Medısınalyq saqtandyrý: 2020 jyly qandaı ózgeris kútip tur?

Sonymen, qarapaıym turǵyndar qalaı dárigerge qaralady? Qandaı medısınalyq qyzmetter tegin bolady? Medısınalyq saqtandyrý elimizge qandaı ózgeris ákeledi? Osy suraqtar tóńireginde «Áleýmettik Medısınalyq saqtandyrý qory» Mańǵystaý fılıaly dırektory Baqyt Ismahanbetovpen suhbat qurdyq.

-  Baqyt Torǵaıbaıuly, alǵashqy suraǵymyzdy áriden bastasaq... «Saqtandyrylǵandar» statýsyna kimder kiredi?

-  2020 jyldan bastap medısınalyq saqtandyrý júıesin engizý kezinde áleýmettik turǵydan osal halyqtyń 15 sanaty zańmen anyqtalǵan. Bul adamdar (olardyń sany shamamen 10,9 mln adam) memleket tarapynan saqtandyrylady. Budan bólek, densaýlyq saqtaý mınıstrliginiń boljamy boıynsha,  derbes tóleýshilerdiń sany shamamen 1 mln adamdy qurap otyr. 1 mln adamnyń ishinde 770 myń adam – resmı jumysqa tirkelmeı, ózin-ózi jumyspen qamtyǵan azamattar (tamada, fotograf, jeke repetıtor, jeke bala kútýshi, t.b.) 2019 jyldyń 1 qańtarynan bastap Qazaqstanda ózin-ózi jumyspen qamtyǵan azamattarǵa salyq tóleý rejıminiń jańa túri – Biryńǵaı jıyntyq tólem (BJT) engizildi. BJT aı saıynǵy tólem kólemi qala turǵyndary úshin – 2 525 tenge, aýyl turǵyndary úshin – 1 263 teńge. Biryńǵaı jıyntyq tólemniń 40%-y medısınalyq saqtandyrý qoryna aýdarylady. 6 mlnnan astam qazaqstandyqtar – aı saıyn jarna aýdaryp saqtandyrylǵan azamattar, olar jumys berýshiler men jaldamaly jumysshylar, jeke kásipkerler t.b.  QR Densaýlyq saqtaý mınıstri Eljan Birtanov «Mindetti  áleýmettik medısınalyq saqtandyrý júıesimen halyqtyń 94,5 paıyzyn qamtý josparlanýda» dedi. Iаǵnı, kelesi jyly elimizde 94,5 paıyz saqtandyrylǵan azamattar bolady deýge negiz bar. 

- Kúni keshe Qazaqstan Úkimeti 2020 jyldan bastap kórsetiletin mindetti áleýmettik medısınalyq saqtandyrý júıesine enetin qyzmetter tizimin bekitti.  Sonymen, medısına salasynda qandaı ózgerister oryn alady? Saqtandyrý júıesi elimizge ne beredi?

- Áńgimemizdi basynan bastaıyq. Elimizde qazir kepildendirilgen tegin medısınalyq kómek sheńberinde  (TMKKK) turǵyndar tegin em-qyzmet túrlerin alyp otyr. Al osy tizimde joq qyzmetterge naýqas ózge de medısınalyq qyzmetterdi eger áleýmettik osal topqa jatpasa, óz qaltasynan tóleıdi.  Al kelesi jyly TMKKK paketinen bólek, siz aıtqan Mindetti áleýmettik medısınalyq saqtandyrý (MÁMS) paketi qatar enedi de,  turǵyndardyń qaltasynan shyǵatyn qarjy únemdeletin bolady.  Mindetti áleýmettik medısınalyq saqtandyrýdyń bizge ne qajeti bar? Bizdiń elde azamattar densaýlyqqa jumsalatyn jalpy shyǵynnyń 40 prosentin óz qaltasynan tóleıdi. Dári-dármek satyp alady, aqyly klınıkalarǵa qaralady. Munyń otbasy bıýdjetine edáýir salmaq túsiretini daýsyz. Jańa júıe osy shyǵyndardyń belgili bir bóligin saqtandyrý esebinen jabýǵa múmkindik beredi. Reformanyń mańyzy mine, osynda.

- Sonymen, saqtandyrylǵan azamattar qaı qyzmet túrlerin tegin alady?

- MÁMS paketi: konsýltatıvtik-dıagnostıkalyq kómek, sonyń ishinde baǵasy qymbat bolyp keletin zerthanalyq qyzmet túrlerin, TMKKK engizilmegen syrqattardy dári-dármekpen qamtamasyz etý, TMKKK paketine jatpaıtyn jaǵdaılarda josparly stasıonarlyq jáne stasınardy almastyratyn kómekpen qamtý, medısınalyq ońaltý jáne pasıent densaýlyǵyn qalpyna keltirýge baǵyttalǵan em-dom túrlerin qamtymaq. Sondaı-aq, baǵasy qymbat operasııalar, sırek medısınalyq qyzmet túrleri, salalyq mamandardyń qabyldaýy syndy t.b. qyzmetter keredi. MÁMS paketine tabysy ortasha azamattardyń qaltasy kótere bermeıtin: MRT, kompıýterlik tomografııa, PSR-analız syndy qyzmetter de engizildi.

- Halyq arasynda saqtandyrylmaǵan azamattar barlyq qyzmet túrlerinen qalys qalyp qoıady degen qorqynysh ta joq emes...

- Bul qate túsinik. Elimizdiń barlyq azamattary paıdalana alatyn TMKKK  paketi osy jylǵydaı jalǵasyn taba beredi.  Iаǵnı kez kelgen azamat,  meıli ol saqtandyrylǵan bolsyn, saqtandyrylmaǵan bolsyn, jedel-járdem, sanıtarlyq avıasııa, shuǵyl stasıonarlyq kómek, pallıatıvtik kómek  túrlerin ala alady. Sonymen qatar, áleýmettik mańyzy bar aýrýlar men sozylmaly aýrýlardyń negizgi túrlerimen aýyratyn turǵyndar osy paket sheńberinde konsýltatıvtik-dıagnostıkalyq kómekpen, josparly stasıonarlyq jáne stasıonardy almastyratyn kómekpen qamtamasyz etiledi. Ambýlatorııa deńgeıinde dári-dármekpen qamtamasyz etý, týberkýlezge shaldyqqandardy ońaltý qyzmeti de osy paketke kiredi.

- Demek, kelesi jyldan bastap medısınada 2 paket qatar júredi. Barlyq turǵyndar úshin – tegin medısınalyq kómektiń kepildendirilgen kólemi, saqtandyrylǵan azamattar úshin – áleýmettik medısınalyq saqtandyrý. Bul pakettegi tizimder qalaı jasaqtaldy?

-  Paketterdiń jańa úlgisin daıyndaý barysynda mınıstrlik bir jarym jyl boıy medısına salasy ókilderimen birlesip jumys istedi. Qyzmetterdi satyp alý, aqy tóleý, monıtorıng prosesin júzege asyrý tetikteri bári-bári jan-jaqty talqylana otyryp tizimder bekitildi.   Jańa paketter bıyl kúzde elimizdegi aımaqtardyń birinde tájirıbe retinde iske qosylady.  Densaýlyq saqtaý mınıstri Eljan Birtanovtyń aıtýynsha, bul júıeniń «osal tustaryn» taýyp, problemalardy 2020 jylǵa deıin, ıaǵnı mindetti áleýmettik medısınalyq saqtandyrý júıesin tolyqqandy engizgenge deıin sheshýge múmkindik beredi.

- Keler jyly jańa reforma enedi. Bul reformany júzege asyrý úshin qosymsha qarjy kózi qaıdan keledi?

- Oryndy suraq. Áleýmettik Medısınalyq saqtandyrý qory (ary qaraı – Qor) 2018 jyldan bastap kepildendirilgen tegin kómek jáne mindetti áleýmettik medısınalyq saqtandyrý paketteriniń qarjy operatory sanalady. TMKKK sheńberinde halyqqa kórsetiletin medısınalyq qyzmetter bıýdjet qarjysy esebinen, MÁMS paketine enetin qyzmetter – Qordyń aktıvteri esebinen satyp alynady.  Qazirgi tańda Medısınalyq saqtandyrý qoryna Qazaqstan boıynsha 176,7 mlrd teńge kóleminde jarna aýdaryldy. Jınaqtalǵan qarjy Ulttyq bankte saqtalady jáne 2020 jyldan bastap MÁMS sheńberinde kórsetilgen qyzmetter aqysyn tóleýge jumsalady. 

- Mańǵystaýdan Qorǵa qansha jarna aýdarylǵan? О́lke turǵyndarynyń  medısınalyq saqtandyrý júıesine qatysýǵa belsendiligi qandaı?

- Júıe iske qosylǵan 2017 jyldyń 1 shildesinen 2019 jyldyń 31 mamyryna deıingi aralyqta Mańǵystaý oblysynan  jınaqtalǵan jarnanyń jalpy somasy – 9,014 mlrd  teńge. Bıylǵy jyldyń  mamyr aıynda Mańǵystaýdan 459 mln teńge jarna túsken.    Aımaqtyq turǵydan alǵanda, Mańǵystaý jarna tóleýden respýblıka boıynsha 7-orynda tur.

- Qazirgi tańda Mańǵystaýda qaı mekemeler tegin medısınalyq qyzmet kórsetip otyr?

- Mańǵystaýda turǵyndarǵa TMKKK sheńberinde 51 medısınalyq uıym qyzmet kórsetip otyr. Qordyń jergilikti fılıalymen bıyl 25 jeke klınıka, 26 memlekettik emhana kelisim shart ornatty.  Fılıal oblystyń medısına uıymdaryna halyqqa kórsetilgen qyzmet úshin bes aıdyń qorytyndysy boıynsha 12,7 mlrd shamasynda teńge tólegen. Bul bir jylǵa bólinetin qarjynyń 49 paıyzy.

-  Suhbatyńyzǵa rahmet!