Altaı óńiriniń injýi kórsetildi

Qazaq halqynyń erteńgi bolashaǵy ulttyq qundylyǵymyzda jatyr. Báıterekteı tamyryn tereńge jaıǵan asyl qasıet salt-dástúrimiz, bizdi ózge jurttan bólektep turady. Qanyna tartyp týyp, kindik qany tamǵan qasterli topraqty aıalaǵan hám táı-táı basqan oń qadamy jaqsylyqqa bastaǵan urpaqtyń keleshegi kemeldi.

Ýyzyna jaryǵan ul men qyzymyz ultqa qyzmet eter. Alashtyń ólgenin tirilip, óshkenin qaıta jandyrǵan jumystar qolǵa alyndy. Shúkirshilik. Elbasynyń «Bolashaqqa baǵdar - rýhanı jańǵyrý» baǵdarlamasy jurt kútken úmittiń údesinen shyqty. Tarıh paraǵyna altyn árippen jazylǵan jaýhar qundylyqtarymyz bizdiń kim bolǵanymyzdy álemge tanytty. Ýaqyttyń ýysyna túsken qazynamyz izdeýshisi bolmasa álide tuńǵıyqta jatar ma edi, kim bilsin? Endi osy jádigerlerimizdiń baǵasyn bilip, qasıetin qasterleýge umtyldyq. Asyra siltep artyq aıtýdan aýlaqpyz, desede kózben kórip kóńilge túıgenimizdi jazdyq. «Halyq ádil tarazy» - degendeı ýaqyty kelse barlyq atqarylǵan jumystyń óz baǵasy beriler.

Elbasynyń «Bolashaqqa baǵdar - rýhanı jańǵyrý» baǵdarlamasy aıasynda aýdan, oblys, respýblıka kóleminde túrli is sharalar uıymdastyryldy. Solardyń biri osy aıda ózim turatyn Shyǵys Qazaqstan oblysy, Glýbokoe aýdany Tolaǵaı jazǵy saýyqtyrý lagerinde ótken jas ólketanýshylardyń respýblıkalyq sleti edi.

Osydan eki jyl buryn QR Prezıdentiniń janyndaǵy Rýhanı jańǵyrý baǵdarlamasyn iske asyrý jónindegi ulttyq komıssııa otyrysynda: «Eń aldymen, biz ǵylymdy tartpaı, mindetti oryndaý múmkin emestigin túsindik. Sol sebepti bizdegi úsh ýnıversıtettiń barlyǵy da osy kúrdeli ári óte qyzyqty jumysqa tartyldy. Árıne, ózge de ǵylymı sektorlar tartylǵan bolatyn, alaıda, bul ǵylymǵa ǵana arnalǵan jumys dep sanamaımyz. Bul mektep oqýshylary úshin zertteý jumysy bolyp ta tabylady. Sondyqtan, osy sektor da óte mańyzdy. 33 kishi baǵdarlama sheńberinde «Shyǵys Qazaqstannyń órkenıet ereksheligi» negizgi baǵdarlamasyna toqtalyp ótpekpin. Ol eki baǵyttan turady, solardyń biri - Qazaqstannyń kıeli jerleri», - degen edi oblys ákimi Danıal Ahmetov.

Aımaq basshysynyń pikirine sáıkes Shyǵys Qazaqstan oblysy mektep oqýshylaryna arnap eki jyldan beri kıeli jerlerlerdi kórsetip keledi. О́ńirimizdiń tarıhy men tabıǵatyn sýretteýge adam tiliniń qudyreti jetpes mekenderin, oqýshylar jyl saıyn kórý múmkindigine ıe boldy.

Bıylǵy jyly Glýbokoe aýdany ákimdigi men bilim bóliminiń uıymdastyrýymen 7-12 shilde aralyǵynda «Altaı óńiriniń injýi» atty jas ólketanýshylardyń Respýblıkalyq sletine úzdikter jınaldy.
Ár oblystyń alamanǵa úkilep qosqan úmitteri qazylar alqasyna bilimderi men ónerin kórsetti. Balalar ózara jyldam til tabysyp, aldaǵy bolar saıysqa ázirlikterin pysyqtady. Glýbokoe aýdanynan qatysqan qos komanda týǵan jerleriniń tylsym tabıǵaty jóninde qatarlastaryna maqtana aıtyp berip jatty.

Slettiń basty maqsaty - balalar men jasóspirimder arasynda ólketaný jumysyna baýlý, daǵdylary men iskerlikterin, ekologııalyq mádenıetin qalyptastyrý jáne damytý. Shyǵys Qazaqstan oblysy Glýbokoe aýdanynyń tarıhy, geografııasy, tabıǵaty men mádenıeti boıynsha bilimderin keńeıtý jáne zerdeleý. «Rýhanı Jańǵyrý» baǵdarlamasyn júzege asyrý aıasynda óskeleń urpaqty patrıottyq pen azamattyqqa tárbıeleý.

Oqýshylar bir-birine suraqtar qoıyp, atalǵan maqsat tóńireginde oı bólisti.

Úıinen uzap shyqqan balalarǵa tárbıeshiler kómek kórsetip, saıys erejelerin túsindirdi.
Sharanyń ashylý saltanatyna aýdan ákiminiń orynbasary Elena Starenkova, oblystyq bilim basqarmasynyń qosymsha bilim berý jáne dene shynyqtyrý ortalyǵy basshysynyń orynbasary Elena Shımına, aýdandyq bilim bóliminiń basshysy Muhtar Qalynov jáne bilim berý qyzmetkerleri kásipodaq uıymynyń tóraǵasy Aıgúl Mýsına qatysty.

- El shyǵysynda ornalasqan qutty mekenniń tarıhy tereńde jatyr. Túrkiniń altyn besigine aınalǵan qart Altaıdy búgingi urpaq bilip ósýi tıis. Sletke kelgen talapty jastardyń erteńine senim bildiremin, - dedi aýdan ákiminiń orynbasary Elena Vasılıevana.

Sletke az qamtylǵan jáne kóp balaly otbasynan shyqqan balalar, daryndylar sanatyndaǵy jalpy bilim beretin mektepterdiń 8-10 synyp oqıtyn oqý ozattary qatysty.
Qatysýshylar jeke jáne ujymdyq jumystaryn kelesi atalymdar boıynsha usyndy.
1) «Komandanyń vızıt kartochkasy» komandanyń ataýy, urany, mýzykalyq sálemdesýi.
2) «Týǵan ólkeniń kórikti jerleri» prezentasııasyn qorǵaý.
3) «Shyǵys Qazaqstan tarıhy men mádenıetiniń labırınti» ólkeniń tarıhı obektileri men mádenıet obektilerin bilý Kvesti.
4) «ShQO jáne Glýbokoe aýdanynyń mádenı-tarıhı qundylyqtaryn zertteý ekspedısııasy boıynsha esep» prezentasııasy.
Bilimdiler básekesinde Pavlodar 4, Qaraǵandy 6, Aqmola 5, Chemonaıha 7 jáne Glýbokoe aýdanynan 18 oqýshy baq synady.
Barlyq qatysýshylarǵa elimizge tanymal óńirimizdiń kıeli jerleri kórsetildi. Kelesi kúni balalarǵa IT-sabaǵynan aqparat berildi. (Lager baǵdarlamasy jarııa etilip, Maloýbınka orta mektebi oqýshylary arasynda mektep ishilik chempıonat ótti. Oqýshylardyń saptyq júrisi tekserilip, balalar nazaryna konserttik nomer usynyldy). Aımaǵymyzdyń kórikti jerleriniń biri Rıdder qalasyndaǵy Batys Altaı qoryǵyna jáne qoryq murajaıyn tamashalady. О́skemen qalasyndaǵy «Etnoaýylǵa» saıahat jasap, elimizde tatý-tátti meken etken 130 astam ult ókilderiniń mádenıetimen jaqyn tanysty. Bystrýha, Verh-Ýba aýyly, Tarhan geologııalyq razrezi (Shyǵys Qazaqstannyń kıeli jerleri jóninde beınejazba kórsetildi).
- Batys Altaı qoryǵyna jasaǵan saparymyz óte sátti boldy degen oıdamyn. Sebebi ózim buǵan deıin kórmegen jerler men janýarlardy kórdim. Qoryqtyń kórkem jerlerin dostarymmen birge aralap, tárbıeshilermen estelik sýretke tústik. Darynymen qatarlastarynan ozyp shyqqan barsha oqýshylarǵa tek sáttilik tileımin. О́neri men bilimi bir arnaǵa toǵysqan oqýshylardyń ata-anasy men otany kútken úmitti aqtaıdy dep senemin dedi, - Perevalnoe orta mektebiniń 8 synyp oqýshysy Aıagóz Jeńisbekqyzy.
«Tolaǵaı» lageriniń jumsymen jaqyn tanysý úshin lager dırektory Farhat Qusymanovtyń pikirin bilgen edik.
- Bıylǵy jyly jospar boıynsha 66 oqýshydan quralǵan 8 aýysym qabyldanyp, jalpy lagerde demalǵan balalar sany 500 baladan asýy múmkin. Osy ýaqytqa deıin 1-2 aýysymda 135 bala Tolaǵaı lagerinde demalyp úlgerdi. Respýblıkalyq slet jóninde aıtar bolsam basqa aýdan men oblystardan 22, Glýbokoe aýdanynan 18 oqýshy keldi. 5 tárbıeshi alystan kelgen balalardy alyp kelse, óz aýdanymyzdan 11 tálimger kelýshilerge kómek kórsetip jatyr. 5 ýaqyt ystyq tamaq beriledi. Oqýshylardyń densaýlyǵy medısına qyzmetkeriniń jiti qadaǵalaýyna alynǵan. Is-sharalardy tárbıeshiler uıymdastyryp balalar ýaqytyn óte qyzyqty ótkizedi. Kelesi aýysymda áskerı qoımadaǵy jarylystan zardap shekken Arys qalasynan balalar keledi dep kútilýde, - deıdi Tolaǵaı lageriniń dırektory Farhat Turdybekuly.
«Júıirikten júıirik ozar jarysqanda» - degendeı máre syzyǵyn aldymen kesken komandalarǵa kýbok, maqtaý qaǵazy jáne jas ólketanýshylarǵa qajetti «Sıqyrly shyǵys» atalatyn kitap tabys etildi. Aldaǵy ýaqytta shyraıly shyǵystyń ózderi áli kórip-bilmegen tustaryn osy kitaptan oqyp, úırenedi. 4 atalymda jınaǵan upaılary boıynsha I oryn Qaraǵandy oblysy Balqash qalasynyń «Balqash Traevl» komandasy, II oryn Pavlodar oblysy Pavlodar aýdanynan kelgen «Alash» komandasy, III oryn Aqmola oblysy Kókshetaý qalasynan kelgen «Býrabaı» komandasyna buıyrdy.

Tynymsyz eńbek pen izdenis óz nátıjesin berdi. Respýblıkalyq sletke qatysqan oqýshylar Shyǵys Qazaqstan oblysmen jaqyn tanysyp, jańa dostar tapty. Ulttyq tildi jettik meńgergen ózge ult ókilderiniń balalary maqaldap sóılep qazaq tiliniń mártebesin asqaqtatty. Alǵash ret uıymdastyrylǵan slet barlyq qatysýshylardyń kóńilinen shyqty.

Avtor: M. Serjan