Dintanýshy: Sırııadan kelgenderde ózderiniń ıdeologııasyna degen kózsiz jankeshtilik baıqalady

Jyl basynan beri úsh márte júzege asqan "Jýsan" gýmanıtarlyq operasııasy aıasynda elge 524 qazaqstandyq jetkizildi. Olardyń 30-y er adam, 137-si áıel, 357-si bala. Biri adasyp, biri shatasyp teris aǵymnyń úgit-nasıhatyna ergenderdiń deni Sırııaǵa 2012-2015 jyldar aralyǵynda attanǵan.

Qazaqstandyqtardyń Sırııada kórmegen teperishi joq. Qysqasha qaıyrsa, erlerdiń kóbi soǵys oshaǵynda opat bolǵan. Olaryn din jolynda sheıit bolý, mártebeli ólim dep túsinedi. Jesir qalǵan áıelder ózge bireýge jar atanyp kete barady. Ol jaqta áıelderdi kúıeýlerinen tek ajal ǵana aıyrmaıdy . Toıaty basylyp, qyzdyń qyzyǵy taýsylǵan soń "talaq" dep "áıelimen" ajyrasa salý túk emes. Kóńili qalasa maıdandas dosyna zatty tartý etkendeı syıǵa bere salý da jıi kezdesetin jaǵdaı. Sonyń kesirinen bir jylda on shaqty erkekke "jar" atanǵandar da bar. Aqyrynda qyz-kelinshekter "jynystyq jıhad" atalyp júrgen zaty kádimgi jezókshelikten aıyrmashylyǵy az jolǵa túsedi. Balalardyń ahýaly da qabyrǵa qaıystyrarlyqtaı kúıde. Keıde tipti ákeleriniń kim ekenin balalardyń analarynyń ózi de bilmeı jatady. Sol jaqta dúnıege kelgen balalardyń kóbi týǵan tilinen maqurym. О́ziniń teginiń kim ekeninen múlde habarsyz. Kózderin ashqaly kórgeni qan, shaıqas, ólim. Aıaly alaqan, meıirim, jylýlyq degenniń ómirde barynan habarsyz olardyń sanasynda, dúnıetanymynda ne bolyp jatqanyn boljaýdyń ózi qıyn.

Elge jetkizilgen soń olar aldymen beıimdeý ortalyqtaryna jiberilip Onda bir aı kóleminde dinı ońaltý sharalary júrip, mamandar áńgimelesý arqyly teris aǵym jetegine ketkenderdiń betin beri qaratýǵa jumys isteıdi. Artynsha turǵylyqty jerine qaraı týǵan-týys, jaqyn adamdarynyń janyna taralyp ketedi. Ary qaraı aımaqtardaǵy ishki saıasat basqarmalary men qaýipsizdik mekemeleri qyzmetkerleriniń qadaǵalaýynda bolady.

Sırııadan elge oralǵandarmen jumys istep jatqan belgili dintanýshy Keńshilik Tyshqanuly kazgazeta.kz saıtyna bergen suhbatynda ońaltý sharalary úshin bir aıdyń azdyq etetinin aıtty.

"Bir aıda adamdy adam etip shyǵarý, búkil dinı nárseni dáleldeý, dinı saýattylyqty kóterý múmkin emes. Onyń ústine bulardyń 180 gradýstyq kózqarastaryn beri jaqqa qaraı aýdarý óte qıyn. Bizge berilgen ýaqyt bir aı ǵana, bul óte az ýaqyt. О́ıtkeni adamnyń ózi bir taqyrypty aıtqannan keıin eki-úsh kún oılanyp, qorytyp, qabyldaýy kerek. Ol sińgennen keıin ǵana onyń nátıjesi shyǵady. Budan ary qaraı da bular teolog, psıhologtarmen jumys isteýleri kerek" deıdi ol.

Adamnyń ımandaı senip júrgenin bir sátte tárk etý, jyldar boıy ómiriniń ózegi bolǵan oıyn teriske shyǵarý qıynnyń qıyny. Keńshilik Tyshqanuly teris aǵymǵa túskenderdiń óz kózqarasynan qaıtpaýǵa tyrysatynyn, ózderiniń ıdeologııasyna degen adaldyq, kózsiz jankeshtilikti baıqaǵan. Bulardyń eń úlken problemasy – "shýbha" dep ımamdardyń ýaǵyzyn tyńdamaýlary. Ustazdarynyń "basqalardyń ýaǵyzyn tyńdamańdar" dep aıtqany sanalaryna shegelenip qalǵan. Eshqandaı synı oılaý joq. Ustazdarynyń aıtqandarynyń durys-burystyǵyna kóz jetkizbesten, aqyl tarazysyna salmastan qylǵyta bergen.

Berish bop qatqan senimderiniń qate ekenin túısindirý úshin áli qansha ýaqyt kerek ekeni belgisiz. Biraq memlekettiń olardy udaıy ustaı almaıtyny taǵy túsinikti. Dintanýshylar osy oraıda el bolyp jumylyp, shalys basqan azamattardy jatsynbaı, ortaǵa sińýine jumyla atsalysý asa mańyzdy ekenin aıtady. Qoǵam olardy bólip, shettete berse olardyń áleýmettený prosesi qıyn júredi. Tipti syrt aınalyp ketýi de kádik. Jat aǵymnyń yqpalyna túskenderdi bul keselden qulan taza aıyqtyrmasa, elde júrgen bóten oıly aǵymdardyń arbaýyna qaıtadan túsip ketýi ábden yqtımal deıdi dintanýshy.