Qytaıdaǵy narazylyq: Etnıkalyq mońǵoldar bas kóterdi

Qytaı jaqynda eldegi mońǵol klasstaryn qytaı tiline kóshirý týraly sheshim qabyldady. Qytaıdaǵy etnıkalyq mońǵoldar balalaryn mektepke jibermeı, narazylyq aksııasyna shyqty. Olardyń basty maqsaty – ana tili men mádenıetin saqtaý.

Belsendiler "Qytaı bıligi mońǵol tilin joıyp, halqyn qytaılandyrýdy kózdeıdi" deıdi. Qytaı mońǵolardyń bul aıyptaýlaryn moıyndamaı otyr. Sherýge shyqqandar "О́z ulttyq qundylyǵymyzdy saqtaýǵa ruqsat etińder" dep ándetti.

Qytaıda etnıkalyq mońǵoldar halyqtyń besten bir bóligin quraıdy. Onyń jartysy ǵana mońǵol tilinde sóıleı alady. Mońǵoldardyń kóbi Qytaıda mal sharýashylyǵymen aınalysyp, kóship-qonyp ómir súrgen. Alaıda memlekettik baǵdarlamalar ata-baba sharýashylyǵyn jalǵastyrýǵa kedergi keltirip otyr.

Nıý-Iorktegi belsendi Enghebatý Togochogtyń (Enghebatu Togochog) oıynsha, Qytaı bıliginiń etnıkalyq mońǵoldarǵa jasap otyrǵan saıasaty – ulttyq genosıd.

Qytaı mektepterinde attap bassań, qytaı tilinde sóıleýge shaqyratyn qanatty sózder jazylǵan. "Qytaı tilinde sóıleıik. Damýǵa qadamdy birge jasaıyq" degen saryndaǵy plakattar ilingen. Mońǵoldar ony propaganda dep atady.

Qytaıdaǵy mońǵoldardyń jaǵdaıymen jaqynyraq tanysý úshin kelgen BBC jýrnalısi Qytaı mektepteriniń birine kirip, mektep ákimshiligin sózge tartty.

Mektep dırektory Hao Sı (Hao Si) mádenıet – tarıhı qundylyq jáne ony saqtaý basty mindet ekenin aıtady. Onyń oıynsha, ulttyq mádenıet óte mańyzdy, biraq qytaı tili – damýdyń negizgi kilti.

– Narazylyq bildirýshiler barlyq klassta sabaq qytaı tilinde júrgiziletinin aıtyp otyr. Biraq úsh klass qana sabaqty qytaı tilinde ótedi, – deıdi mektep dırektory.

Enghebatý Togochog (Enghebatu Togochog) "Qytaı bıligi mońǵol tilin bilim salasy arqyly tolyq joıýdy kózdep otyr" degen oıda.

Qazir narazylyq bildirýshiler báseńdedi. Jaza taǵaıyndaý saldarynan oqýshylar mektepke qaıtaryldy.

Qytaı buǵan deıin de etnıkalyq qazaq pen uıǵyrlarǵa qysym kórsetip jatqany týraly aqparat tarap, álem elderi tarapynan qatań synǵa ushyraǵan.