Tarazda "Elbasynyń tarıhı mıssııasy: jahandanǵan álemdegi qaýipsizdik pen turaqtylyq" halyqaralyq ǵylymı-praktıkalyq konferensııasy ótti

 

M.H. Dýlatı atyndaǵy Taraz memlekettik ýnıversıtetinde «Elbasynyń tarıhı mıssııasy: jahandanǵan álemdegi qaýipsizdik pen turaqtylyq» atty halyqaralyq ǵylymı-praktıkalyq konferensııasy ótti. Is-shara Qazaqstan Respýblıkasynyń Tuńǵysh Prezıdenti – Elbasy kitaphanasy uıymdastyrǵan «N. Nazarbaev: dáýir, tulǵa, qoǵam» keshendi kóshpeli kórme jobasynyń mańyzdy bir bóligi bolyp tabylady.

Oǵan Taraz qalasy men sheteldik joǵarǵy oqý oryndarynyń muǵalimderi, stýdentteri, magıstranttary men doktoranttary, sarapshy mamandar men zııaly qaýym ókilderi qatysty.

Konferensııanyń moderatory – Qazaqstan Respýblıkasynyń Tuńǵysh Prezıdenti – Elbasy kitaphanasynyń dırektory, saıası ǵylymdardyń doktory, professor Ámirhan Rahymjanov kirispe sózinde Uly Jibek joly boıyna ornalasqan Jambyl óńiri – qudiretti Qarahan memleketi saltanat qurǵan, Kereı men Jánibek handar Qazaq handyǵynyń shańyraǵyn kóterip, týyn tikken kıeli meken ekenin, sondaı-aq, Jambyldyń qasıetti jeri – árisi Báıdibek batyrdy, Uly júzdiń bas bıi Tóle Álibekulyn, Balýan Sholaqty, án men jyrdyń keni Kenen Ázirbaevti, qylqobyzdy quıqyljytqan Yqylas Dúkenulyn, berisi jyr alyby Jambyldy, Halyq qaharmany Baýyrjan Momyshulyn, álem tanyǵan Elbasy Nursultan Nazarbaevtaı perzentti tárbıelep ósirgen Áljan anamyzdy jáne basqa da ult ardaqtylaryn dúnıege ákelgen qasıetti óńir ekendigin atap ótti. Ol búgingi konferensııanyń basty maqsaty – álemge elimizdi tanytqan táýelsiz Qazaqstannyń Tuńǵysh Prezıdenti - Elbasy Nursultan Ábishuly Nazarbaevtyń el tarıhynyń 30 jylǵa jýyq aıtýly kezeńinde san túrli synaq pen mańyzdy sheshimderge toly qaıratkerlik qadamyn, onyń ishinde jahandyq qaýipsizdik pen turaqtylyqty qamtamasyz etýdegi kóregen saıasaty men degdar bolmysyn jan-jaqty ashýǵa baǵyttalǵanyn atap, alǵysózdi Jambyl oblysynyń ákimi Asqar Myrzahmetovke berdi.

Jambyl oblysynyń ákimi Asqar Myrzahmetov:

- Jambyldaqtar árdaıym Elbasynyń qamqorlyǵy men erekshe nazaryn sezinip keledi. N.Á. Nazarbaevtyń san dáýirdiń kýási bolǵan kóne shaharymyzǵa «Taraz – tarıhymyzdyń altyn dińgegi» dep baǵa berýi – biz úshin úlken mártebe. Bizdiń oblys ekonomıkasynyń barlyq salalaryndaǵy jetistikterimiz – Tuńǵysh Prezıdenttiń naqty aıqyndalǵan saıasatymen tikeleı baılanysty. Búginde Elbasynyń esimi Egemendik, Táýelsizdik, Qazaqstan, Otan, Birlik sııaqty uly uǵymdarmen úndes aıtylady. Bul zańdy da. Sebebi, bizdiń barlyq jetistikterimiz, elimizdiń jańa zamandaǵy qaıta jańǵyrýy, rýhanı, ekonomıkalyq erkindigimizdiń tiregi – Elbasynyń esimimen tikeleı baılanysty ekendigi daýsyz. Tuńǵysh Prezıdenttiń eren eńbegi men tolaıym tabystaryn aıshyqtaýǵa arnalǵan halyqaralyq ǵylymı-tájirıbelik konferensııanyń Áýlıeata jerinde ótýi – bizder úshin úlken

mártebe. Shara barysynda eli súıgen Elbasynyń táýelsiz qazaq elin qalyptastyrýdaǵy eren eńbekteri men san túrli qyrlary jan-jaqty ashyla túsetinine senimdemin, - dedi A.Myrzahmetov.

Halyqaralyq konferensııanyń negizgi baıandamasyn jasaǵan Ámirhan Rahymjanov:

- Qazaq handyǵynyń ár jyldary el bılegen handarynyń kúni-túni oılaǵan basty máselesi halqynyń qaýipsizdigin qamtamasyz etý edi, olardyń biri osy mıssııany utymdy oryndap, el irgesin bekem ustasa, basqalarynyń tusynda eldiń berekesiniń ketýine jol berildi. Osydan birneshe ǵasyr buryn tutas qazaq eli ańsaǵan ata-baba armanyn Qazaqstan Respýblıkasynyń Tuńǵysh Prezıdenti – Elbasy Nursultan Ábishuly Nazarbaev táýelsizdik tusynda túgeldeı oryndady. Nursultan Nazarbaev ekonomıkasy qarqyndy damyp kele jatqan zamanaýı progressıvti memleket quryp, beıbitshilik pen turaqtylyqty qamtamasyz etti. Sapaly ári tarıhı mańyzy zor qurylymdyq, konstıtýsııalyq jáne saıası reformalar júrgizdi. Qazaqstannyń halyqaralyq bedeliniń artýyna jáne onyń aımaqtaǵy geosaıası róliniń kúsheıýine qol jetkizdi. Qazaqstandy óńirlik jáne jahandyq problemalardy sheshý isine zor jaýapkershilikpen qaraıtyn jaýapty ári qalaýly halyqaralyq seriktes retinde tanytty. Elimizdi joǵaryda atalǵan jetistikterge jetelegen Nursultan Ábishuly Nazarbaev táýelsizdiktiń qarsańynda elimiz úshin ǵana emes, barsha álem úshin qajetti basty qundylyq – jahandyq álemdegi qaýipsizdik pen turaqtylyq ekenin anyq bildi jáne elimiz táýelsizdik almaı turyp, osy baǵytta aıanbaı qyzmet etti. Aqıqaty, Elbasymyzǵa elimizdi beıbitshil memleket jolyna baǵyttaý ońaı bolmaǵanyn esten shyǵarmaýymyz kerek, - dep túıindedi.

M.H. Dýlatı atyndaǵy TarMÝ rektory, pedagogıka ǵylymdarynyń doktory, professor Mahmetgalı Sarybekov óz sózinde álemdegi qaýipsizdik pen turaqtylyqty nyǵaıtýdaǵy Elbasy N.Á.Nazarbaevtyń tarıhı róline jan-jaqty toqtady.

- Elbasynyń bastamalary birinshi kezekte Qazaqstannyń oń ımıdjin qalyptastyrýǵa jáne onyń bedelin arttyrýǵa oń áserin tıgizdi. Tuńǵysh Prezıdenttiń arqasynda Qazaqstan búkil álemde ıadrolyq qaýipsizdikti qamtamasyz etýdegi kóshbasshylardyń birine aınaldy. Ol egemendi Qazaqstannyń jáne búkil álemniń tarıhyna XXI ǵasyrdyń basyndaǵy álemdik aýqymdaǵy bedeldi jáne kórnekti memleket qaıratkeri retinde laıyqty endi, – dedi M.Sarybekov.

Konferensııanyń plenarlyq otyrysynda alys-jaqyn sheteldik joǵary oqý oryndarynyń ókilderi baıandamalaryn oqydy. Olardyń qatarynda Vıldaý tehnıkalyq qoldanbaly ǵylymdar ýnıversıtetiniń (Germanııa) professory, fızıka-matematıka ǵylymdarynyń doktory Pıter Enders, «Kyrgyz Taryh Koomý» halyqaralyq qoǵamdyq uıymynyń prezıdenti, tarıh ǵylymdarynyń doktory, Júsip Balasaǵun atyndaǵy Qyrǵyz ulttyq ýnıversıtetiniń (Qyrǵyzstan) professory Tynchtykbek Chorotegın,

Bragans polıtehnıkalyq ınstıtýtynyń (Portýgalııa) professory, PhD doktory Rýı Pedro De Santo Lopes bar.

Germanııadan kelgen professor Pıter Enders «Qazaqstan men Germanııa: jahandyq álemdegi qaýipsizdik» atty baıandamasynda Qazaqstan táýelsizdigin alǵashqylardyń biri bolyp Germanııa memleketi tanyǵanyna, sonaý 1992 jyly Qazaqstannyń Tuńǵysh Prezıdenti N.Á.Nazarbaevtyń sol kezdegi Germanııanyń vıse-kansleri, Syrtqy ister mınıstri Gans-Dıtrıh Genshermen bolǵan kezdesýinen bastaý alǵan Qazaqstan-Germanııa dıplomatııalyq qatynastaryna jan-jaqty toqtaldy. Sondaı-aq, nemis ǵalymy tarıhymyzdyń bir ekenin, Ekinshi dúnıe júzilik soǵystan keıin qazaq dalasyna kúshpen qonys aýdarylǵan nemisterdiń taǵdyry týraly aıtty. Sol jyldary qatty syrqattanyp, qazaqtyń qymyzynyń arqasynda qulan-taza aıyqqan mal dárigeri Rýdolf Shtorhtyń Germanııaǵa qaıta kóshkennen keıin qymyz óndiretin kompanııa ashqanyn da atap ótti. Berlın memlekettik kitaphanasynyń janynan ashylǵan Qazaq mádenıet jáne ádebıet ortalyqta qazaqstandyq avtorlardyń kóptegen shyǵarmalaryn oqýǵa bolatyndyǵy konferensııa qatysýshylary úshin tyń jańalyq boldy.

Qyrǵyz ǵalymy Tynchtykbek Chorotegın «Túrki, qypshaq memleketteri, Qazaq handyǵy jáne N.Á.Nazarbaevtyń saıası tájirıbesindegi olardyń murasy» atty baıandamasyn «Ortalyq Azııa, onyń ishinde Qazaqstan halqynyń mádenı-ǵylymı tarıhyn obektıvti jáne tereń zertteý qazirgi qoǵamǵa Eýrazııa etnostarynyń tarıhyndaǵy birjaqty, asyǵys jasalǵan tásildemelermen kúresýge múmkindik beredi. Osy maqsatta Qazaqstannyń Tuńǵysh Prezıdenti N.Á.Nazarbaevtyń saıası tájirıbesi kóshpendi jáne Eýrazııanyń basqa da halyqtarynyń tarıhyn obektıvti zertteýdi keshendi qoldaýda Qazaqstannyń zamanaýı tarıhshylarynyń túrli mektepterine mańyzdy tirek bolady», - dep qorytyndylady.

Portýgalııalyq ǵalym Rýı Pedro De Santo Lopes baıandamasynda sandyq saýattylyqty arttyrýdaǵy joǵary bilimniń irgeli róline jáne aqparattyq qaýipsizdik máselelerine jan-jaqty toqtaldy. Ol «Aqparattyq qaýipsizdik mańyzdy bolyp tabylady. Adamdarǵa tolyq senimdilik bildirý úshin ol tolyq jáne durys sıpattamaly túrde, jáne de qoljetimdi de anyqtaýǵa bolatyndaı túrde bolý kerek. Jeke ómir qaýipsiz bolyp, kez kelgen kıberatakanyń barlyq túrine tótep bere alatyndaı bolý kerek», - dedi.

Plenarlyq otyrystan keıin konferensııa jumysy «Qazaqstan Respýblıkasynyń Tuńǵysh Prezıdenti jáne jahandyq qaýipsizdik máseleleri», «Qazaqstan Respýblıkasynyń Tuńǵysh Prezıdenti jáne táýelsiz Qazaqstannyń qalyptasýy men damýy», «Jastar - jahandyq qaýipsizdiktiń mańyzdy áleýeti» atty sessııalyq otyrystarda jalǵasty.

Is-shara aıasynda konferensııa qatysýshylary men qonaqtary fotoqujattar men kitaptar usynylǵan «Álem tanyǵan Elbasy» kórmesimen tanysty. Elbasy jeke kitaphanasynyń jınaqtarynan alynǵan 100-den astam basylym men N.Á. Nazarbaevtyń jeke arhıvinde saqtaýly

biregeı fotoqujattar Qazaqstan Respýblıkasy Tuńǵysh Prezıdentiniń saıası, qoǵamdyq qyzmetin beıneleıdi.

Jambyl oblysynda 3 qyrkúıekte bastalǵan iri ǵylymı-bilim berý, mádenı-aǵartýshylyq is-sharalardan quralǵan «N. Nazarbaev: dáýir, tulǵa, qoǵam» atty Elbasy kitaphanasynyń kóshpeli kórme jobasy shalǵaı aýdandarda arnaıy uıymdastyrylatyn kóshpeli ekskýrsııalardy da qamtıdy. Jobanyń basty marjany - táýelsiz Qazaqstannyń qalyptasý tarıhyndaǵy Elbasynyń sheshýshi rólin júıeli baıandaıtyn qor kórmesi.

2017 jylǵy qarashada bastaý alǵan «N. Nazarbaev: dáýir, tulǵa, qoǵam» kórme jobasymen Almaty, Shymkent qalalary men Túrkistan, Atyraý, Aqtóbe, Qyzylorda oblystarynyń 900 myńǵa jýyq turǵyny tanysyp úlgerdi.

«N. Nazarbaev: dáýir, tulǵa, qoǵam» kórmesi Jambyl oblysynda 2019 jylǵy qazan aıynyń sońyna deıin jalǵasady.