Aqtaýda dúnıejúzilik temekige qarsy kúres kún atalyp ótti

31 mamyr – Dúnıejúzilik temekige qarsy kúres kúni. 1988 jyly Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymynyń bastamasymen qolǵa alynǵan dástúrli shara bıyl «Temeki jáne ókpe aýrýlary» taqyrybyna arnalady.

Shylymqorlyq – álemdegi eń úlken zııandy ádetterdiń biri. Qazirgi tańda álemdegi ár tórtinshi erkek pen ár jıyrmasynshy áıel nıkotınge táýeldi sanalady. О́kinishke oraı, temeki men sıgara baǵasyn kóterý, temeki ónimderin jarnamalaýǵa tyıym salý, tipti, qoǵamdyq oryndarda shylym shegýdi shekteý de ázirge ońdy nátıje bermeı tur.

         Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymy málimetinshe, jyl saıyn álemde 7 mıllıon adam temeki saldarynan kóz jumady. Sonyń 890 myńǵa jýyǵy ózgeler shekken shylymnyń tútinine ýlanǵandar. Olardyń arasynda temeki ósiretin elderde turatyn balalar da bar. Iаǵnı, passıvti shylymqorlyq ta biz oılaǵandaı qaýipsiz emes.Ol júrek-qan tamyry, júrektiń ıshemııalyq aýrýy, ókpe, óńesh, asqazan obyry syndy t.b. aýrýlardyń birden-bir sebepkeri.

         Resmı statıstıkaǵa súıensek, Qazaqstanda jyl saıyn aýrýhanaǵa jatatyn turǵyndardyń 68 paıyzy nemese 2 mıllıonǵa jýyq adam –shuǵyl jaǵdaıda jetkizilgender. Bylaısha aıtqanda, árbir onynshy adam ómirine qaýip tónbeıinshe emdeý mekemeleriniń tabaldyryǵynan attamaıdy degen sóz. Al, ólim-jitim jaǵynan alǵashqy orynda turǵan júrek-qan tamyry aýrýlary, tynys alý organdary aýrýlary men qaterli isiktiń qaı-qaısysy da shylymqorlyq saldarynan bolatyn dertter.

         Shyn máninde, eger ishki organdardy jyl saıyn tekserip otyratyn bolsa munyń aldyn alýǵa bolar edi, deıdi mamandar. Temeki shegetinder úshin júrek pen ókpeni turaqty baqylaýda ustaýdyń mańyzy zor. Onyń ústine, memleket halyqqa járdem retinde kepildendirilgen tegin medısınalyq kómek paketin usynady. Atalǵan paketke jalpy praktıka dárigeriniń qabyldaýy men konsýltasııasy, kózdiń kórý qabileti men kóz qysymyn tekserý, qandaǵy holesterın, glıýkoza deńgeıin tekserý úshin qan tapsyrý, elektrokardıogramma, flıýorografııa, spırografııa syndy qyzmetter kiredi. Organızmde shylymnyń saldarynan bolyp jatqan ózgerister men aýytqýlardy osy prosedýralar arqyly erterek anyqtaýǵa bolady.

         Memlekettik tapsyrys sheńberinde kórsetiletin kepildendirilgen medısınalyq kómekti Qazaqstanda turatyn ár azamat paıdalana alady. Bıýdjet qarajaty esebinen kórsetiletin kómek profılaktıkalyq, dıagnostıkalyq jáne emdik qyzmetterden turady.

2019 jyly densaýlyq saqtaý salasyn qarjylandyrýǵa qazynadan 972,7 mlrd teńge bólindi. «Mindetti áleýmettik medısınalyq saqtandyrý qory» Mańǵystaý fılıaly 54 medısınalyq uıymmen kelisim shart jasasyp otyr, onyń ishinde 29 memlekettik mekemeler bolsa, 25 jeke menshik klınıka bar. Kelisim shart ornatqan emhanalar men aýrýhanalar halyqqa tegin medısınalyq kómektiń kepildendirilgen kólemi sheńberinde qyzmet kórsetedi.