Úsh báıterektiń dúbirli toıy ótpek

Bıyl Alash jurty úshin dúbirli toı. El júreginde «Shuǵanyń belgisi», «Tar jol, taıǵaq keshý», «Qulager» shyǵarmalarymen aty tanys, úsh birdeı alyp báıteregimiz – Beıimbet Maılın, Ilııas Jansúgirov jáne Sáken Seıfýllınniń 125 jyldyǵyn atap ótkeli otyrmyz.

Osy oraıda, alyptarǵa óz dárejesine saı qurmet kórsetýdi Almaty qalasy Qoǵamdyq damý basqarmasynyń «Máńgilik Qazaqstan» qoǵamdyq qory qolǵa alady. Bul isti atqarýdy óziniń azamattyq boryshy retinde sanaıtyn sol qordyń is-sharalaryn uıymdastyrýshy maman Jasulan Naýryzalıev onyń «Ádebıet álemi» jobasy boıynsha iske asyrylatyn sharalar tizbeginde turǵanyn aıtty. Sharaǵa respýblıkamyzǵa tanymal tulǵalar, zertteýshi ǵalymdar qatysyp, shara barysynda óz oılaryn ortaǵa salatynyn jetkizdi.

«Máńgilik Qazaqstan» qoǵamdyq qory óz jumysyn aǵartýshylyq baǵytta bastady. «Ádebıet álemi» jobasyndaǵy maqsatymyz – qazirgi kezdegi belgili aqyndar men jazýshylardyń úzdik shyǵarmalaryn dáripteı otyryp, jas oqyrmandardyń kitap oqýǵa degen qyzyǵýshylyǵyn oıatý. Bul jumys qazirdiń ózinde alǵashqy nátıjelerin bere bastady. Mysaly, osy joba aıasynda búginge deıin JOO men mektepterterde Aqberen Elgezek, Baqyt Bedelhan, Muratqan Shoqan, Maraltaı Raıymbekuly, Eseı Jeńisulymen kezdesýler ótkizdik. Ol oqyrmandardyń izdenýshilik, kitapqa, ónerge, ádebıetke degen qyzyǵýshylyǵyn arttyrady. Aldaǵy ýaqytta osy baǵytta birneshe jerde kezdesý ótkizýdi josparlap otyrmyz. Al «Úsh báıterek» shyǵarmashylyq keshine keler bolsaq, Almaty qalasyndaǵy aıtýly mádenı sharaǵa aınalǵaly tur, degen bolatyn uıymdastyrýshy maman áńgime arasynda.

Bul rette, Ilııastanýshy, ǵalym Qajet Andastan da báıterekterdiń biri týraly suraǵanymyzda, «Ilııas tek qalamger ǵana emes. Ol san qyrly adam. Onyń jazbaǵan taqyryby joq. tirshiliginde barlyq qoǵamdyq, saıası, áleýmettik máselelerge belsendi aralasqan azamat. Sol qyzmettegi Ilııastyń orny, roli, bedeli, yqpaly, taǵy da basqa azamattyq bolmysyn baspa sózderdegi pýblısıstıkalyq eńbekteri men arhıv materıaldaryndaǵy baıandamalar arqyly anyqtaýǵa bolady. Ilııastyń aqyndyǵy álde qashan dáleldenip úlgerdi. Oǵan eshkim kóleńke túsire almaıdy. Biraq, Ilııastyń qoǵamdyq qyzmettegi salmaǵy men jýrnalıstik tulǵasyn salystyrmaly túrde qaraıtyn bolsaq, aqyndyǵynan áldi qaıda bıik turady. Ilııasty jýrnalıst retinde qarastyrý onyń azamattyq ómirdegi rolin qalyńdata túsedi degen ustanymdaǵy adammyn.

О́kinerligi, osy kúnge deıin Ilııastyń tutqyndalý sebebi men aqtalý barysy basy ashylmaı, tolyq zerttelmeı keledi. Ilııasty Keńes bıligi qansha tez tutqyndap, atý jazasyna buıyrǵanmen, onyń aqtalý barysy ońaı-ospaq bolǵan joq. Qazirge deıin bizdiń qolymyzda Ilııastyń tutqyndalýy men aqtalýyna qatysty azyn-aýlaq qana dáleldi qujattar bar. Qolymyzǵa tımegen dúnıeler qansha ma? О́tken jyly Almaty oblystyq ishki ister basqarmasynyń arhıvinen Ilııas Jansúgirovtyń tólqujat pen abaqtyda túsirilgen sýreti tabyldy. Ol naqty aıǵaq retinde derek bergenimen, máseleniń mánin ashýǵa jetkiliksiz. Osydan-aq, arhıvterde biz kórmegen talaı jazbalar men aıyptaýlardyń jatqany belgili. Bul materıaldyq dálelder.

Sáken, Beıimbet, Ilııas «Qosshy» uıymyndaǵy bedelinen paıdalana otyryp, pýblısıstıkalyq sheberlikterimen halyqty, ásirese, uıqyda jatqan qazaqty oıatýdy myqtap qolǵa alǵan. Qazaqta: «Elý jylda el jańa» degen naqyl bar. Iаǵnı, 1991 jyly halqymyz máńgilik egemendikke qol jetkizdi. Osy turǵydan kelgende, olarǵa taǵylǵan aıyptaýdyń shyndyqqa sáıkes keletin tustary bar, dedi.

Al, «Úsh báıterek» dep atalatyn úlken shyǵarmashylyq kesh qazan aıynyń toǵyzynda saǵat 11:00-de Qazaqstan Jazýshylar Odaǵynyń konsert zalynda ótedi. Keshte T.Júrgenov atyndaǵy Qazaq ulttyq óner akademııasynyń shákirtteri atalǵan úshtiktiń shyǵarmashylyǵy jóninde teatrlandyrylǵan kórinister qoıady. Sondaı-aq, Qurmanǵazy atyndaǵy Qazaq ulttyq konservatorııasynyń ustazdary men shákirtteri darabozdarymyzdyń ánderin shyrqaıdy.

Á. Nazaraly