degen tolǵamy Máshhúr Júsiptiń «Ashylmaı basy­myz­dan tuman basty, Sol úshin jol taba al­maı­ jurt adasty», – degen óleń joldarymen úndesedi. Sondaı-aq, aqyn jyrlarynda zamana beınesi «aýmaly zaman» («Kóz kórip esti­gen­di kele jatyr, Aýmaly zaman eken kel­gen­ bul­ bir»), «aıbat zaman» («Bir aıbat kele jatqan zaman edi, Turdy da bolyp ketti ústin-asty»), «kóbikteı kólbeńdegen zaman» («Kóbikteı sý betinde kólbeńdegen, Qalyp tur­ kóńil shirkin zamanadan»), «kókirekke sher­ baı­la­ǵan zaman» («Kóp zaman kókirekke sher­ baı­la­nyp, Eriksiz elden alys jerdi aına­lyp»), «tapshy zaman» («Asyldyń kim­ ta­ny­mas naq syılyǵyn, Zamannyń kórip tur­myz­ tap­shy­ly­ǵyn), «kelmeske ketken zaman» («Ol zaman kelmeske endi ketti deımin, Toqtatyp aqylǵa kón kepti deımin») tirkesteri arqyly sıpat­ta­lady.

Tańjaryq keıiptegen zaman – qaıǵy-qasi­ret­tiń («Zamannan kóńil taryǵyp, Qaıǵy men kúnim keshe me?»), daǵdarys pen­ shara­syz­dyq­tyń («Zamanyń qandaı boldy, qaıran halqym, Júrekti kernep aldy sary­sý jalqyn») kezeńi. Qorlyq pen qarsylyq, kek pen kónbistik, tózim­di­lik pen dármensizdik aqyn jyrlarynyń ón boıynan anyq ańǵarylady. Tańjaryqtyń zary jeke bastyń zary deńgeıinen shyǵyp, halyqtyq zarǵa ulasyp ketedi: «Zarlasam qan­sha egilip, Kim esirkep, kim uǵyp, Kim estıdi únimdi?!».

Qazaq poezııasyndaǵy zar zaman aqyn­da­ry­nyń­ úlgisimen ótkendi aıaýly, keshegini qadirli etip kórsetý úrdisi Tańjaryqta da bar. О́tken ómirin oıǵa alyp, jer-sý attaryn sanamalap, saǵy­nyshpen jyrlaǵan tolǵaýlary Murat Móń­ke­ulynyń áıgili «Saryarqa» dastanyn eske túsiredi. Qonystyń qaıǵysyn bederlegen Murat aqyn men eldiń ahýalyn zerdelegen Tańjaryq aqynnyń úndes tolǵaýlarynan úılesimdilik tabylady. Zar zamannyń aıtýly jyr­shy­sy: «Taısoıǵan, Oral boıy ósken jerim, Kindigim, kirim jýyp, kesken jerim. Qur­by­men jaǵalasyp birge jatyp, Jarty qurt tatý kúnde jesken jerim», – dep terme­let­se, Tańjaryq aqyn: «Aq ırek, Qara shat pen pen qaıran Qaınar, Balshyǵyn shalpylda­typ keshken jerim. Sary aǵashty, Sary shoqy, Eski qora, Kendirin arshyp alyp, esken je­rim»,­ – dep­ tol­ǵa­nady. Murat: «Kúz bolsa qonýshy edik Qarakólge, Ashyly eki jaǵy jaı­ly­ jerge» dep ótkenge oı jiberse, Tańjaryq: «Izdep júrip, kekilik, qyrǵaýyldy, Ketýshi ek keıbireýin uryp alyp», – dep óziniń jastyq shaǵynyń sáýleli sát­te­rine úńiledi. Aqynnyń: «Odan da Kúnes tipti ary qaldy, Qas, Tekes,­ Qarabýra, bári qaldy», – dep qapa­la­nýy da qonystyń qutsyzdyǵyn oılap kúızeliske tús­ken­ zar zamandyq tujy­rym­darǵa jaqyn keledi. Munyń bári – halyqtyq jyr dástúriniń, óleń úlgi­si­niń birkelkiliginiń jáne zamandy seziný ortaqtyǵynyń kórinisteri.

Zamananyń zaýaly kómeskilegen tulǵany izdeý («О́sirgen sóıtip baǵyp ana qaıda? Qor­ǵa­ǵan baýyryn­da pana qaıda?»), ony ótkenniń aıaýly kórinisi dep baǵalaý («Jaqsy eken sol zamanym endi oılasam, Muńaıam, ýa darıǵa-aı, eldi oılasam. Qasiret, qalmas qaıǵy, taýsylmas dert, Kóńilge ketpes bolyp keldi oılasam») – Tańjaryqqa tán baı­lam­-baıyptamalar. Bul – ózindik aı­shy­ǵymen daralanǵan aqynnyń para­­sat­­ty poezııasynyń qazaq tarı­hy­men tamyr­las­ty­ǵynyń, qazaq áde­bıe­tiniń ishki damý úrdisimen tyǵyz baılanystylyǵynyń aıqyn kórinisi.

El bolyp esińdi jı, endi qazaq

Tańjaryq shyǵarmashylyǵynda zamana yńǵaıynda ósip-jetilgen dáýir adamynyń da beınesi bar. Aqyn eldi jolǵa salýǵa tıis serkelerden túńiledi («Dúnıe neshe túrli ózgerip tur, Bastaýshyń jalǵan, jala sózge erip tur»), olardyń jurtty qanap otyrǵanyna nalıdy («Bul kúnde biz qaıǵyda, qýlar aman, Halyq­tyń maı qaınatqan tóbesine»), óz taǵd­y­ry­na kúıinedi («Kez boldy azat basym, mun­daı­ halǵa, Eriksiz jetektedi uqsap malǵa»), tóńi­re­gin­degi sóz uǵatyn aǵaıynǵa zaryn aıtyp shaǵy­na­dy («Jalǵanda bizdeı muńly adam bol­mas,­ Aıyrylyp elden tiri baılanǵan sher»).

Aqyn óz ultynyń kemshiligin kórip jany ashıdy, olardy aǵartýshylyq ıdeıany ustanǵan qazaq aqyndarynyń oı-tujyrymdarymen jiger­len­di­redi, Qazaqtyń namysyn jyrymen janıdy. Halqynyń rýhyn kóte­rýge umtylǵan Mirjaqyptyń usta­ny­myn eske salady («Ja­zyl­­dy­ Mirjaqyptan: «Oıan, qazaq», Eskerdi ony qashan noıan qazaq. Ornyna oıanǵannyń uıqy salyp, Qaldyń ǵoı shı túbinde qoıan qazaq»), Shákárimniń ultqa arnalǵan ulaǵatyn uq­ty­rýǵa tyrysady («Taraldy Shákárimnen «Qazaq aına», Qaı qazaq ony oqyp, aldy paıda?»), Ybyraı Altynsarınniń oqý-bilimge shaqyr­ǵan ónegesin oıǵa túsiredi («Oqy dep Altynsarın aıtqanymen, Oqýdy tastap qazaq aı­ran­dy alǵan»). Qazaqty keıip otyryp ser­pil­tý, synap­ otyryp shıratý jaǵynan Abaı­men­ sa­baq­ta­syp jatatyn Tań­ja­ryq keler kún­nen­ jaqsylyq kútedi. Toryǵýyn tal­py­nys­qa, kúı­zelisin umtylysqa jeńdiredi.

Biri men sol qazaqtyń júrgen azyp, Qurǵaqtan sý taba almaı qudyq qazyp. Túzelip endi qazaq el bolar dep, Úmitpen asqar taýdaı ketem jazyp.

Tyǵyryqtan shyǵýdyń joly sanany oıa­typ,­ bilimge jeteleýde dep bilgen Alash aǵar­tý­shy­la­ry sekildi Tańjaryq ta óz ultyn birlikke, ilge­ri­leýge shaqyrady. Onyń bul týra­syn­daǵy «Tasta da nadandyqty kel, qatarǵa, El bo­lyp­­ esiń­­di jı, endi qazaq», – degen oı-tujy­ry­­my qazaq qoǵamynyń dertin tamyrshy­daı­­ tap basqan Ǵumar Qarashtyń «Uıqy qan­dy, turalyq, Turyp keńes quralyq», – de­gen­ ul­ty­na arnaǵan ula­ǵatty uranymen ún­des­tik­ tabady. Tańjaryq shyǵarmalaryn jınap-bastyrýmen aınalysqan Tileýjan Saqa­lov eńbekterinde de, aqyn murasyn ult-azat­tyq­ baǵ­dar­ aıasynda qarastyrǵan Dúken Másim­han­uly­nyń zertteýinde de, erkindikti ańsaýdyń, el múddesin qorǵaýdyń mysaldary kóptep kel­ti­riledi.

Qazaq ádebıetiniń tulǵaly ókili Tańjaryq Joldyulynyń zaman beınesi, dáýir adamy týraly oı-tujy­rym­dary óz taǵdyrymen de, el taǵdy­ry­men de berik sabaqtasyp jatyr. Onyń óleń-jyrlaryn ózge elde qonys tepken aǵaıynnyń kórkem tilmen kestelengen sherli shejiresi dep tanyǵanymyz jón.

Tańjaryqtyń taǵdyry – táýel­siz­dik­ úshin tynbaı kúresken tuǵyrly tulǵanyń taǵdyry. Tańjaryqtyń taǵdyry – aýyr azap, bitpes beınet kórse de qaı­sar­ly­ǵy­nan tanbaǵan qazaq aqynynyń taǵdyry. Tańjaryqtyń taǵdyry – tóske tússe de jan­shyl­maı­tyn, tezge tússe de­ sar­qyl­maı­tyn qasıet­ti qazaq jyry­nyń taǵdyry. Tańjaryqtyń taǵdyry – myń ólip, myń tiril­gen qazaqtyń óz taǵdyry. Tańjaryqtyń taǵdyry – óshpeıtin ómirdiń, ólmeı­tin óleńniń sımvoly.

 "Astana aqshamy"