Ekonomıkany qurylymdyq jańǵyrtý saıasaty ınvestısııalaý úshin jańa óristerdi ashady

Bul týraly Almaty Investment Forum-da qala ákimi Baqytjan Saǵyntaev aıtty.

Shahar basshysy aldaǵy ýaqytta ekonomıkanyń qandaı salalary qarqyndy damıtynyn aıtty:

"Birinshi. Biz Almatyny jahandyq iskerlik ortalyq, jańa Jibek jolyndaǵy mańyzdy kóliktik-logıstıkalyq jáne týrıstik hab retinde kóremiz. Ol úshin óńirlik jáne halyqaralyq naryqta qajet qyzmet kórsetýlerdi, bilim men joǵary biliktilikti talap etetin salalardy damytatyn bolamyz. Birinshi kezekte bul – qarjy jáne saqtandyrý, aqparattyq-kommýnıkasııalyq tehnologııalar, logıstıka jáne dıstrıbýsııa. Atalǵan salalarda Almatynyń turaqty dástúri, joǵary dárejeli kadr mektebi, bıik bedeli jáne ósý perspektıvasy bar. Aldaǵy ýaqytta biz ekonomıka jáne jumyspen qamtý qurylymyndaǵy osy sektorlardyń úlesin ulǵaıtatyn bolamyz.

Ekinshi. Investısııalar úshin, ásirese, Almaty qalasynyń qurylys kesheni – onyń ishinde turǵyn úı jyljymaıtyn múlki, medısınalyq jáne bilim berý ınfraqurylymy, jol qurylysy men kommýnaldyq sharýashylyq, demalys jáne oıyn-saýyq nysandary tartymdy . Bulardyń barlyǵynda zor áleýet pen suranys, aýqymdy josparlar bar. Turǵyn úıdi iske qosý kólemi jyl saıyn ulǵaıýda jáne 2 mln. astam sharshy metrdi quraıdy. Halyq sanynyń kóbeıýin eskersek, sapaly jáne qoljetimdi turǵyn úıge degen qajettilik artýda. Sondyqtan, qala ákimdigi ınjenerlik ınfraqurylymdy eskere otyryp, ıpotekadaǵy jeńildikti mólsherlememen turǵyn úı salasyna ınvestısııalaýdy yntalandyratyn bolady. Bul oraıda, memlekettik-jeke menshik áriptestik sharty eń negizgi tetik bolyp tabylady. Munda sondaı-aq, qalalyq bıýdjet kepildik bergen tólemderge ınvestısııa ósiminiń úlken áleýeti bar. Qurylys materıaldary men jabdyqtaryn óndirý úshin Almaty ındýstrııalyq aımaǵynyń áleýetin paıdalaný usynylady.

Úshinshi. Almatynyń ekonomıkalyq ósýiniń mańyzdy draıveri áleýmettik ekonomıka dep sanaımyn. Eń aldymen, biz bilim berý jáne densaýlyq saqtaý salalary jóninde aıtyp otyrmyz. Bul salalarǵa eleýli salymdar baǵyttalatyn bolady. О́ıtkeni, aldaǵy ómir súrý sapasyn qamtamasyz etý úshin tek taıaýdaǵy 5 jylda keminde 19 mektep pen 16 qosalqy nysan, 400 memlekettik jáne jekemenshik balabaqsha, 30 medısınalyq mekeme salý talap etiledi. Bul jobalarǵa bıznestiń de ózara tıimdi jaǵdaıda atsalysýyna úmit artamyn. Jeke menshik balabaqshalardyń, mektepter men klınıkalardyń damýyna barynsha yqpal etetin bolamyz.

Tórtinshi. Almaty ekonomıkalyq ósýiniń kelesi perspektıvaly draıveri – týrızm. Munda bıznes bastamalar úshin úlken alań shoǵyrlanǵan. Qazirdiń ózinde Almaty týrızm úshin negizgi «ortalyq» bolyp tabylady. О́tken jyly megapolıske 1 mln. astam týrıst keldi. Bul respýblıkaǵa keletin sheteldikterdiń 43,9%-y. Týrısterdiń kelýimen birge qonaq úı bıznesi qarqyndy ósýde. Almatyda qonaq úı oryndarynyń sany 2015 jyldan bastap 41%-ǵa artty. Aıryqsha oqıǵalar, iskerlik, sporttyq, saýyqtyrý jáne mádenı-bilim berý dep jikteletin týrıstik salany týrındýstrııanyń zamanaýı qaǵıdattaryna saı quratyn bolamyz. Álemdik megapolısterdiń tájirıbesi týrıster qaıda bolsa, sol jerge ınvestısııalyq salymdardyń túsetindigin dáleldeıdi. 2050 jylǵa qaraı qalanyń jalpy óńirlik ónimindegi týrızmniń úlesi 6%-ǵa jetýi tıis.

Besinshi. Biz Almatyny «aqyldy qala» retinde damytatyn bolamyz. Ol úshin josparlaý men qurylys salýda, turǵyn úımen jáne kommýnaldyq qyzmettermen qamtamasyz etýde, qaýipsizdik, kólikpen tasymaldaý, bilim berý, qoǵamdyq densaýlyq, qalany turǵyndarmen birlesip basqarýda úzdik álemdik smart-tájirıbelerdi qoldanamyz. Qala ekonomıkasynyń jańa ındýstrııasyna jáne sıfrlandyrýǵa – onyń ishinde elektrondy kommersııa men tólemder, blok-cheın, ınternet-zattar, aýqymdy derekter jáne t.b. sol sekildi perspektıvaly salalardy damytý úshin platformalar qurýǵa eleýli basymdyq jasalady. Ǵylymdy qajet etetin ekonomıkany damytýǵa, jańa aqparattyq tehnologııalarǵa, joǵary tehnologııalyq taýarlar óndirisin damytýǵa erekshe nazar aýdarylatyn bolady. Almaty aıtarlyqtaı ǵylymı-tehnıkalyq áleýetke ıe. Munda elimizdegi ǵylymı-zertteý jáne tájirıbelik-konstrýktorlyq jumystardy júzege asyratyn uıymdardyń 35%-y ornalasqan. Ǵylymı-zertteý jáne tájirıbelik-konstrýktorlyq jumystardy oryndaıtyn barlyq qyzmetkerlerdiń 42%-y jumyspen qamtylǵan. Aldaǵy ýaqytta joǵary tehnologııalardyń halyqaralyq naryǵyna shyǵý úshin ınvestorlardy Almatynyń tıimdi ınnovasııalyq ekojúıesin jedel qalyptastyrý jumystaryna qatysýǵa shaqyramyn. Ekojúıege – joǵary oqý oryndary men ǵylymı-zertteý ınstıtýttary janyndaǵy transfert jáne tehnologııalardy kommersııalandyrý ortalyqtary, tehnologııalyq bıznes-ınkýbatorlar men tehnoparkter, ınnovasııalyq jáne IT-kvartaldar enetin bolady.

 Altynshy. Bizdiń Strategııamyz Almatyny mádenı kreatıvti qala – álemniń túpkir-túpkirinen ınvestısııalar men talanttardy ózine tartatyn, sondaı-aq «bilim ekonomıkasy» ınnovasııalary men jańa ındýstrııalar ortalyǵy retinde damytý. Sondyqtan kreatıvti ekonomıka týraly aıryqsha atap ótkim keledi. Bul ınvestısııa úshin eń perspektıvaly sala. Dúnıejúzilik ekonomıkalyq forýmnyń boljamyna sáıkes, búgingi bastaýysh synyp oqýshylarynyń 65%-y áli paıda bolmaǵan mamandyqtar boıynsha jumys isteıtin bolady. Jańa mamandyqtardyń barlyǵy shyǵarmashylyqpen, jańasha oılaýmen baılanysty bolaryna senimdimin. Kreatıvti ındýstrııalar – jaqyn bolashaqtaǵy ekonomıkanyń, ásirese úlken qalalardaǵy, eń perspektıvti baǵytynyń biri bolmaq. Stıv Djobstyń búgingi álemde ıdeıalar eń qundy taýarǵa aınalady degenin esterińizge salǵym keledi. Bul pikir dáleldenýde. Álemdik iri korporasııalar qazirdiń ózinde bilim kapıtalyna túbegeıli aýysqan. Máselen, álemdik kompanııalardyń naryqtyq qunyndaǵy materıaldyq emes aktıvterdiń úlesi sońǵy 40 jylda 17%-dan 84%-ǵa deıin ósti. Álemdegi iri kompanııalar reıtınginde alǵashqy oryndardy Google, Apple, Facebook, Amazon ıelenedi. Búgingi tańda Almatyny Ortalyq Azııanyń eń kreatıvti qalasy dep aıtýǵa bolady. Elimizdiń kreatıvti sektorynyń 45% bizdiń qalamyzda shoǵyrlanǵan. Almaty – IT qalyptastyrylǵan damyǵan ǵylymy men kreatıvti ınfroqurylymy bar, jarqyn stýdenttik jastar qalasy. Bizdiń qalamyzda jyl saıyn ulttyq joǵary oqý oryndaryn daıyndaıtyn eń úzdik shyǵarmashylyq kadrlar shoǵyrlanǵan.

Biz kreatıvti ındýstrııalar parkin salý jobasyn bastaýdy josparlap otyrmyz. Bul park materıaltaný, energııany saqtaý jáne tasymaldaý, krıogenıka, kvanttyq materıal, astrofızıka, optıkalyq fızıka, joǵary energııa fızıkasy, opto-jáne mıkroelektronıka, syǵylǵan materııa teorııasy, bıotehnologııalar, medısına, jer týraly ǵylymdar jáne t.b. sııaqty salalarda jańa ázirlemelerdi damytatyn bolady.