Jandos BAIDILDA. Til "tirilý" úshin aldymen ózimiz "tirileıik"!

Jaqynda reseılik jazýshy ári satırık Mıhaıl Jvaneskııdiń "Almatylyq qazaqtardyń orysshasy óte keremet eken. Orys tiliniń saqtap qalýshysy biz emes, solar bolyp qalatyn sııaqty" degen pikirin kózim shaldy. Almatylyqtardyń tek orysshasy ǵana emes, qazaqshasy da jetilip kele jatqandyǵyn moıyndaýymyz qajet. Tipti, shálkez shahardaǵy ózge ulttar qazaq tilinde shúldirlep ketpese de, edáýir túsinetindigin is júzinde baıqaýǵa bolady. 

Bizdiń mindetimiz ne?! Qazaqtyń dalasynda otyryp, orystyń ádebı tilinde sóıleý maqtan emes. Árkim óz jyrtyǵyn ózi jamap alýy tıis. Tolstoıy men Dostaevskııi bar el tilin de, túrin de joǵaltpaıdy. Biraq, adamzattyń Aıtmatovy aıtqandaı «Sózdi ózgelermen bólispeseń, óledi» degen sóz taǵy da bar. Sol sebepti memleket qurýshy ulttyń ana tiliniń ústemdigi jolyndaǵy kúresi jalǵasa beredi. Jalpy, til kúresi eshqashan toqtaǵan emes. Meıli sizdiń tilińiz halyqaralyq, tipti álemdik qatynas tili bolsyn, eger tildiń damýy jolyndaǵy kúres toqtasa, tilińiz de sol kúnnen bastap solǵyn tartýy zańdylyq. Jahandyq tutastyqqa jutylyp ketpeý qamyn jasaıdy.

О́tken senbide bir tanysym Almatydaǵy balalardyń qalalyq klınıkalyq juqpaly aýrýlar aýrýhanasynda medısına qyzmetkerleriniń tól merekesine oraı ótkiziletin merekelik sharany júrgizip berýimdi ótindi. Buryn-sońdy tek óz ortamyzdaǵy otyrystardy júrgizip júrgendikten, bul ótinishine daǵdaryp qalǵanym ras. Biraq, batyldyǵyma basyp, aq halattylardyń merekelik sharasyn júrgizdim. Barlyǵy men oılaǵannan áldeqaıda keremet boldy. Sebebi, shara bastalmas buryn, rásimdi tek qazaq tilinde ǵana júrgizem degen talap qoıdym. Sharaǵa qatysqan 70 shaqty aq halattylardyń 90 paıyzyn áıelder quraıdy eken. Ishinde qazaqtan ózgeleri de jetip artylady. Qalǵan qazaqtardyń deni de qazaqsha bir sóz aıtý úshin uzaq oılanatyndar.

Biraq, sol otyrǵandardyń barlyǵy meniń aıtqan sózderimdi túgel túsinip otyr. Ázil aıtsań jymıǵan, qaljyńdasań kúlimdegen kózderinen bári kórinip tur. Tipti, merekelik rásim aıaqtalǵan soń, barlyǵy rızashylyǵyn bildirip, qurmetin kórsetti. Qazaqtyń tiliniń damyǵandyǵy emeı nemene bul?! Búgin túsinse, erteń sóıleıdi. Sosyn aqyryndap jaza bastaıdy. Sondyqtan, qazaq tilin bilmeıtinderge qozǵaý sap, uıytqy bolatyn ózimiz. "Orda" tobynyń qazaqsha barlyq ánderin jatqa soǵatyn orysty da, káristi de kórgenbiz. Sózimiz salmaqty ári parasatty, ónimimiz sapaly ári tıimdi bolyp jatsa jeńis bizde.Til tirilý úshin aldymen ózimiz tirileıik.

Sýret rusmirzp.com saıtynan alyndy