Májilistegi talqy: oralman saýatsyz ba, álde, Memlekettik tildi bilmeıtin Vıse-mınıstr saýatsyz ba?(vıdeo)

"Sheteldegi 5 mıllıonnan astam aǵaıyndy alańdatyp otyrǵan "Kóshi-qon týraly" zańdy búgin májiliske qazaq tilinde sóılemek túgili, túsinbeıtin Densaýlyq saqtaý jáne áleýmettik damý vıse-mınıstri tanystyrdy. Dáýlet Arǵyndyqov oralmandardyń azamattyq alýy týraly qazaqsha saýaldardy uǵa almaı, oǵan depýtattardyń orys tiline aýdaryp berýine týra keldi", – dep habarlady 31 telearna jańalyqtary.

Qazaqstan Respýblıkasynyń ulttyq qaýypsizdigi men ulttyń bolshaq taǵdyryna saıatyn bundaı mańyzdy máseleniń osylaısha qarsylyqtar men kedergilerge ushyraýy zııaly qaýymdy úmitsizdendirip otyr.  Endi bir jaǵynan, bul zańdy qabyldap, qandastardyń oralýyna dańǵyl jol ashý – Prezıdentimiz Nursultan Nazarbaevtyń tapsyrmasy ekenin bireýler umytyp qalǵan sekildi. Múmkin ádeıi bolýy da ǵajap emes. Bizde sol sıýjetke oraı oz pikirimizdi bildirýdi jón kórdik.

Birinshiden, Qazaq tilin túsinbeıtin QR Densaýlyq saqtaý jáne áleýmettik damý vıse-mınıstri DÁÝLET ARǴYNDYQOVtyń zań jobasyn daıyndaýy men uıalmaı kelip ózge tilde tanystyrýy - til men ultty, májilis pen májilismenderdi, qandastardy, qazaqtardy qorlaý. QR Ata zańyn, QR Til týraly zańyn, Azamattardyń Azamattyq quqyn buzǵandyq. Sondyqtan ol Zań aldynda jaýap berýi tıis.

Ekinshiden, bir bólim Májilismender "orys tilin bilmeıtinderdi - saýatsyz sanaıdy". Áıtpese, Qandastarymyzdyń zor Investısııalyq kapıtal  men adamı kapıtal ekenin bilmeýi – saıası ári azamattyq saýatsyzdyq bolar edi. Mysaly, QR Parlamenti Májilisiniń depýtaty SAMIǴOLLA ORAZOV "Qazaqsha aıtqanda sany bar da sapasy joq. Kelgenderdiń 70 paıyzy jumyssyzdardyń qataryn tolyqtyrady. Olardyń sany biz de onsyzda 2 jarym mln nan asady" dedi.

Úshinshiden, bir jyl ishinde azamattyq alýǵa mindettep, taǵy da sergeldeńge túsirý múmkin. Eger bir jyl ishinde azamattyq almasa Yqtıarhat pen basqa da jeńildikterden aıyrmaq.  Bul týraly da bir depýtat usynys jasaǵan. Sebebi, osylaı bolsa, Oralman aǵaıyndardyń burynǵy mekenine barý-kelýine qıyndyq týyp, belgili mólsherde dúnıe-múlikteri men zeınetaqylarynan aıyrylady. Bul da halyqaralyq quqyqtyq normalardy negizge almaı, jadaǵaı sheshim jasaǵandyq bolmaq.

 Tórtinshiden, Atalmysh 2 anyqtamany: "Sottalmaǵany týraly anyqtama" men "О́zi kelgen eliniń azamattyǵynan shyqqany nemese basqalaı rýhsat anyqtamasyn ákelý týraly anyqtamany " alyp tastamasa, jańa zań báribir qandastar úshin eshqandaı paıdasyz bolyp qalmaq.  Sebebi  Úkimettiń 111 nómirli qaýlysy  Qytaıdan oralatyn qandastarymyzdyń Turaqty tirkeýge turýyn zańdyq turǵydan shektep otyr. Aıta keteıik, Qytaıdaǵy qandastar jalpy qazaq ulty sanynyń  1/8-i, shteldegi qandastardyń  1/3-i.

Altaı Buqarbaev