"Maıtalman manıak, pedagog pedofıl, tekti elden shyqqan terrorıst... "

"At qadirin bilmeseń, jaıaýshylyq berer jazańdy" degen ras-aý...

Boıjetken qyzǵa oramaldy oraılastyryp bere almap edik, jalańash tánine sáýkele kıip, ortańǵy saýsaǵymen orynyńdy kórsetip, zálim sózderimen zárin shashqandardy tórimizge shyǵardyq.
Zań bar, zańgerler bar...
El bar jerde daýys bar, er bar jerde namys bar, bul da sheshiler...
Tentek táýbesine kelip, tezge salynar...
Ary qaraı ne bolady? Arsyzdyń sońy osy ma? Álde, kórer "qyzyǵymyz" alda ma?

Menińshe, endi bastalyp jatqan sekildi.
Búginde bireýdiń dáretxanada otyryp jazǵan postyna, sájdede jatyp, pana suraıtyn jaǵdaıǵa jettik...
Ne desek te, qazir alasapyran aqparattyń ýaqyty. Sana úshin soǵys júrip jatyr. Texnologııa alǵa qaryshtap, adamshylyǵymyz izine ilese almaı keledi. Qundylyqtar sát saıyn qurbandyqqa shalynýda. El-jurttyń eki kózi ekranda (kóshedegi LED ekrannan bastap, alaqandaǵy smartfonǵa deıin).
Aqparaty tolyq adam — baqaıshyǵyna deıin qarýlanǵan bahadúr. Biraq ol barlyq pendeniń quzyryndaǵy "batpan quıryq" emes. Sanaýly toptar men alpaýyt elder ǵana bıligin júrgizip, búıirin shyǵaratyn múmkindik. Qalǵan el qara topan aqparat aǵynynyń astynda óziniń qaıda ekenin, maqsaty men muratynyń qaıda ekenin ajyrata almastan astan-kesten, qym-qýyt kúıde jóńkilip bara jatyr...
"Adamzatty sóz buzady, taý men tasty jel buzady!"
Ústin-ústin berilgen úzdiksiz aqparat pendeniń oılandyrmaı, qoryta toqyp, zerdeleýge de múmkindik bermeıdi, kerisinshe, teledıdardyń arnalaryn toqtaýsyz aýystyryp kóziń sharshaǵandaı san túrli taqyryptaǵy samsaǵan jańalyqtardyń basyn biriktire almaı, qysqa kúnde qulazyǵan sharshaýǵa shaldyqtyrýda. Kóp jańalyq bilgenmen kóńilińde sáýle joq, jyldam aqparattanǵanmen berekeli bolyp jatqan sharýa joq. Maıtalman manıak, pedagog pedofıl, tekti elden shyqqan terrorıst...
Osynyń bári neniń jemisi..?
Aqparat taratýda jamandyqtyń joly bolyp jatqandyǵynyń belgisi...
Sel júrgen ózende qaq aırylǵan qabat-qabat muzdar bir-biriniń ústine shyǵyp, shaqyr-shuqyr etken dybystan jan túrshigip, yńyrana, aýdarylyp-tóńkerilip, aýyr qozǵalǵan jal-jal muzdardan júrek tiksinetin edi ǵoı, qazirgi aqparat áleminiń kórinisi dál sondaı...
Adam da ózgergen, amal da ózgergen...
Bala da ózgergen, sana da ózgergen...
Anasynyń omyraýynan ajyramaǵan sábıge smartfon ustatsań, áp-sátte ishine enip, qalaǵan faılyn aqtara bastaıdy...
О́tirigi qaısy, shyny qaısy, saraptap úlgermeısiń, ýatsabtan shyryldap kelip, shybyn janyńa tynyshtyq bermeıtin habarlamalar, jan túrshiger jańalyqtar, paryqsyz "prıkoldar"...
Jasqa qarasań sybaı-syltań, kárige qarasań yrjań-tyrjań...
Qundylyǵy quldyrap, túsinigi túpkilikti ózgerip jatqan Adamı-zat qana...
Ushqan qus, júgirgen ań, qurt-qumyrsqa, barshasy jaratylǵaly bergi zańdylyǵyn buzǵan joq. Sony tirlik, sol júıe...
Al, endi tańdaý erkindigi berilgen, aqyl-sanaǵa arqa súıegen, órkenıet jasap, ǵylym damytqan biz ǵana qyrǵı-qabaq, qym-qýyt, sum-surqııa, sup-sýyq bop, dúnıeniń dıdaryn dúrbeleńge toltyryp jatqan. Uly keń shalbar kıgisi kelmeıtin, qyzy sábı súıgisi kelmeıtin úrdiske de úırendik. Pendeni buzatyn pıǵyl, pıǵyldy buzatyn aqparat.
Kúnine úsh mezgil tamaq ishpegen kezde de, ǵaryshqa samǵap ushpaǵan kezde de, sát saıyn selfıge túspegen kezde de adamzat baqyttyń dámin sezinip, bir-birine qaıyrymdylyq kórsetip, taǵdyryna rıza bolǵanyn tarıxtan oqyp otyrmyz.
Al, endi búgin on eki múshesi bútin pendeniń zar eńirep, tepse temir úzetin jigittiń alaqan jaıyp, urpaǵy bar qarttyń jalǵyzdyqtan jabyrqap, jelkildegen jetkinshektiń ózine-ózi qol jumsaýy- kóz kórip, boı úırenip jatqan qorqynyshty qubylys. Buryndar júz jylda bolatyn úrdister on jylda oryn alyp, on jylda bolatyn ózgerister jyl aınalmaı jańalyqtan estilip jatady.
Tań atady, kún batady...
Kóbik tektes kóp sharýa bitkenmen, syǵyp alǵanda túıini túımedeı ǵana. Ilgeridegi aqsaqaldyń bir aýyz sózimen bitetin daý, búginde birneshe tok-shoýǵa júk bolyp, ondaǵan maqalaǵa arqaý bolady. Onyń ózinde, báribir kúrmeýi tolyq sheshilmeı, kúldibadammen kómeski tartqan kúıi umytylady...
Aqparat kóbeıgenmen azaıǵan problema joq. Jedel aqparat jetkenmen qolma-qol sheshilip jatqan suraq joq. Tek, alań-qulań etken aǵaıyn, kóp biletin sııaqty kóringenmen, bir aýyz sózben bir týǵanynyń kóńilin aýlaı almaıtyn jarymjan tyńdarman, qompyldaq kórermen...
Aqparat kóbeıgen saıyn qaǵys estý men qate túsiný azaımaıdy. Búgingi eń úlken qasiretimiz de osynda...
Áleýmettik jeli — árip tanyǵannyń minberi, tili bardyń trıbýnasy bolyp tur. Sóziń erkin, oıyń azat bolǵanǵa ne jetsin. Árkim aýzyna syıǵanyn aıtyp jatyr. Eshkimniń aýzyna qaqpaq bolmaımyz. Áıtse de...
Aqparat — dán! Dán pikir bolyp bas kóteredi... Pikir baǵytty, baǵyt muratty aıqyndaıdy. Muratyń — ómiriń, ómiriń — taǵdyryń! Jurttyń júregin kim jetelep, sanasyna battıǵan izin kim salyp otyr? О́kinishke qaraı, dýaly aýyzdar dybys shyǵaramyn degenshe, beıpil aýyzdar bilgenin aıtyp úlgerýde...
Sonyń sońy; ekrandaǵy betpaq boıjetken, qylymsyǵan "jigit", sheshingen sheshe, boıalǵan bet, tonalǵan tek...
Áıteýir, jantalasyp, bir jaqqa asyǵyp, bir-birin taptap bara jatqan jurt...
О́rkenıetke, ǵylym-bilimge, parasat, kisilikke bolsa qanekeı...
О́kinishke qaraı, paıda, maqtan, qýlyq pen sumdyqqa quladyndaı ushtyq...
Qudaı qaıyryn bersin!
Qyryq jyl qyrǵyn bolsa da, ajaldy óledi! Budan da ótermiz.
Alty taraptan antalap jaýǵan aqparattyń emes, alty qurlyqtan adamshylyqtyń úlgisi pash etiletin kúnge Alla aman jetkizgeı!

Muhamedjan Tazabek