On altynshy jyl (Poema)

«Ult bolmysy» jýrnalynyń «Alash joly»

ádebı shyǵarmashylyq báıgesine toptamalar.

Búrkenshik aty: Kókjal.

 

Raıymbek!  Raıymbek!

Bizdiń qazaq ne istep, ne kórmedi, 

Jýas bolsa júndeýge kóner me edi. 

Tar zamanda týlady tize búkpeı, 

Qanmen-jasyn tókti kóp kógergeli. . . 

Jan beretin jastanyp jaýyn ǵana, 

Bizdiń qazaq erliktiń ólermeni! ! !  

 

Bizdiń qazaq bastan ne keshirmedi, 

Ar-namysqa tıgendi keshirmedi. 

Antalady ata jaý aldy-artynan, 

Jer betinen qazaqty óshirgeli. 

Jeń ushynan jalǵasyp qıyn sátte, 

Jer qapty da jaýlary óshirmedi. 

Kúıme ústinde kelini ul bosanyp, 

Alǵa qaraı jyljydy kósh ilgeri. . . 

 

Batyrlardy túgendep sóz basyna, 

Bas ıemin rýhtyń tozbasyna. 

Qarasha úıdi terbetip únińmenen, 

Qara halyq týyldyń kóz jasyna. . . 

 

Kók oınaqqa jigit bop júgen saldyń, 

Oza shaptyń ortańnan kileń saldyń. 

On segizde urandap óz atyńdy, 

Qoıǵa tıgen qasqyrdaı túren saldyń!  

 

Jaý kórgende janaryń ottaı janyp, 

Ata kegi janyńdy shoqtaı qaryp. 

О́z atyńdy urandap umtylǵanda, 

Qarasýda jol berdi toqtaı qalyp!

 

Jan-jaǵyńnan jaý kelip janshyǵanda, 

Aıyr bastap súıem jer tamshy qanǵa!  

Qaharyńnan qara jer qoryqty ma? 

Bulaq shyqty naızańdy shanshyǵanda!  

 

Táńirińe syıynyp tań qylańda, 

Tulpar mindiń jol bastap san qyranǵa. 

bas alamyn dep kelgen talaı jaýdyń, 

Basy ketti baılanyp qanjyǵańda!  

 

Jasyndaıyn jaýyna shatyrlaǵan, 

Sen týraly syr búgip jatyr dalam. 

Súıegińdi jótkeýden seskenedi. . . 

Arýaǵynan at úrikken batyr babam!  

 

Asyl kezdik qynynda jaı jatpaǵan, 

Aq naızanyń ushymyn, qaırattanam!  

Erlik kerek jigitke ár qashanda, 

Esimińdi urandap aıbattanam!  

Raıymbek!  Raıymbek!

 

 

On altnshy jyl

Poema

 

Jetisýdi en jaılaǵan el edi, 

Eldik edi, erlik edi keregi. 

Namysyn esh taptatpaıtyn nan úshin, 

Taǵydaıyn tarpań edi ór edi. 

 

Qyzyr daryp baq qonǵandy dalasy, 

Ár aýyldyń aqsaqaldar danasy. 

Besik jyryn án qyp aıtsa anasy, 

Besiginde máz bolatyn balasy. 

 

El ishinde tarqamaıdy qyzyqtar, 

Ánshi-kúıshi júrgen jerde qyzyq bar. 

Irkit tamǵan aq sútteıin iritti, 

Tónip kelip túsi sýyq mujyqtar. . .  

 

Jylqy jıi kisinedi jeligip, 

Jelige qarap úrdi ıtter eligip. 

Qarǵy baýyn ala umtyldy mujyqtar, 

Qyzyl qurttaı alǵannan soń semirip. . . 

 

Týǵan jerden taýsylmaıtyn qut alyp, 

Túgi eshbir qısaımaǵan jut alyp. 

Uzaq bastap atqa qondy ór Alban, 

Namys oty naızaǵaıdaı tutanyp!  

 

Taqymynda tulpary oınap Albannyń, 

Tóze bildi, bolsada aýyr salǵan muń. 

RAIYMBEK dep umtyldy batyrlar, 

Janarynda jarqyly oınap jalǵannyń !  

 

О́r rýhtyń jalynyna bólengen, 

Erlik penen el úmiti tólengen. 

Jasyndaıyn jarqyldady batyrlar, 

Jylqy minez jaý júrek ul bóri emgen!

 

Jany úshin jasqanýshy edi el neden?!  

Jaýy joq edi, jer betinde jeńbegen. 

Jolbarystaı shapshyp baryp san batyr, 

Janyn berdi, jaýyn basyp keýdemen. 

 

Jańa soǵys ádisine jattyǵyp, 

Úlgirmedi tar kezeńde qaqtyǵyp. 

Kózsiz erlik kórsetetin kóp batyr, 

Ot qarýǵa qylyshpen shyqty atylyp. . . 

 

Jazyqsyz el janarynan jas tamyp, 

Týǵan jeri jaý qolyna tastalyp. 

«Elim-aılap» qan jylady qaıran el, 

Qaraly kósh qas-qaǵymda bastalyp. . . 

 

Qymbat ne bar qarapaıym halqymnan?!  

Batyrlaryn artyq kórem altynnan!!!

Torǵaıdaıyn tozyp ketti qaıran el, 

Soǵys penen ashtyq alyp alqymnan. 

 

Qasirettiń arbasyna jegilip, 

Qaıran elim qańǵyp ketti egilip. 

Qan sasydy Qarqaranyń jaılaýy, 

Qarǵa-quzǵyn qaryq boldy kemirip. 

 

Bórik qylyp kıgizetin qundyzyn, 

Bir úıirmen bezendirgen bir qyzyn. 

Myńdy aıdaǵan kópes baılar bir kúnde, 

Zárý boldy qarananǵa bir úzim. . . 

 

Tuıaq serpip shama qaıda bir teppek, 

Taramystaı tózimdisi júr tektep. 

Itten qorqyp shyńǵyrady jas sábı, 

Anasynyń omyraýyn túrtpektep. . .  

 

Qanǵa toıyp qaıǵyrady jer únsiz, 

Qanshalaǵan bozdaq qaldy kómýsiz. . . 

Kóktemdegi kóteremdeı kóp eldi, 

Qushaǵyna aldy aq qar kebinsiz. . . 

 

Áketti ajal adamdardy iriktep, 

Qoısha qyrdy qasapshydaı kúlip kep. 

Álsiz ǵana aıǵaılady aqsaqal,

«Alash jurty adaspańdar birik tep!!!».

 

Sadaq atqan qaıyńmenen tal ıip, 

Saýsaǵynyń arasyna qan uıyp. 

Babalar-aı bas ıemin senderge, 

Basyn ımeı jazyp ketken tarıh!  

 

Tobylǵydaı ár beleste toptanyp, 

Jylý shashty jan-jaǵyna shoqtanyp. 

Urpaqtary rýly elge aınaldy, 

Uly eldiń oshaǵynda ot janyp. 

 

Zulmat jyldar Alashymnan alys ket, 

Zamanamen bolsyn árkez jarys tek. 

Jylqy minez, qoıdaı qońyr elimniń, 

Ýa Táńirim, árbir isin tabysty et!!!

 

Saýryq batyr

Dastan

 

Atandaıyn aryǵan jurytta qalyp, 

Aqsaqal tur aýyldy syrtta baǵyp. 

Aqboz úıge jıdyrdy balalardy, 

Qymyzynan qushyrlana uryttap alyp. 

 

Aıtamyn dep áldeneni qarmanady, 

Keremet bir áńgimeni arnaǵaly. 

Shaýyp baryp túsetin jorǵadaıyn, 

Shabytyna mindi de, jalǵady ary. 

 

Jetisýdi mekendep qashannan da, 

Jer uıyqta qartaıǵan, jasarǵanda. 

Qaharlansa qaharyn shashar jaýǵa, 

Qazaqtaıyn bas bermes asaý barma?!  

 

Jamandyqty janyna jýytpapty, 

Eldigi men erligin umytpapty. 

Jylqymenen baılyǵyn ólshegen el, 

Bazardaǵy saýdaǵa qunyqpapty. 

  

Birligi men tirligi jarasypty, 

Bir-birine baýyrdaı qarasypty. 

Qyzyldyǵy túlkiniń sor bolǵandaı, 

Qyzǵanǵannan kók kózder talasypty. 

 

Kókirekke qadalsa qandy daqtar, 

Kóregender boıdaǵy ardy maqtar. 

Er Qazaqtyń namysy órtteı janyp, 

Taqymynda týlapty arǵymaqtar.  

 

Sharbolattaı Saýryq qol bastady, 

Aqsaqaldar abyzdar jol bastady. 

Bostandyqtyń jolynda bas tigipti, 

Jolbarystaı júrekti joldastary. 

 

О́r rýh órge tartty kóńilge kep, 

Erge, ezge keler bir ólim be dep?  !  

Urandady ór alban Raıymbek! 

Umtylyńdar bizderge ómir kerek!  

Kúshti jaýlar kóbeıip jabylady, 

Qarǵybaýly tóbetteı qarǵylady. 

Qanǵa tolyp qazaqtyń dalasy anaý, 

Uı órtenip, ıt ulyp qańyrady. . . 

 

Qurban boldy kóp batyr, týar taǵy, 

Qanǵa tartyp týary qýantady. 

Baba týyn qulatpaı basyn tigip, 

Balalary qasqaıyp turar taǵy. 

 

Anasynan adasyp bala qalǵan, 

Adamynan adasyp dala qalǵan. 

Bes qarýyn batyrlar qolyna aldy, 

Kózin almaı panasyz balalardan. . . 

 

Qamshy tıgen jylandaı qaıqańdaǵan, 

Eldi, jerdi kúshti jaý qaıtarmaǵan. 

Qorǵasyn oq qulatty kóp batyrdy, 

El-jurtyna amanat aıtalmaǵan. . . 

 

Qaıran elim súıetin serilikti, 

Qan jylapty náýbetke jegilipti. 

El shetinde keýdemen oqty tosyp, 

Qaıran erler jaýyna berilmepti.  

 

Bostandyqtyń jolynda ólip bergen, 

Batyrlyq ed boıyna jelik bergen. 

Qansyrady aıqasyp qara kúshpen, 

Qoshtasa almaı kóshti el, óliktermen. . . 

 

Keship júrip soǵystyń qan batpaǵyn, 

Tartyp júrip soǵystyń zardaptaryn. 

Qıdalasyp jaýymen qıyn kúnde, 

Buldamapty tarıh ornatqanyn. . . 

 

– Ata, ata aıtyńyz jalyqpaǵyn, 

Tarlanbozdaı ter shyqsa talyqpaǵyn. 

Ardaqtaımyz babanyń amanatyn, 

Qalar ma dep eleýsiz qamyqpaǵyn.

 

Antek bizge qaraıdy tura qalyp, 

Uıyp bizder tyńdaımyz qumarlanyp. 

Qyl arqandaı shırady sýǵa tıgen, 

Kúńirenip, kúızelip jylap alyp. 

Qaraly kósh shyǵysqa barady ilbip, 

Qııa almaı qınaldy dala múlgip. 

At ústinde kóshken el kózin ildi, 

Qorjyndarda qyltıdy bala shulǵyp. . . 

 

Ile turdy tolqyny tik atylǵan, 

Táńir taýdyń bulty tur shubatylǵan. 

Eldi bastap Saýryq kele jatyr, 

Adaspaǵan bostandyq muratynan.  

 

Saq, Úısiniń keshegi murageri, 

Alban edi jetisý qulageri. 

Kóp kútýshi ed táńirden jaqsylyqty, 

Kóktemdeıin qulpyrdy mundaǵy eli. 

 

Ar jolynda shybyn jan qıǵan edi, 

Nesibesin adaldan jıǵan edi. 

Búrge Amby shaýypty oıda-joqta, 

Azamattar aýylda beıǵam edi. 

 

Beıǵamdyqty Qalmaqtar paıdalandy, 

Qaharlandy Saýryq naızany aldy. 

Qalyń qoldy iriktep attandy da, 

Daıyndalyp urysqa maıdan aldy. 

 

Jıren atqa er saldy baraıyn dep, 

Qalmaqtarǵa oırandy salaıyn dep. 

Jekpe-jekke Saýryq shyqty talaı, 

Qandy basyń beri taryt alaıyn dep. 

 

Jekpe-jekte Saýryq atoılady, 

Osal jaý dep qalmaqtar qate oılady. 

Tónip kelgen qalmaqtar toz-toz bolyp, 

Tóbesinde Qazaqtyń aty oınady!  

 

Oq pen jebe jańbyrdaı tasyrlady, 

Uly dala uldary bas urmady. 

Qarsy kelgen jaýlardyń basn alyp, 

Qashqan jaýdy jıren at asyrmady.

  

Elim degen erler kóp eńiregen, 

Enesinen qozydaı jerimegen. 

Janyn berdi shaıqasta talaı batyr, 

Týyn jyǵyp jaýynyń jelbiregen. . . 

 

Qalmaq qashty jeńildi, yǵysady, 

Qaırattanyp qaıtalaı turysady. 

Jaýynger el jasaǵan saharada, 

Taramystaı sozylyp tyrysady. 

 

Oq suraǵan qalmaqtar jeńilipti,  

Qabyrǵasy sógilip egilipti. 

Jıren atpen jaý alǵan Kúnes basy, 

Saýryqtyń asýy delinipti. 

 

Shekaradan qalmaqtar kirmeıdi eken, 

El shetinde eligip júrmeıdi eken. 

Jıren qasqa at kórse teris baılap, 

Yrymdapty eshqashan minbeıdi eken. . .

 

Saýryqtar Juldyzdan ary aspady, 

Qashqan jaýdyń jerine talaspady. 

Azamattar túspeı esh at ústinen, 

Jetisýdiń shyǵysyn alastady. 

 

Sábıdeıin súıetin tynyshtyqty, 

Jetisýdiń jeri ásem púlis túkti. 

Jaqyn jerde shabar jaý bolmaǵan soń, 

At aıylyn bosatty el jumys bitti. . . 

 

El-jurty erligin maqtan qylǵan, 

Jaý taıasa jabdyqtap attandyrǵan. 

Kózi jetip batyrdy jeńbesine, 

Tym surqııa orystar qapqan qurǵan.  

 

Jamandardyń bir joq aty qalǵan, 

Jaqsylardyń jolynda jatyp alǵan. 

Aıdaharmen aıýdyń ortasynda, 

Ańǵal batyr aldanyp qapy qalǵan. 

 

Jaýyn kórse umytqan qoryqqandy, 

Batyr edi Saýryq tolyqqandy. 

Qol bastaǵan batyryn qor qylam dep, 

Túrmesine orystar toǵytqandy. 

 

Aralasty aǵaıyn bıliktegi, 

Saýryq ed qyrany bıiktegi. 

Aýyr-jeńil jazanyń bárin qyldy, 

Bireýine Saýryq ılikpedi. 

 

Bosat deýmen batyryn shýlady eli, 

Bas bermeıtin asaýdaı týlap edi. 

Erkindikke sońynda alyp shyqty, 

Kelissózben bitimniń qulageri. 

 

Qyzyl qanǵa qalyń el boıar edi, 

Tirideıin kózderin oıar edi. 

Tiri ketse jeter dep túbimizge, 

Úzeńgige ý jaǵyp qoıa berdi. . . 

 

Samal súıip týǵan jer keýdesinen, 

Saǵynypty shyqpaıtyn eldi esinen. 

Bile almady qaıran er at ústinde, 

Ýlanǵanyn úzeńgi jeıdesinen.  

 

Balýan edi qarsylas jyǵa almastaı, 

О́tkir edi qaıytpaıtyn shyn almastaı. 

Aýylyna jetti de jyǵyldy er, 

Tósegine tańyldy tura almastaı. . . 

 

Ajal degen aıaqqa shider me eken?  

Dushpandarym qýanyp kúlerme eken? !  

Jıren atty dál munda ákelińder, 

Dám-tuzymnyń qalǵanyn bilerme eken?

 

Tas úgilgen shapqanda tabanynan, 

Artyq týǵan tulpar ed zamanynan. 

Úı syrtynan ıiskep Saýryqty, 

Jas tógipti janýar janarynan. . . 

 

Bostandyqtyń jolyn bir taldadyńdar, 

Qıyn sátte qol ushyn jalǵadyńdar. 

Elim úshún qurbandyq bir toqty edim, 

Eńiremeı asyma qamdanyńdar!   

 

Jan úzdi dep batyrym jasyma tek, 

Baǵyshtańdar qurandy basyma kep. 

Serik bolǵan jasymnan jaýǵa shapsam, 

Jıren atty soıyńdar asyma ákep. . .  

 

Bala bitken tyńdaǵan tynyp ishten, 

Qyzyǵady, qaraıdy súıinishpen. 

Keń tynystap aqsaqal shalqaıady, 

Ketkendeıin jýylyp kúıik ishten. . . 

 

Babalardyń erligi jetti úzilip, 

Balalar tur ketpeıdi bek qyzyǵyp. 

Ada etkendeı boıdaǵy amanatyn, 

Aqsaqaldyń tynysy ketti úzilip. . .  

 

Tarıhqa ýaqyt baǵa berdi, 

Qustaı ushyp qanatyn qaǵa berdi. 

Jylap aıytqan tarıhy aqsaqaldyń, 

Júrekterde jattalyp qala berdi!

                                                                      

Aqboz úıdegi áńgime

      Aınalasyn asqar taýlar qorshaǵan taýly aımaq. Kókke umsynǵan naıza shyńdar, kók aspannyń úrpin emip jatqandaı únsiz jatyr. Ǵasyrlar boıy taýdyń ushar basyna jınalǵan aq bas shyńdar arýdyń sholpysyndaı kózge úredi. Etek jaqta jolǵa taıaý aq qazdyń jumyrtqasyndaı aqboz úı ornalasqan. Bul úıdiń ıesi ata-babasynan beri osy mańda attan túspeı tirlik keshken, som deneli, susty qabaqty, at jaqty Azamat degen aqsaqal edi. Jaqynǵy jyldardan beri joq jerden júrek aýrý jabysyp, densaýlyǵy syr berip tósekke tańylǵan. Qaladaǵy jalǵyz uly ákesin qalaǵa kelýge qanshama násıhattasa da, qaısar qart «súıegim osynda qalsyn» dep sazaryp alǵan. Amalsyz qalǵan ul, on segiz jasar nemere qyzyn, atasynyń as-sýyn ázirleýge ákelip        tastaǵan.
       Bıik shyńdarǵa ıegin súıep, áńgimesi jarasqan qos ǵashyqtardaı kóp jatqan kún sulý qımastyqpen aqyryn-aqyryn alystap edi, taýly ólkege tún tumsyǵyn suǵa bastady. Keshki asty kóńilsiz iship, jastyqqa bas qoıǵan jas sulý esik aldyna kelip toqtaǵan kóliktiń dybysynan oıanyp, syrt kıimin jamylyp tysqa shyqty. Jup-jumyr appaq baltyry kóliktiń jaryǵynda aq sazandaı jarqyldap kóz qytyqtaıdy. Az-kem ýaqyttan soń úıge kirip:
- Ata, bir jolaýshy úıge qonýdy surap tur,
- e balam, kirsin, kelgen qonaqty keri qaıtarý saltymyzda joq sharýa.
Ala kóleńkeleý sham jaryǵynda qonaq jigit úıge kirip, qysqa amandasty. Sharshap kelgenin aıtyp, jatýǵa yńǵaılandy. Siltideı tunǵan tún tynyshtyǵyn aqboz úıdegi eki jastyń qart túsinbeıtin tildegi kúbir-sybyry buzyp jatty. Kúbir-sybyrdyń sońy bir qalypty úzdikpen          yńyranǵan        únge ulasty...
      Talaılaǵan ıgi-jaqsylardy tórinde toǵytqan qutty úıinde búgingi qonaqtyń ata salytta joq ádepsizdik jasaǵanyna tula boıyn ashýmen yza kernedi. Qazaq tórine shyǵarsa da, tóbesine shyǵarmaıdy. О́mir boıy qolynan tastamaı kele jatqan keregede ilýli turǵan alty taspa buzaý tis qamshysyn alýǵa umtyldy. Apyr-aı qozǵala alsa káne? qol-aıaǵyn álde bir tylsym kúsh shynjyrlap tastaǵandaı qozǵala almady. Buǵaýǵa túsken arystandaı bulqynyp jatyr, amaly bolmady. Sharasy taýsylǵanda aıǵaı salaıyn dep aýzyn ashyp edi, taý jańǵyrtatyn zor daýysy qoraǵa qasqyr shapqanda uıasyna qashyp kirip ketken qorqaq kúshiktiń daýysyndaı shińkildep, eshkim estı almady. Bir ǵajaby kóz kórip, qulaq estip, júrek jylap tur...tiri qorlyq degen osy bolar! Kúıdi, jandy, dármeniniń ketkenin, dáýreniniń ótkenin sezindi...aqboz úıdiń bir shetinde-qýanysh, bir shetinde-qasiret bolyp jatty. Syrt kózge bári tynysh qalyptydaı kórindi.
      О́mirinde kórmegen mynaý keshirilmes qıanatty kórgisi kelmedi, kózin tarys jumdy. Kóz aldyna tulpar minip, tý ustap, erligin, eldigin saqtap, namysyn jatqa bermegen, at tuıaǵymen álemdi taptaǵan bahadur babalarynyń, at kótine duspanynyń álpeshtegen aq tamaq arýlaryn mingestirip bara jatqan ór beınesi elestedi...
-e,     jaryqtyq          jaqsy       adam          edi, qoly ashyq, keńpeıil jan edi. Myna taý ıen     qalatyn          boldy-aý...
      Biraq, eshkim aqsaqaldyń namystan, kúıikten júregi órtenip ketkenin bilgen joq...

 

 

Jaraly kókjal

      Qylyshyn súıretken qystyń qalshyldatqan qańtar aıy. Aq qaǵazdaı appaq taý túni. Aınala aq besikke qundaqtaǵan baladaı typ-tynysh. Úrtis neshe kún boıy bir tynbaı qar jaýǵandyqtan, bar tirshilik ıesi qybyrlaýǵa shamasy kelmeı, qınalǵan kúıge tap bolǵan. Tek búgin túsaýa ǵana basylǵan. Kúnniń ashylysyna bolar aýaraıy qatty sýytqan. Neshe kúnnen beri úńgirden shyǵa almaı nár tatpaǵan qasqyrlar ash býradaı jińishkerip jarap alǵan. Úńgir ishin ashtyqtan tamaq izdep qyńsylaǵan daýystar toltyryp ketken. Kókjal qalaıda bir azyq tabý kerektigin óz mindetindeı túsinip, úńgir aldyndaǵy tasqa shyǵyp, alsqa kóz tastady. Qýalap júrip ustaıtyn qońyr ańnyń da keneýi ketken kez. Kókjaldyń kózine sonaý etektegi qazaq aýyldary kórindi. Baǵyzydan beri bul malshylarmen «áýyl aralas, qoı qoralas» degendeı kórshi ótip keledi. Árıne, «kórshi aqysy táńir aqysy» degendeı, dám-tuz almasyp turary haq. Keń dalaǵa dastarqan jaıǵan berekeli qazaq aýyldary keshire kórińder! Búgingi azyq sizderden bolsyn dep bekidi kókjal. Odan soń taý ishin jańǵyrta ulydy. Munysy beıne syrnaı tartyp soǵysqa attanǵan áskerlerdi shepke shaqyrǵandy bolatyn. Ashyǵyp turǵan qasqyrlar kókjaldyń únemi azyq izdeıtin kezde osyndaı isteıtindigin bilip, eńbektegen jasynan eńkeıgen kárisine deıin qalmaı sýyrylyp shyqty. Ári bul «bahadurleriniń» bir rette kóńilderin qaldyrmaǵandyǵyn biletin. Sondyqtan, bular azyqtan dámeli bolyp, aldaryna maıly jumsaq elestep, silekeıleri shubyra tústi. Kókjal jan-jaǵyna qarap edi, barlyǵy onyń aıtqanyna kónip, aıdaǵanyna júretin adal qandy kóılek áskerlerindeı kórindi. Tek ǵana onyń qolbasshylyǵyn kútip turǵandaı. Jyryndy kókjal taýdyń qasat qaryn buzyp, qalǵandaryn sońynan ertip jortyp ketti. Kókjal beıne qolbasydaı atoılap alda keledi. Kózdep kóńilge túıgeni qazaq aýyldary..muny ózinen basqa eshkim bilmeıdi. Taıap qaldy, aýylǵa suǵyna kirgen saıyn arttaǵylardy úreı bıleı bastady, kóbi tartynshaqtap, «ózgeniń qolymen ot kósegendeı» kókjaldy jalǵyz jiberip, ózderi artta baǵyp qaldy. Kókjal jer baýyrlaı basyp qora mańyna keldi. Úı ishi tym-tyrys, ózine qaýip joqtyǵyn sezgennen keıin qora shetinde shóp jep turǵan aryq taıdy tamaqtan ala tústi. Aryq taı aıqasýǵa shamasy kelmeı bir-eki ret bulqyndy da, gúris etip qulap tústi. Kókjal álde qashan azý tisterimen tamaqtap úlgirgen edi. Dybystan sezik alǵan malshy ıtteri shýlap úre jóneldi. Kenet kúshti elektr kózi jaryq etip bireý júgirip dalaǵa shyqty. Kúshti nurǵa kózi shaǵylyp men mundamyn dep turǵan kókjalǵa myltyq tars ete tústi. Qorǵasyn oq qurdymǵa jibere jazdaǵan kókjal qasha jóneldi.
Qýǵanǵa batyr aýyl ıtteri jabylyp kelip talasyp jatyr. Aq qardyń betin qyp-qyzyl qan jaýyp ketti. «Ákáý, sonda óz serikteri qaıda ketti? Mynaý ıtterge ózin sonshalyq talatqany qalaı? Sonda ózin jaý qolynda qaldyryp qashyp ketken boldy ma?» Qókjaldyń boıyn ashý bıledi, ashýlandy da, qantalap alǵan kózin baǵanadan beri ózimen belsendi alysyp kele jatqan sar tóbetke tigip, atylyp baryp qulaqtan basyp, jýan moıyn kúshke salyp qarǵa bir eki jumarlap edi, qańqyldap qutylǵanyna quldyq uryp, ekinshi kelmesteı zytyp berdi, qalǵan ıtter bata almaı úrip qala berdi.
Kókjal qashyp keledi. Oq kókjaldyń aldyńǵy aıaǵyn julyp ketipti. Baǵana et qyzyýynda baıqamapty, aıaǵynan qan sorǵalap toqtamaı keledi. Ishi-baýyry ezilip ketkendeı sezilip tur. Toqtaı qalyp aıaǵyndaǵy aqqan qandy jalap, óz qanymen orazasyn ashty. Toıymsyz dúnıe-aı dedi kókjal..men malshynyń taıyn járkemdesem, óz qulqynym óz qanymmen azyqtanǵandy ar kórmeıdi! Áttegen-aı osy qý qulqynnyń quly bop baramyn...tań jańadan aǵaryp keledi, appaq qar betine kesteshi qyzdyń kestesindeı qandy saparynan qyp-qyzyl qan tógip keledi. Bálkim kún shyǵa sońyndaǵy aýyldaǵy adamdar qoldaryna myltyq, shoqpar, búrkitterin alyp iz qýalap kelip qalar. Kókjaldyń boıyn bir túrli úreı bıledi. Mynaý jasyrynarǵa qaltqysy joq mıdaı jazyqtan kesip ótip, taý etegine ilinbese qolymen istegenin moınymen kótermek. Asyqqan saıyn úsh aıaqtap basqan júrisi mandymaı-aq qoıdy. Qasat qarda maltap, qarǵa attam basýy muń boldy. Anaý taýǵa jetýge áli bar, ashtyq pen jarasy boıyn meńdetip barady...tipti eregeskendeı ana taý barǵan saıyn bıiktep, alystap bara jatqandaı    sezildi...
       Birge bastap kelgen óz serikteri álde qashan jym-jylas ketip qalǵan. Tipti túnde jaralanyp ıttermen alysyp jatqanda da arashaǵa bireýi túspegen. Áı óńkeı paıdakós, zálimder-aı dedi kókjal ashýlanyp. Kókjaldyń kózine ózi júre almaı barajatqan mynaý jazyqtaǵy essiz erlikteri elestedi. Ne bir qońyr ańdardy qýyp jetip, qoıdaı spyratyn. Qandy aýzynan birde biri tiri qutylmaǵan. Tipti júırik degen elikterdi de eki aınalymǵa keltirmeı alyp soǵyp, aýyz tıgen         soń   qanshyqtary, serikteri jetýshi edi. «Aıaýlym», «batyrym», «men sendikpin» dep aldy-artynan erkeleı quıryǵyn bulańdatyp bir eki aınalyp qoıyp tátti taǵamǵa bas qoıýshy edi. Jo-joq! Olar bárin umytyp ketti! Netken aramza! Netken opasyz! Eki betkeı edi. Aýyzdan as, boıdan qaırat ketkende, qadirsiz bolyp qoltyǵynan demer eshkim bolmaǵanyna kúıip-jandy. Tula boıyn bir óksik, zapyran bıledi...bálkim olar taý basynda óziniń jaralanyp  aqsap kele jatqanyn, sońynan qýǵynshy kelse olarmen alysqanyn kórip, tamasha bir kıno kórmekke daıyndalyp jatqan bolar. Beıne patyshany aıdaladaǵy aıqasqa aıdap, ózderi ordada oılaryna kelgenin istep jatqan alaıaq ýázirlerdeı taý basynda turyp tamasha kórmek. Joldasyn jolda qaldyrǵan óńsheń aramza, alaıaqtar! Sender bul túrlerińmen bir-birlerińe máńgi opa qylmaısyńdar!!!
Kenet artynan myltyqtyń ólim tilep gúris etken daýsy estildi. Kókjal oıyn tez jıyp aldy. Attyń dúbiri molaıyp, qıqý taıap keledi. О́z ómirin senimsiz serikteriniń baqytyna arnap, janyn da tánin de jaralaǵan kókjal aqtyq demi aldynda aıaq alysyn tezdete tústi...