36 myńnan astam jumysshynyń quqyǵyn qorǵady

Bul týraly QR Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý mınıstri Birjan Nurymbetov QR Premer-Mınıstriniń orynbasary Berdibek Saparbaevtyń Qostanaı qalasyna jumys sapary aıasynda ótken áleýmettik-eńbek qatynastaryn jáne áleýmettik seriktestikti retteý jónindegi respýblıkalyq úshjaqty komıssııanyń otyrysynda aıtty.

Is-sharaǵa Qostanaı oblysynyń ákimi Arhımed Muhambetov, QR Kásipodaqtar federasııasynyń tóraǵasy Eraly Toǵjanov, qarjy, energetıka, aýyl sharýashylyǵy vıse-mınıstrleri, respýblıka óńirleri ákimderiniń orynbasarlary qatysty.

Otyrysta sóz sóılegen Birjan Nurymbetov eńbek qatynastaryn retteýdegi negizgi mindetterdi sheshýge nazar aýdardy. QR Eńbekmıniniń basshysy jalaqyny ýaqtyly tóleýdi birinshi másele dep atady.

«Aǵymdaǵy jyly eńbek ınspektorlary jalaqy boıynsha bereshegi 5,7 mlrd. teńgeden asatyn eldegi 1700 kásiporyndy anyqtady. Qabyldanǵan sharalardyń nátıjesinde 36 myńnan astam jumysshynyń quqyǵyn qorǵalyp, jalaqylary boıynsha 5,1 mıllıard teńge qaryzdaryn qaıtaryldy. Búgingi kúnde jalpy qaryz somasy 1,42 mlrd teńgeni quraıdy jáne jyl basynan beri ol 28% -ǵa nemese 560 mln teńgege azaıdy. Sonymen birge aǵymdaǵy jáne merzimi ótken bereshek somasy 2700 qyzmetkerge 733 mln. teńgeni quraıdy», – dedi Birjan Nurymbetov.

Onyń aıtýynsha, eń kóp qaryz Nursultan qalasyna, Almaty jáne Aqtóbe oblystaryna tıesili. Bereshekke jol bergen kásiporyn basshylaryna 59 uıǵarym berilip, 25 mln teńge kóleminde aıyppul salyndy, al jalaqyny birneshe ret keshiktirgeni úshin 6 kásiporyn basshysynyń ústinen qylmystyq is qozǵaldy.

«Qabyldanatyn sharalardy kúsheıtý maqsatynda eńbek ınspektorlarynyń uıǵarymyn sot oryndaýshylardyń atqarý qujattarynyń tizimine engizý jáne jalaqyny tólemeý boıynsha quqyq buzýshylyq úshin jumys berýshilerdiń ákimshilik jaýapkershiligin kúsheıtý máselesi sheshilýde», – dep tolyqtyrdy mınıstr.

QR Eńbekmıniniń basshysy eńbek qatynastaryn retteýdegi ekinshi negizgi mindet –ujymdyq eńbek daýlarynyń aldyn alý dep atady.

«Daǵdarysqa qarsy shtabtar men áleýmettik seriktestik jónindegi óńirlik komıssııalardyń turaqty jumysyna qaramastan, árdaıym eńbek janjaldarynyń aldyn alý múmkin bola bermeıdi. Aǵymdaǵy jyldyń basynan beri respýblıkada 9 eńbek janjaly oryn aldy. Onyń 7-i sheteldikterdiń qatysýmen, eldiń batys óńirlerindegi munaı-gaz jáne munaı-servıs kásiporyndarynda bolǵan. Janjaldardyń negizgi sebepteri jalaqyny kóterý, jergilikti jáne sheteldik jumysshylardyń eńbek pen turmys jaǵdaılarynyń teńsizdiginen týyndady», – dedi Birjan Nurymbetov.

Mınıstr eńbek janjaldarynyń aldyn alýdyń mańyzdy quraldarynyń biri ujymdyq sharttar jasasý bolyp tabylatyndyǵyn, onda jumys berýshi men qyzmetkerler arasyndaǵy qatynastardy retteýge bolatyndyǵyn atap ótti.

«Búgingi tańda ujymdyq kelisim-sharttar iri jáne orta kásiporyndardyń 96,7 %-yn qamtyǵanyna qaramastan, eńbek janjaldary qazirgi ujymdyq kelisim-sharttardyń mazmuny men sapasynyń tómendigin kórsetedi. Bul oraıda jumysshylar birlestikteri belsendi bolýy kerek», – dedi QR Eńbekmıniniń basshysy.

Birjan Nurymbetov sheteldik jumys kúshin tartatyn kásiporyndardaǵy jaǵdaıǵa erekshe nazar aýdardy.

«Eńbek janjaldarynyń aıtylǵan sebepterin eskere otyryp, El Prezıdentiniń tapsyrmasy boıynsha qazaqstandyq jáne sheteldik qyzmetkerler arasynda eńbekaqy tóleýdegi sáıkessizdikti boldyrmaýǵa qatysty prokýratýra organdarymen birlesip, 30 adamnan asatyn sheteldik jumys kúshin (budan ári – ShJK) tartatyn 95 kásiporynda tekserý jumystary aıaqtaldy. Eńbek jáne kóshi-qon zańnamasyn buzýdyń 930 faktisi anyqtaldy, onyń ishinde 25 kásiporynda 474 eńbekaqy tóleýdegi sáıkessizdik faktisi belgili boldy. Tekserý qorytyndysy boıynsha 89 uıǵarym berilip, 92 mln.teńge somasyna 383 ákimshilik is qozǵaldy, 681 ruqsat keri qaıtaryldy, 393 sheteldik qyzmetker elden shyǵaryldy”, – dep habarlady mınıstr.

Sondaı-aq, ol qazaqstandyq qyzmetkerlerdiń quqyqtaryn buzýǵa jol bermeý maqsatynda QR Eńbekmıniniń zańnamaǵa: ákimshilik jaýapkershilikti kúsheıtýge jáne sheteldik jumys kúshin tartatyn kásiporyndarǵa jyl saıyn tekserý júrgizýge; jyl saıynǵy kvotalar kólemin qysqartýǵa, sondaı-aq jumys mamandyqtary boıynsha sheteldik personaldy tartýǵa jáne úshinshi men tórtinshi sanattarǵa sáıkes tartylatyn sheteldik qyzmetkerlerdi qazaqstandyq kadrlarmen aýystyrý týraly jumys berýshiniń mindettemelerin engizýge baǵyttalǵan túzetýler daıarlanǵanyn atap ótti.

«Bul rette, óńir ákimdikteri eńbek naryǵyn jan-jaqty zerdelegennen keıin ShJK tartýǵa kvota belgileýi kerek jáne ShJK-ny tartatyn jumys berýshilerdiń qyzmetkerleri arasynda jergilikti quramnyń artýyn qamtamasyz etýi kerek», – dep atap ótti Birjan Nurymbetov.

Mınıstr eńbek qatynastaryn retteýdegi qaýipsiz eńbek jaǵdaılaryn qamtamasyz etýdi tórtinshi negizgi mindet retinde belgiledi.

Onyń aıtýynsha, aǵymdaǵy jylǵy 10 aıda óndiriste 1069 adam zardap shegip, onyń ishinde 129 adam qaıtys boldy, bul 2018 jyldyń sáıkes kezeńimen salystyrǵanda 13% jáne 23% tómen bolǵanymen, taý-ken metallýrgııa kásiporyndarynda – 16,2% jáne qurylys salasynda – 12,8% jaraqattanýdyń joǵary deńgeıi saqtalýda. О́ndiristik jaraqattanýdyń ósýi Aqmola, Jambyl oblystarynda jáne Nur-Sultan qalasynda baıqalady.

Eńbekti qorǵaý salasynda neǵurlym jıi jol beriletin buzýshylyqtar: qyzmetkerlerdi oqytý men nusqama júrgizbeý-13,6% (243), qaýipsiz eńbek jaǵdaılaryn qamtamasyz etpeý – 11,9% (214), jeke jáne ujymdyq qorǵaný quraldarymen qamtamasyz etpeý – 9,7% (174) bolyp tabylady. Oqıǵa túrleri boıynsha kóptegen jazataıym oqıǵalar: zardap shegýshiniń bıiktikten qulaýy (191 nemese 20,2%), qozǵalyp kele jatqan, aınalmaly zattardyń áseri (119 nemese 12,6%), qıraý, opyrylý, zattardyń qulaýy (105 nemese 11,1%) jáne t. b. Saldarynan bolǵan.

«Eńbek ınspektorlarynyń talaby boıynsha qyzmetkerlerdiń ómiri men densaýlyǵyna naqty qaýip-qaterdi eskere otyryp, eńbek qaýipsizdigi jáne eńbekti qorǵaý erejelerin buzǵany úshin kináli dep tabylǵan 47 laýazymdy tulǵa qyzmetinen bosatyldy. 11 qural-jabdyqtyń, 2 óndiristik nysannyń jáne 7 uıymnyń jumysyna tyıym salyndy. 820 is quqyq qorǵaý organdaryna berilip, olar boıynsha 116 qylmystyq is qozǵaldy», – dedi Birjan Nurymbetov.

Sonymen qatar, ol búgingi kúnge deıin 2,3 myń kásiporyn eńbek qaýipsizdigi jáne eńbekti qorǵaýdyń halyqaralyq jáne ulttyq standarttaryn (OHSAS 18001, HEU-SÝOT) engizgenin, 15 myń kásiporynda eńbek qaýipsizdigi jáne eńbekti qorǵaý jónindegi óndiristik keńester jumys istetıtinin habarlady.

«Aǵymdaǵy jylǵy maýsym aıynda Jenevada Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý mınıstrligi men Halyqaralyq áleýmettik qamsyzdandyrý qaýymdastyǵy «Vision Zero» nóldik jaraqattaný tujyrymdamasyn ilgeriletý týraly memorandýmǵa qol qoıdy, onyń basty maqsaty jazataıym oqıǵalar men zııandy eńbek jaǵdaılary bar jumys oryndarynyń sanyn azaıtý bolyp tabylady. Alaıda, búgingi kúnde tujyrymdamaǵa tek 117 kásiporyn ǵana qosylyp otyr. Bul baǵytta Qyzylorda, Shyǵys Qazaqstan jáne Aqmola oblystarynda jumystar belsendi júrgizilýde. Biz áleýmettik seriktesterdi osy tujyrymdamaǵa belsendi túrde qosylýǵa shaqyramyz», – dep, Birjan Nurymbetov barlyq múddeli memlekettik organdar men áleýmettik seriktesterdi eńbek qatynastaryn retteý salasyndaǵy máseleler men problemalardy sheshý boıynsha kúsh-jigerdi úılestirýge shaqyrdy.

О́z kezeginde, QR Kásipodaqtar federasııasynyń tóraǵasy Eralı Toǵjanov jınalys qatysýshylaryna jumysshylardyń eńbek quqyqtaryn qorǵaý boıynsha qabyldanyp jatqan sharalar týraly habarlady. QR Qarjy vıse-mınıstri Tatıana Saveleva bankrotqa ushyraǵan kásiporyndarda jalaqy boıynsha bereshekti azaıtý jáne qalpyna keltirý sharalary týraly sóz qozǵady. Oblys ákimderiniń orynbasarlary ShJK tartatyn kásiporyndarda eńbekaqy tóleý jáne eńbek jaǵdaıynda kemsitýshiliktiń aldyn alý men óndiristik jaraqattanýdy azaıtý boıynsha atqarylyp jatqan jumystar týraly baıandady.

Otyrysty qorytyndylaı kele, Berdibek Saparbaev respýblıkalyq úshjaqty komıssııanyń negizgi mindeti eńbek janjaldarynyń aldyn-alý jáne eńbek ujymdaryndaǵy turaqtylyqty qamtamasyz etý ekenin atap ótti.

«О́kinishke oraı, jaýapty memlekettik organdar eńbek daýlarynyń aldyn alý, boldyrmaý baǵytynda jumys istemeıdi. Kásipodaq uıymdary problemalardy biledi, biraq olar da únsiz. Eńbek ınspeksııasy aldyn ala sharalar qabyldamaıdy. Biz órt sóndirýshiler sııaqtymyz. Eńbek qaqtyǵysy paıda bolaǵannan keıin oqıǵa ornyna baryp, jumysqa kirisemiz. Eńbek qaýpi kartasy ne úshin quryldy? Keshiktirilgen jalaqynyń, óndiristik jaraqattyń, eńbek jaǵdaıynyń saqtalmaýynyń barlyq faktilerimen jeke jumys jasaý kerek», – dep QR Premer-Mınıstriniń orynbasary kóńili tolmaıtyndyǵyn bildirdi.

Ol jergilikti atqarýshy organdar ókilderine eńbekaqy tóleýdiń keshiktirilýine jol bermeý, ýaqytyly tólenýin qamtamasyz etý týraly eske saldy.

«Bul ásirese Nur-Sultan, Almaty qalalary, Aqtóbe jáne Almaty oblystaryna qatysty. Kásipodaqtarmen birlese otyryp, sharalar qabyldaý kerek», – dep atap ótti Vıse-premer.

Sondaı-aq, Berdibek Saparbaev jumys berýshilerdiń ujymdyq kelisim-sharttar men bıznestiń áleýmettik jaýapkershiligi mindettemelerin oryndaýy men kásiporyndarda kásipodaqtardy qurýdyń mańyzdylyǵy týraly atap ótti.

Sonymen qatar, ol sheteldik jáne otandyq mamandardyń eńbekaqysy men eńbek jaǵdaılary boıynsha sáıkessizdigi máselelerine toqtalyp ótti.

«Biz aýqymdy tekserý júrgizdik. Qazir Eńbek Mınıstrligi Bas prokýratýramen birlesip jumys isteýde, biz bul máseleni Úkimettiń qaraýyna engizemiz. Bir sózben aıtqanda, bul máselede biz núkte qoıýymyz kerek. Bizde bilikti kadrlar bar, sondyqtan eńbekaqy tóleý men eńbek jaǵdaılaryndaǵy aıyrmashylyqtar bolmaýy tıis. Qazir tórtinshi sanat boıynsha kvotany tómendetý máselesin qarastyrýdamyz», – dep túıindedi Saparbaev.

 

QR Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý mınıstrliginiń baspasóz qyzmeti, tel. 743500, 743608, www.enbek.gov.kz, e-mail: [email protected].