Nazarbaev mektepteri men Qazaq-túrik lıseıleri birige me?(saýalnama)

Sońǵy kezderi jurt arasynda Nazarbaev ıntelektýaldy mektepteri(NIS) men Qazaq-túrik lıseıleri(QTL) birigýi múmkin degen áńgime taraýda. Artynsha Nazarbaev ıntelektýaldy mektebiniń (NIS) resmı saıty bul aqparattardy teriske shyǵardy.

Sonymen Túrkııa syrtqy ister mınıstri Ahmet Davýtoglýnyń resmı málimdemesine qatysty QR Bilim jáne Ǵylym mınsıtri: "Qazaqstanda qazaq-túrik lıseıleri jabylmaıdy" dep jaýap qaıtarǵan.

Qoǵamda qyzý talqyǵa túsip, túrli pikirler týdyrǵan  qazaq-túrik lıseıleri Qazaqstanda  1992 jyldan bastap ashyla bastaǵan. Búginde KATEV halyqaralyq qoǵamdyq qorynyń aıasynda 28 qazaq-túrik lıseıleri Qazaqstannyń barlyq qalalarynda jumys isteýde. 20 jyl ishinde myńdaǵan oqýshy bitirip shyqty osy mektepterdi. Talaı oqýshy respýblıkalyq jáne halyqaralyq bilim olımpıadalarynda top jardy. Eldiń atyn shyǵardy. О́zderiniń bilim deńgeılerin dáleldedi. Máselen, osy kúnge deıin QTL shákirtteri oblystyq, respýblıkalyq jáne halyqaralyq bilim olımpıadalarynan 10061 medal ıelense, oblystyq jáne respýblıkalyq bilim olımpıadalarynan 2108 altyn, 2956 kúmis, 3163 qola medalǵa ıe bolǵan. Al halyqaralyq bilim dodalarynda top jaryp shyqqan 462 oqýshy altyn, 588-i kúmis, 784-i qola medalǵa ıe bolyp, qazaqstannyń atyn shet elde pash etip júr eken. Odan bólek Nazarbaev ýnıversıteti ashylǵan kezde sol bilim ordasyna oqýǵa túsken jastardyń 75 paıyzy osy mektepterdiń túlegi bolypty. Bir sózben aıtqanda qazaq-túrik lıseıleri zamanaýı bilimniń shyńy degen sóz.

Áńgimeniń arqaýy bolyp otyrǵan Qazaq-Túrik lıseıleri týraly biz saıasatkerler men zııaly qaýymnyń  pikirlerin bilgen bolatynbyz.

Jańyl Jontaeva, BǴM janyndaǵy mektepke deıingi orta birim berý departamentiniń dırektory:

- Resmı Túrik bıligi bizge yqpal ete almaıdy. Qazaqstandaǵy túrik lıseıleri jergilikti bıýdjetten qarjylandyrylady. Jáne olar memlekettik nysan. Ol mektepterdiń admınıstratorlary jergilikti ákimshilikter. Sondaı-aq, qazaq-túrik lıseılerinde memlekettik Y. Altynsarın akademııasy daıyndaǵan baǵdarlama boıynsha dáris oqytylady. Túrik-qazaq lıseılerinde búginde 8 myńnan astam shákir bilim alýda. 800 ge tarta oqytýshynyń 86 paıyzdan astamy jergilikti, qazaqstandyu pedogogtar.

Asqar Jumadildaev, QR UǴA akademıgi, Fızıka-matematıka ǵylymdarynyń doktory, professor:

 -Men Qazaqstanda eki-aq mektepti moıyndaımyn. Olar – O.Jáýtikov atyndaǵy fızıka-matematıka mektebi, qazaq-túrik lıseıleri. Olımpıadada sol mektepterdiń balalary ǵana ozady. «Aıdaǵany bes eshki, ysqyryǵy jer jaratyn» mektepter shetelge elikteıdi. «Innovasııalyq, ındýstrıaldyq, birdeńe, shirdeńe mekteppiz» dep. Al artynda túk joq. Endi búgin Anadolydan ata jurtqa túrik baýyrlar kelip, qaryzymyzdy qaıtaramyz dep jatsa oǵan nege qarsy bolýymyz kerek? Men muny eki eldiń yntymaq, dostyǵyna baılaımyn. 20 jylda osy mektepter aıtarlyqtaı jetistikterge jetti. Oǵan kóz jumyp qaraı almaımyz. Mysaly, 2000 jyly Amerıkaǵa bilim olımpıadasyna qatysqan 6 oqýshynyń 5-eýi altyn medal aldy. Men taǵy aıtamyn, bizdiń baılyǵymyz jerdiń astynda emes, bizdiń baılyǵymyz balalarymyzdyń basynda. Taqyrǵa bede ekse óspeıdi. Bede qopsytylǵan jerge shyǵady. Demek, túrikterdiń Qazaqstanǵa kelip mektepter ashyp jatqanyn bul jerdiń qasıetti, kıeli ekendigin kórsetip turǵan joq pa?!

Murat Ábenov, qoǵam qaıratkeri:

- Meniń túsinbeıtinim, Nazarbaev ıntelektýaldy mektepteri men Qazaq-Túrik mektepteri ekeýi eki bólek nárse. Munyń artynda qanshama adamnyń eńbegi, qajyrly jumystardyń nátejıeleri tur. Ras-ótirigin anyqtamaı jatyp, ekeýi birigetin bopty, qazaqstandaǵy túrik mektepterin jabady eken dep daqpyrt taratý ersi. Tipti uıat. Jaı ǵana mysal. Sýda júretin kólik pen áýede júretin kólik úsh qaınasa sorpasy birikpeıdi ǵoı. Sol sekildi eki mekteptiń de Qazaqstan bilim júıesinde alatyn orny erekshe.

Aıdos Sarym, saıasattanýshy:

 - Qazaq-túrik lıseılerine qatysty qazir birdeńe deý qıyn. Sebebi eki mektep birigedi degen aqparat ótirik bop shyqty. Jalpy jeke kózqarasyma kelsek júıesin saqtap, ıesin aýystyrý kerek.

Saıasat Nurbek, "Nur Otan partııasy" saıası-qoǵamdyq ınstıtýtynyń dırektory: (Feısbýktegi paraqshasynan)

- Men osy Qazaq-túrik lıseıiniń 1999 jylǵy túlegimin. Jáne bul mektepterdi jabý óte orny tolmas qatelik bolatyn edi dep esh qoryqpaı aıta alamyn. Bul mektepterde eń birinshi oqýshynyń nazaryn basqa nárselerge aýdaratyn faktorlar joq. Uldar jeke mektepte, qyzdar jeke mektepterde oqıdy. Jáne osy mektepterde JOO túsý kórsetkishi boıynsha 99 paıyzdy quraıdy.

“Qamshy” silteıdi