Bizdiń meshkeı jemqorlar ne jemeıdi?!

Astanada Investısııa jáne damý mınıstrliginiń burynǵy laýazymdy qyzmetkerine qatysty sot júrip jatyr. Resmı derekterge qaraǵanda, Geologııa jáne jer qoınaýyn paıdalaný komıtetiniń eks-basshysy Bazarbaı Nurabaev býda-býda aqshadan bólek, para retinde semiz maldyń etin de «asap» turǵanǵa uqsaıdy. Alaıda etti jaqsy kóretin qazaq úshin paraǵa soǵym alý qazir jańalyq emes. «Qamshy» aqparattyq portaly jemqorlardyń keńirdegine keptelgen para túrlerin eske túsirip kórdi.
2016 jyldyń maýsym aıynda Almaty oblystyq soty jol-patrýl polısııasy vzvodynyń komandıri, polısııa maıory V. Ivanovqa qatysty úkim shyǵarǵan edi. Býy burqyrap, jolǵa tóselip jatqan ystyq asfaltqa ańsary aýǵan Almaty oblystyq IID qyzmetkeriniń «tábeti» ashylyp ketse kerek. Ol birden úsh máshıne asfaltty túsirip alǵan. Aqysyna jol jóndeıtin kompanııanyń júk kólikterin Almaty-Qapshaǵaı tas jolynda toqtatpaýǵa ýáde bergen. Biraq onyń «kómeıi kúıip» qaldy. Sot 5 mıllıon teńge aıyp salyp, mal-múlkin tárkiledi. Sondaı-aq, laýazymynan aıyryp, memlekettik qyzmetten qýdy.

2015 jyly Semeıdegi áskerı-tehnıkalyq mekteptiń dırektory V.Aleksandrov buqtyrylǵan et «jeımin» dep tutyldy. Ol kýrsanttardy úsh mezgil tamaqtandyrýdy óz moınyna alǵan kásipkerden 90 banki buqtyrylǵan et suraǵan. Jáne «aıdamasy» retinde 200 myń teńge aqsha qosyp berýdi talap etken. Sóıtken dırektor 2 jyl boıy túrmeniń botqasyn talǵajý etýge májbir boldy.  

Jemqorlar arasynda yńǵaıy kelse, «benzın iship» jiberetinder de bar. Máselen Atyraý oblysynyń Qurmanǵazy aýdandyq TJ bóliminiń basshysy 2014 jyly dál osyndaı jaǵdaıda quryqtalǵan edi. Tez arada pisiriletin taǵamdardy satatyn dúńgirshek ıeleri oǵan 150 lıtr janarmaıdyń talonyn berýge májbúr bolǵan. О́ıtkeni órt qaýipsizdigi boıynsha qajetti sheshimdi shyǵartý úshin budan ózge jol joq edi. О́kinishke qaraı, «sýsyn ornyna» tek Aı-92-ni paıdalanatyn jemqordyń aty-jóni kórsetilmepti.

Osydan eki jyl buryn Aqtóbede Jol-patrýldik polısııasynyń rota komandıri A.Sultanov qamaýǵa alynǵan edi. Onyń alǵan parasy - «Aıfon 5». Qol astyndaǵy qyzmetkerine «seni ózim qorǵap júremin» dep ýáde etken komandır bul eńbeginiń aqysyna uıaly telefon suraǵan eken. Degenmen bastyǵyna «Aıfon» áperip, kóktemde kóńilin demegen qyzmetker kúzde Sybaılas jemqorlyqqa qarsy is-qımyl agenttiginiń oblystaǵy departamentine aryz túsiredi. A.Sultanov óz aıybyn moıyndaǵan. Áıtse de, ózi berip, ózi shaǵymdanǵan polısııa qyzmetkeriniń «tirligi» jemqorlar túsinigimen túısinseńiz – satqyndyqpen para-par.

2017 jyly Atyraý oblysynda aýyldyq okrýgti basqarǵan Dosqalıev degen ákim «qı jeımin» dep kúlkige qaldy. Ol «óz atymdaǵy jer telimine úı salaıyn dep edim, soǵan qol qoıyp berseńiz» dep kelgen kásipkerden 300 qap qı suraǵan. Keıinnen qosymsha qujattardy retteý máselesi týyndaǵanda, ákim bul «eńbegin» 50 qap qıǵa baǵalaǵan. Qıqumar ákimdi sot memlekettik qyzmetten qýyp, 6,2 mıllon teńge aıyppul tóleýge mindettedi.

Árıne, bul elimizdegi paraqorlyq oqıǵalarynyń jurtqa jarııa bolǵan sanaýly derekteri ǵana. «Jylqyny túgimen, túıeni júgimen» jutqan talaı jemqordyń shetel asyp ketkenin bilemiz. Túrmege toǵytylǵandary da az emes. Eshqashan ustalmaıtyn aıdahar beıneli alyptar da bar. Mine, solarǵa joǵaryda biz aıtqan oqıaǵalar «balanyń oıyny» sekildi kórinetin shyǵar dep shamalaımyz.

Sansyzbaı Nurbaba