Dıplomdyq jumys satý saýdasy qyzyp tur

«Bir jyl qınalyp dıplom jazǵansha, aqshasyn tólep bireýge jazdyrǵanym artyq!». Elimizde osyndaı oımen júrgen stýdentterdiń sany artyp barady. Oǵan dıplomdyq jumys túgili dıssertasııany da birneshe aptada jazyp beremin degen jelidegi jarnamalardyń kóbeıgeni dálel. Tipti mundaı qyzmettiń suranysta bolǵany sonsha, habarlasatyndar kezekti bir jyl buryn alyp qoıady eken. Aralarynda bolashaq zańger, muǵalim, tipti dáriger bar ekendigin eskersek, alańdaıtyndaı jaǵdaı. Bul týraly Eýrazııa birinshi arnasy habarlaıdy.

Bizden bet-júzin kórsetpeýdi ótingen Abzal esimdi elordalyq jigit oqýyn eki jyl buryn bitiripti. Negizgi mamandyǵy esepshi, biraq dıplomy boıynsha jumys istemeıdi. Ázirge múldem basqa salada júr. Nápaqasyn erte taba bastaǵandyqtan sabaq oqýyna múldem ýaqyty bolmapty. Dıplomdyq jumysyn da aqshaǵa jazdyrǵan.

Abzal, qala turǵyny:

«Negizinde dıplomdy jazyp otyrýǵa ýaqytym bolmady. Sondyqtan maǵan aqshany tólep, jaza salǵanym artyq. Maǵan solaı ońaıyraq boldy. Men arnaıy adamǵa shyqtym. Jáne sol jetekshim qorǵaǵan kezde aıtatyn sózderime deıin jazyp berdi».

О́kinishtisi, Abzal sııaqty «jazdyra salǵanym artyq» deıtinder kóp qazir. Mundaılarǵa jelide jarnamanyń túr-túri bar. Baǵasy 50 myńnan bastap kete beredi. Tipti suranystyń qyzyp turǵany sonsha- habarlasatyndar kezekti bir jyl buryn alyp qoıady eken.

«Obychno vse poranshe zakazyvaıýt potomý chto ý nas ocheredı vystraıvaıýtsıa ýje na sledýıýshıı god».

Birnesheýimen sóılesip, anyq-qanyǵyn bilgenen keıin, mynadaı qyzyqty baıqadyq. Dıplomdyq jumystardy bir adam barlyq sala boıynsha jaza beredi. Máselen medısınadan múldem alys bireý sizge dıssertasııany bir-eki aptada daıyndap beremin, deıdi. Sonda jeti jyldyq oqýdyń kerek bolmaı qalǵany ma?

«Vy rabotalı v etoı sfere, vy horosho znaete? Net kogda my pıshem, my je ssylaemsıa ne na praktıký, a na tekýshıı materıal. pıshem ssylaıas na leteratýrnye ıstochnıkı, knıgı, te je ınternet ıstochnıkı».

Odan bólek, bul pysyqaılar, «antıplagıatty» da qalaı aldaý kerektigin úıretemiz deıdi. Bilmeıtinderge bul stýdent jumysyn ózi jazdy ma, álde bir jerden kóshirip aldy ma, sony tekseretin baǵdarlama. Alaıda, ustazdar daıyn jumysty birden ajyratamyz, deıdi.

Sáýle Tapanova, professor:

«Árıne aıyrmashylyǵy bolady. Daıyn jumysty alyp kelse, men osy birneshe jyl boldy, memlekettik emtıhanda stýdentterdi qabyldap júrmin, sol kezde suraqtar qoıylady. Stýdentiń óziniń jazǵan jumysy kórinip turady da, erkin sóıleı alady olar. Qorǵaı alady».

Bul másele tıisti mınıstrliktiń nazaryna da ilikti. Vedomstvo ókilderi, atalǵan problemany sheshýde mynadaı jumystar júrgizip jatqanyn aıtty.

Sholpan Karınova, QR Bilim jáne ǵylym mınıstriniń orynbasary

«Mektep jasynan bastap oqýshylar ár túrli referattar jazady, ár túrli shyǵarma esse jaszady. Osyny jazý kezinde ashyqtyqty qalyptastyryp, kóshirip alý nemese basqa bireýdiń eńbegin paıdalanyp qoıý degen sııaqty máselelerde úlken nazar aýdaryp jatyrmyz».

Alaıda jasyratyny joq, dıplomdyq jumysyn aqshaǵa jazyp júrgenderdi bylaı qoıǵanda, dıplomnyń ózin satyp alyp, jalǵan qujatpen jumys istep júrgender de kóp búginde. Biraq ol endi basqa taqyryp.