Máms boıynsha jıi qoıylatyn 10 suraq

2020 jyldyń 1 qańtarynan elde mindetti áleýmettik medısınalyq saqtandyrý engizildi. Júıe engenine aıǵa jýyq ýaqyt ótse de, el arasynda jańashyldyqty túsinbeı jatqandar kóp. MÁMS engizilgen kúnnen bastap búginge deıin 1406 baılanys ortalyǵyna azamattardan 14 141 ótinim túsken. Baılanys ortalyǵy búginde 24/7/365 tártibinde jumys isteýde. Osy oraıda leýmettik medısınalyq saqtandyrý Qorynyń basshysy Aıbatyr Jumaǵulov MÁMS boıynsha jıi qoıylatyn 10 suraqqa jaýap berdi.

1. Men saqtandyrylǵanymdy qalaı jáne qaıdan bile alamyn?

– Mundaı aqparatty elektrondyq úkimet portalynan (https://egov.kz/), QR Densaýlyq saqtaý mınıstrliginiń (http://dsm.gov.kz/) jáne Qordyń saıtynan (https://fms.kz/), Telegram-bot (https://t.me/SaqtandyryBot) jáne WhatsApp-taǵy chat-bot (+7 700 103 1406) arqyly alýǵa bolady.

Osy múmkindikti paıdalana otyryp, aǵymdaǵy jyldyń 1 sáýirine deıin barlyq azamattar MÁMS júıesinde saqtandyrylǵan bolyp, medısınalyq qyzmetterdi tolyq kólemde ala alatyndyǵyn eske salǵym keledi. Azamattardyń qajetti medısınalyq qyzmetterdi alýyna eshqandaı kedergi bolmaýy kerek. Biraq osy jeńildik kezeńinde olar saqtandyrylyp, MÁMS júıesiniń qatysýshysy bolýy kerek.

2020 jyldyń 1 sáýirinen bastap saqtandyrylmaǵan pasıentterge medısınalyq kómek kórsetile beredi, biraq tegin medısınalyq kómektiń kepildendirilgen kólemi aıasynda ǵana, qalǵan qyzmetter – aqyly túrde bolady. Sondyqtan, 31 naýryzǵa deıin saqtandyrylǵan mártebesin alý mańyzdy.

2. Meniń jeke kásibim bar. MÁMS boıynsha jarnany qalaı jáne qashan tóleýim kerek?

– Eger siz jeke kásipker bolsańyz, MÁMS jarnasyn kelesi aıdyń 25-nen keshiktirmeı tóleýińiz qajet. Eger siz patentpen jumys isteseńiz, tólem patent qunyn tóleý kezinde jasalýy kerek.

Jeke kásipkerler úshin jarna mólsheri 1,4 eń tómengi jalaqynyń 5%-yn quraıdy. 2020 jyly ol 2975 teńgege teń.

Aıtpaqshy, eger sizde shtatta qyzmetkerler bolsa, onda jumys berýshi retinde siz olarǵa jalaqy qorynan 2% mólsherinde aýdarym jasaýyńyz kerek, sondaı-aq, ár qyzmetkerdiń jalaqysynyń 1%-yn  jarna retinde shegerińiz.  

3. Men úıde otyryp jumys isteımin, resmı túrde emes. Men MÁMS júıesine jarna tóleýim kerek pe jáne nege? Olaı bolsa, qalaı, qashan jáne qansha?

– Bul jaǵdaıda siz jeke kásipker retinde tirkeýsiz kásipkerlik qyzmetti júzege asyratyn jeke tulǵalar sanatyna jatasyz, sonymen qatar, sizdiń jaldanýshy qyzmetkerlerińiz bolmaıdy. Siz MÁMS júıesine jarna tólemeýińizge bolady. Biraq bul jaǵdaıda siz saqtandyrylmaısyz, demek, siz tek tegin medısınalyq kómektiń kepildendirilgen kólemi aıasynda ǵana kómek ala alasyz (jedel, shuǵyl járdem). MÁMS paketine kiretin qyzmetterdi (mamandardyń qabyldaýy, zertteý qyzmetteri, dıagnostıka, operasııalar) alý úshin, ózińizdi saqtandyryp, aı saıyn birtutas jıyntyq tólem (BJT) tóleýińiz kerek. Sonymen birge BJT salyq agentteri qataryna jatpaıdy.

Bul taǵy qandaı múmkindikter beredi?

MÁMS jarnalarynan basqa, BJT mindetti zeınetaqy jarnalaryn da qamtıdy. Iаǵnı, BJT tóleı otyryp, siz ózińizdiń bazalyq zeınetaqy tólemińizdi qamtamasyz etesiz (jumys tájirbıesine baılanysty). Siz qanshalyqty uzaq tólegen bolsańyz, bolashaqta soǵurlym kóp zeınetaqy alasyz, óıtkeni eńbek ótili eskeriledi.

Sondaı-aq siz áleýmettik jarna tólegendikten (olar da BJT quramyna kiredi), siz eger eńbekke qabilettiligińizdi joǵaltsańyz, asyraýshyńyzdan aırylsańyz, júktilik pen bosaný kezinde, bala asyrap alý nemese bala kútimi kezinde áleýmettik járdemaqy alýǵa quqyǵyńyz bar.

 4. BJT degen ne jáne ol qalaı esepteledi?

– BJT, joǵaryda aıtqanymdaı, bul – birtutas jıyntyq tólem. Ol aılyq eseptik kórsetkish (AEK) mólsherimen esepteledi. Qala turǵyndary úshin bul – 1 AEK (2020 jyly 2651 teńge), aýyl turǵyndary úshin – 0,5 AEK (2020 jyly 1326 teńge).

Sonymen qatar BJT quramyna:

• jeke tabys salyǵy;
• zeınetaqy jarnasy;
• MÁMS salymdary
• áleýmettik aýdarymdar kiredi.

Sonymen qatar, BJT-daǵy MÁMS jarnalarynyń úlesi qala turǵyndary úshin bar-joǵy 1060 teńgeni, aýyl turǵyndary úshin 530 teńgeni quraıdy.

5. Eger men jumys berýshim MÁMS boıynsha jarna engizetin jumysker sanatyna kirmesem, onda men ózim úshin jarnany qalaı tóleımin?

– Bul jaǵdaıda siz MÁMS júıesine  táýelsiz tóleýshi retinde sanalasyz (jeke kásipkerler, ózin-ózi jumyspen qamtyǵandar, resmı tirkelmegen jumyssyzdar sııaqty). Siz ekinshi deńgeıli bankterdiń kassalary, Qazposhta, Halyq bank termınaldary, “Kassa 24” ózine-ózi qyzmet kórsetý termınaldary jáne Kaspi.kz mobıldik qosymshasy arqyly MÁMS úshin tólem tóleı otyryp, ózińizdi saqtandyra alasyz. Jarnalardyń mólsheri sizdiń mártebeńizge baılanysty bolady. Joǵaryda men ártúrli sanattaǵy tóleýshilerge arnalǵan úlgiler týraly aıttym.

6. Men jeke klınıkada tekserýden ótkim keledi, biraq meniń emhanam ol jerge joldama berýden bas tartty. Ne isteýim kerek?

– Mundaı jaǵdaı bolmaýy kerek. Ýchaskelik dáriger sizdi óz tańdaýyńyz boıynsha Qormen kelisim-shart jasaǵan kez kelgen medısınalyq uıymǵa jiberýi tıis. Jetkizýshilerdiń tizimin Qordyń saıtynan tabýǵa bolady (https://fms.kz/ru/content/postavshchiki-fonda). Sonymen birge joldamany medısınalyq mazmundama bolǵan jaǵdaıda ǵana alýǵa bolatyndyǵyn eskertemin.

Sizderdiń nazarlaryńyzdy Qordyń negizgi mindetteriniń biri – pasıentterdiń quqyǵyn qorǵaý ekendigine aýdarǵym keledi. Sondyqtan, biz kórsetiletin qyzmetterdiń sapasyn únemi qadaǵalap otyramyz jáne týyndaǵan máselelerdi tez sheshýge tyrysamyz.

7. MRT alýym kerek, biraq maǵan joldama bermeıdi. Nelikten?

– KT nemese MRT qyzmetin alý úshin sizge ýchaskelik dárigerdiń joldamasy qajet. Ol tek tıisti dárigerlik nusqaýlar bolǵan kezde beriledi, óıtkeni, bul prosedýrada elektromagnıttik sáýlelený qaýpi bar. Ony qajetsiz jasaı bergen durys bolmaıdy. Iаǵnı, mundaı tekserýlerge medısınalyq nusqaýlar bolmaǵan jaǵdaıda ǵana sizge joldama berilmeýi múmkin.

8. Maǵan MÁMS boıynsha tis dárigerinde tegin emdelýge bola ma?

– MÁMS júıesi aıasynda aqysyz stomatologııalyq qyzmetterdi 18 jasqa deıingi balalar, júkti áıelder, Ekinshi dúnıejúzilik soǵystyń qatysýshylary, múgedekter, zeınetkerler, kópbalaly analar («Altyn alqa», «Kúmis alqa»  alqalarymen marapattalǵandar), ataýly áleýmettik kómek alýshylar, áleýmettik mańyzy bar aýrýlary bar nemese basqalarǵa qaýip tóndiretin aýrýlary bar pasıentter ala alady.

Eger emdeý josparlanǵan bolsa (shuǵyl emes), júkti áıelder men 18 jasqa deıingi balalar úshin MÁMS boıynsha tegin stomatologııalyq em taǵaıyndalady.

Qalǵan pasıentterdiń barlyq sanattary stomatologııalyq qyzmetti aqyly alady.

Taǵy aıtarym, eger sizdiń medısınalyq uıymyńyzda tis dárigeri bolmasa (eger dáriger nusqaýy kórsetilgen jaǵdaılar men sanattarǵa sáıkes bolsa), cizge Qor jetkizýshileriniń tiziminde kórsetilgen medısınalyq uıymǵa joldama berýi tıis.

9. Oqý úshin 086-y (083-y) anyqtamasyn usyný qajet. Osyny MÁMS boıynsha aqysyz jasaýǵa bola ma?

– 086 jáne 083 anyqtamalary MÁMS paketine kirmeıdi. Bul memlekettik qyzmetti medısınalyq uıymdar aqyly túrde usynady.

Bul anyqtamalar oqýǵa túsetin nemese jumysqa kiretin pasıenttiń kásibı jaramdylyǵy týraly dárigerdiń tujyrymyn alý maqsatymen merzimdi medısınalyq tekserýden ótý úshin beriletinin túsindirgim keledi. Bul profılaktıkalyq sanatqa jatpaıdy. Biraq pasıent jylyna bir ret aqysyz negizde profılaktıkalyq tekserýden ótýge quqyly.

10. Pasıent qaıtys bolǵan jaǵdaıda onyń jınaqtalǵan aqshasy týystaryna berile me?

– Joq, jarnalardy aýdarý qarastyrylmaǵan, óıtkeni áleýmettik medısınalyq saqtandyrý jınaqtaýshy júıe emes. Medısınalyq kómek jarnalardyń mólsheri men somasyna qaramastan kórsetiledi. Iаǵnı, halyqtyń barlyq sanattarynyń medısınalyq qyzmetterge qoljetimdiligi birdeı. Bul júıeniń teń qoljetimdilik jáne yntymaqtastyq prınsıpi osynda jatyr. Sondyqtan, biz ár túrli kirisi bar adamdarǵa birdeı, beıtarap qyzmet kórsetetin osyndaı modeldi tańdadyq.