23 jyl jerasty saraıyn qazǵan qarııa kempirine tańǵalarlyq dúnıe qaldyrdy

1985 jyly 44 jastaǵy Levon Arakelıannyń áıeli Tosıa odan kartop saqtaý úshin jertóle qazýyn surady. Ol biraz ýaqyt keshiktirip júrdi de, bir kúni qaza bastady.

Qaza salyp, úlken tas shyqty. Sodan baǵytyn ózgertińkirep qaza tústi. Qaza júrip, taǵy kedergi shyqty. Sosyn úshinshi ret taǵy baǵytty ózertińkirep qaza berdi.

Qyzyǵy, qazǵan saıyn Levonda qyzyǵýshylyq paıda boldy. Ol tek kartop saqtaıtyn jertóle emes, úlken týnelge aınalyp bara jatty.

"Meniń shalymnyń qyzyǵýshylyǵy kúnnen kúnge artyp, jer qazǵan kúnnen bastap, basqa adamǵa aınaldy. Ol buryn dostarymen únemi qydyrǵandy jaqsy kóretin. Jertóle qazǵannan bastap, sodan lázzat alǵany sonshalyq, demalysty da umytyp ketti. Jertóle azyq-túlik saqtaıtyndaı úlken bolsa da, ol jalǵasty qazýyn toqtatpady" deıdi áıeli Tosıa eske alyp.

Kóp ótpeı Levon keremet jer asty saraıyn salyp tastady. Bir jyl ótti, eki jyl, úsh jyl, tórt jyl, sóıtip jyldar óte berdi. Levon balǵa, burǵy sııaqty qarapaıym quraldardy qoldanyp, ózi jasaǵan jer asty dúnıesin jalǵastyra berdi.

Alǵashqy kezde tasqa kezikse kúnine 17 saǵat jumys isteıtin de 7 sm de jyljı almaıtyn. Keıinirek tezdeı bastady. Osylaısha, birinen keıin biri bolyp jer asty bólmeler qosyla bastady.

"Meniń kishkene ǵana ótinishim Levonnyń ómirlik jobasy bolatynyn oılamappyn" deıdi kempiri eske alyp.

Birneshe jyl qazǵan soń, kempiri Levonǵa qazýdy toqtatýdy suraıdy. Biraq onyń berilgeni sonshalyq, kúnine 4 saǵat qana uıyqtap, jer asty saraıyn qazýǵa kirisedi, tipti eki kúnde bir ret qana tamaqtanatyn bolǵan.

Tosıa onyń bul jumysqa jan-tánimen berilgenin jáne qaıtpaıtynyn túsinip, ony toqtatýdan kúderin úzdi de qoldaýǵa kóshti.

Biraq kórshileri ony bilgen soń mazaqtaı bastady. Degenmen Levon eshteńeni elemedi, óziniń súıgen isin jalǵastyra berdi. Tipti elde qıyn jaǵdaı bolǵanda, elektr toǵy joq bolǵanda óziniń jobasyn toqtatpady. Levon maı sham jaǵyp, óziniń sheberlik jumysyn jalǵastyra berdi.

Sóıtip, jyldar boıy qarııanyń jasaǵan eńbegi tańǵalarlyqtaı boldy. "Men muny shalym jasaǵanyna kýá bolmasam, ony bir ejelgi erekshe tarıhı qurylys dep oılaıtyn edim" deıdi Tosıa maqtanyshpen esine alyp. Onyń aıtqany ras edi. Eshkim de ony ádettegi aýyl adamy jasady dep oılamaıtyn dúnıe edi.

Jer asty saraıy óte keremet ádemi boldy. Keremet dekorasııalanǵan, óte jińishkelikpen jasalǵan edi. Baspaldaqtar, qabyrǵalar, skýlptýra, bólmeler bári keremet uqyptylyqpen ádemi bezendirilgen. Arhıtektýralyq turǵyda tańǵalarlyqtaı boldy.

Kóptegen adamdar mundaı keremet týyndyny eshqandaı bilim men arnaýly quralsyz, qalaı ádettegi aýyl turǵyny jasaǵanǵa tańǵaldy.

Levon ázildep "maǵan joǵarydan erekshe bir kúsh kómektesti" deıtin. Ol "men túsimde jerasty saraıdyń kelesi jobasyn kórem, sosyn sonyń dál ózin jasaımyn"deıdi.

Osylaısha búkil jan-tánimen berilgen Levon jer astynda jeti qabatty saraıdy 23 jylda tańǵalarlyqtaı etip jasap shyqty. Bul keıinirek Armenııadaǵy eń keremet týrıstik ortalyqtardyń biri bolǵan jer asty saraıy edi.  Birinshi qabatqa túsý úshin 80 baspaldaq boldy.
600 júk kóligi tasıtyn topyraq shyǵarylǵan.

Levon 2008 jyly 67 jasynda qaıtys boldy. Jumys aıaqtamaı qaldy. Ol taǵy 30 jyl josparlaǵan edi.

Levon kóz jumǵan soń, onyń jumysy týraly áńgime búkil Armenııaǵa tarady. Halyq kelip kóre bastady. Keıin aqparat tipti búkil dúnıege tarady. Týrıster kele bastady.

Tosıa shalynyń jasaǵan keremetin qýanyshpen tanystyrdy. Kún ótken saıyn dúnıeniń túkpir-túkpirinen adamdar kóbeıip, Tosıa olarǵa búkil jerasty keremetin túsindiretin boldy. Keıin ol týrıstik bızneske aınaldy.

Levonnyń kempiri baıyp bastady. Onyń jerasty saraıyn salǵandaǵy quraldary, sol prosesstegi fotolar baǵaly muraǵat bolyp, álemnen kelgen týrıster tamashalady.

Ýaqyt óte Levonnyń eńbegi murajaıǵa aınaldy. Tipti, onda kóptegen amerıkalyq shoý, serıaldar túsirildi.

Sóıtip, Armenııanyń bir aýylyndaǵy Levonnyń jerasty saraıy búkil Armenııadaǵy týrıster eń kóp baratyn jerdiń birine aınaldy.

Keıbir týrıster tipti onda baryp, óz armandaryn jazyp ketetin. Olardyń seniminshe, ol armandar oryndalady.

О́mirde adam jan-tánin salyp, adaldyqpen, júrekpen istegen isti ýaqytynda eshkim túsinbeı, tipti mazaqtaıtyn jaǵdaılar jıi ushyrasady. Biraq erteń ol is uly iske aınalýy ǵajap emes.