52% qazaqstandyqtar qazaq tilinde erkin sóıledi, al 44%-y latyn qarpin meńgermegen

Qamshy aqparattyq agenttigiń poshtasyna MediaNet halyqaralyq jýrnalıstıka ortalyǵynan latyn álipbıine baılanysty áleýmettik saýalnama qorytyndysy jaıly materıal kelip tústi. Oqyrman nazaryna usynamyz. Alaıda, qazaq halqy qaǵylez halyq ekendigin eskere otyryp, latyn qarpine kóshý asa qıyndyq týdyrmaıtynyn, týdyrǵan kúnniń ózinde munyń bári bolashaqtyń, ulttyń qamy  úshin jasalyp jatqan jumys ekendigin erekshe atap ótkimiz keledi.

DEMOSCOPE qoǵamdyq pikirge jedel-monıtorıng júrgizý bıýrosy Qazaqstan azamattary arasynda «Qazaq álipbıin latynǵa kóshirý» taqyrybynda saýalnama júrgizdi. 

Saýalnamaǵa Astana, Almaty qalalary men 14 oblys ortalyǵynan 18 jastan asqan 1829 adam qatysty. Áıelder – 71%, er azamattar – 29%. Irikteý yqtımaldyǵy 90%, sondyqtan statıstıkalyq kórsetkish qateliginiń shekti mólsheri 1,33%-dan aspaıdy. 

Saýalnama ádisi – telefon arqyly júrgizilgen suhbat jáne onlaın-saýalnama. Zertteý 2017 jyly 17-21 sáýir aralyǵynda júrgizildi.

DEMOSCOPE qoǵamdyq pikirge jedel-monıtorıng júrgizý bıýrosynyń kezekti saýalnama qorytyndysyna sáıkes,  qazaqstandyqtardyń 52%-y qazaq tilinde sóıleı alady, 44%-y latyn álipbıimen tanys  emes. Latyn álipbıin meńgermegenderdiń kópshiligi (46%)  – 40 jasta nemese 40-tan asqandar.  Jastar arasynda bul kórsetkish azyraq. Olardyń  24%-y latyn álipbıin bilmeıdi, 43%-y túsinedi, biraq latyn álipbıine negizdelgen birde-bir shet tilin meńgermegen. Elbasy qazaq tilin latyn álipbıine kóshirý bastamasyn kótergende, balalarymyz mektep qabyrǵasynda aǵylshyn tilin oqyp, latyn áripterin onsyz da úırenedi. Sondyqtan, jas býyn úshin eshqandaı qıyndyqtar bolmaý kerektigin jáne jas býyn ókilderiniń jańa alfavıtke tez kóshe alatynyn aıtqan edi. Al jas býyn ókilderiniń ózi latyn álipbıine kóshý  týraly ne oılaıdy?

Halyqtyń jartysy (54%) mundaı ózgerister engizýdiń qajeti joq deıdi.  Bul jaýapty tańdaǵandardyń 60%-y – 18-29 aralyǵyndaǵy jastar. Latyn álipbıine kóshýdiń  mańyzyn túsingen, biraq dál qazirgi daǵdarys ýaqytynda bul óte kóp shyǵyn qajet etedi degender – 30%. «Bul – ózekti másele, qazaq álipbıin latynǵa kóshirý kerek» dep biraýyzdan qoldaý bildirgen qazaqstandyqtardyń basym bóligi – eresekter. 50-59 jas  aralyǵyndaǵy respondentterdiń 21%-y 70 jáne odan úlken jastaǵy qatysýshylardyń 30%-y bul pikirmen kelisedi.