Internet-konferensııa: Dos Kóshim(tolyq jaýap)

"Qamshy" portalynyń kezekti qonaǵy – «Ult taǵdyry» qozǵalysynyń tóraǵasy, saıasattanýshy Dos Kóshim ınternet konferensııa aıasynada oqyrmandardan kelip túsken saýaldarǵa túgeldeı jaýap berdi. Dos myrza oqyrmandarmen suhbat barysynda memlekettik til, ulttyq saıasat, EAEO tóńireginde tushymdy jaýaptar men ótkir syndar aıta bildi. "Qamshy" portaly oqyrmandar atynan saıasattanýshy Dos Kóshimge úlken alǵys bildiredi.

Birinshi suraq: Dos aǵa, aıtyńyzshy, bizdiń bılik nege osy kedendik odaq, evrazııalyq odaq sııaqty odaqtar arqyly oryspen odaqqa úıir boldy? bunyń negizgi ShYN sebebi nede?

-          Bıliktegilerdiń basym kópshiliginiń orys tárbıesin alyp, orystanyp ketkeni bárimizge málim. Bul, ókinishke oraı, qandaryna sińip ketken aýrý. Soqyr kórgeninen tanbas degendeı, bulardyń kórgen-baqqany – orystar ǵana. Olar úshin, Tolstoıdan artyq jazýshy, Pýshkınnen artyq aqyn joq. Budan olar qutyla almaıdy ma dep qorqamyn. Olardy bireýler «satyldy» dese, endi bireýler, «kompramatpen» ustap otyr dep te aıtady. Menińshe, olardyń qanyna quldyqtyń derti ótip ketken. Úmit – kelesi urpaqta. Biraq «eýrazııalyq odaq» arqyly olardy da orystandyrý qaýpi kútip tur. О́zderin úsh ǵasyrdaı otarshyldyqta ustaǵan, tilimiz ben mádenıetimizdi, ulttyq qundylyqtarymyzdy qurtýǵa barynsha kúsh salǵan metropolııamen ulttyq memleketimizdi qura almaı jatyp qaıtadan «aýyz jalasý» - úlken qatelik.

ALASh:MYŃ JASAŃYZ, DOS AǴA! ULT ÚShIN AITATYNDY AITTYŃYZ, JAZATYNDY JAZDYŃYZ. ÁLI DE AITASYZ, ÁLI DE JAZASYZ. AITYŃYZShY, BIZ QAIDA BARA JATYRMYZ? KО́RIP TURYP KО́RMEÝGE, BILIP TURYP BILMEÝGE SALYNǴAN BÚGINGI AQYN-JAZÝShY, ShENDI-ShEKPENDI ERTEŃGI KÚNI О́Z ISINE JAÝAP BERETIN BOLADY DEP OILAISYZ BA?

-          Árıne, ulttyń basyna kún týǵanda buǵyp qalǵandar nemese qarsy shyqqandardy jazalaý – bolashaq urpaqqa úlgi bolary anyq. Kóptegen elderdiń tarıhynda bundaı jaǵdaı bolǵan da... Biraq biz – qazaqpyz ǵoı! «Jazalaryn qudaı berer» dep otyra beremiz. ...2006 jyly maǵan Asanáli aǵamyz telefon soǵyp, «jeltoqsan kezinde qazaq jastaryn jamandap jazǵan hatqa qol qoıǵan adamdar dep meniń atymdy talaı jerde aıttyń, men oǵan qol qoıǵan joq edim» dep bastap, ekeýmiz uzaq áńgimelestik. Eki adamnyń arasyndaǵy áńgimeni jarııalap, oqyrmandardy «qyzyqqa batyrmaı-aq» qoıaıyn, biraq men Asanáli aǵamyzdyń sol máselege baılanysty ishteı qınalatynyn anyq kórdim. Menińshe, sanasy joǵary azamattar ótken- ketken is-áreketterine ózderi baǵa da bere alady, jaza da bere alady. Aıta ketý kerek, «doktrına daýynda» Asanáli aǵamyzdyń «men de ashtyqqa jatamyn» dep ultshyldardyń qasynan tabylýy – naǵyz erlik boldy. Meniń oıymsha, zańnyń belgili bir babyna jatatyn qylmystardy jazalaýǵa bolady, al ózińniń ultyńdy súımeısiń dep jazalaý – artyq bolar.

KEMEŃGER: Doseke, EAEO týraly Baqytjan Saǵyntaev myrza kóp jaqsy dúnıeler aıtyp júr. Durys shyǵar. Degenmen óz qadirleıtin sol Bákeń keshe “Qazaqstan” telearnasyna bergen suhbatynda EAEO týraly qarsy pikir aıtýshylardy “el arasyna irtki salýshy”, “aıǵaıshy”, “attanshy” retinde sıpattady. Bul neni bildiredi? Álde “Irtki” bolmaý úshin tek qana bılik qareketin maqtaı berý kerek pe? Teris pikirdiń bári irtki salýshylyq, búlikshilik bolsa baıaǵy Keńes odaǵynan ne aıyrmashylyǵymyz ba? Siz ne deısiz? О́zińiz qandaı pozısııada boldyńyz osy “Odaq” týraly…

-          Bul – ózderiniń pikirlerin qostamaıtyn adamdardyń barlyǵyn «iritki salýshy», «aıqaıshy» etip kórsetý – bıliktiń qalypty aýrýy ǵoı. Baıaǵyda, 1989-90 jyldary táýelsizdik úshin kúreskenderdiń barlyǵyn «aıqaıshyldar» deıtin. Endi ózderi sol azamattardyń alyp bergen táýelsizdiginiń arqasynda mınıstr, prezıdent bolyp otyryp, áli de sol aýrýdan aryla almaı keledi. Ekinshiden, Konstıtýsııa boıynsha, bizdiń el - «ár túrli pikirler» erkin aıtylatyn plıýralıstik memleket. Úshinshiden, memleket qyzmetkeri (ony bizdiń aqshaǵa jaldap otyr ǵoı) kez kelgen pikirge naqtyly jaýap berýge de úırenýi qajet. Bul – saıası mádenıettilik. Tórtinshiden, bir nárse anyq – erteń Prezıdent «EAO – bizge saı kelmeıdi eken» dese bıliktiń barlyǵy eýrazııalyq odaqtyń túkke turmaıtyn qurylym ekendigin bizden de asyryp dáleldeıdi. Al meniń EAO –ǵa qarsy pozısııam «Almaty» telekanalynyń «Ashyq áńgime» aıdarynda ashyq aıtyldy.

Namysqoı:Dos aǵa, Sizdiń ustanymyz qandaı? Bylaısha oppozısıoner sekildi pikirlerińizdi ashyq, ótkir aıtyp júresiz de, al Samyruq sekildi kompanııaǵa qatysty jumys isteıdi ekensiz?

-          Eger men «Samuryq» sııaqty kompanııada júrip (men Samuryqtyń janyndaǵy «Áleýmettik áriptestik» dep ataltyn úkimettik emes qorda qyzmet isteımin. Bizder memlekettik qyzmetkerlerdiń qataryna jatpaımyz) «ashyq, ótkir» pikirler aıtsam, «Samuryqtyń» da, meniń de jaman bolmaǵanym...Osy jerde qazaq qoǵamynyń «oppozısııa» maǵynasyn bir jaqty túsinetinine kóńil belgim keledi. Oppozısııa bılikte otyrǵan saıası kúshti (partııa, top, t.b.) saılaý arqyly (olardy keıde «parlamenttik oppozısııa» deıdi) nemese qarýly kúshpen («bitispes oppozısııa») jeńip alýǵa kúsh salatyn ekinshi bir saıası kúsh. Árıne, olar halyqtyń qoldaýyn alý úshin, bılikti synaıdy, ádiletti qoǵam quramyz degen uran kóteredi, t.t. Erteń olar bılikke kelgende burynǵy bıliktegi saıası kúsh – oppozısııaǵa aınalady. Sondyqtan oppozısııany halyqtyń joǵyn joqtaýshy dep túsiný – tym sholaq pikir.

Sanaq: Aýyzy men beti basqa bolsada júregi “qazaq” dep soǵatyn bes adamdy atańyzshy bıliktegi…

-          Olardyń sany besten de kóp. Biraq bireýin aıtyp, endi birin qaldyryp ketsem, úlken kúná sonda bolady ma dep qorqamyn.

О́rken: Sheteldegi qazaqtardyń, elge oralǵan baýyrlarymyzdyń búgingi jaıy týraly ne aıtasyz? Toqtap qalǵan kóshi-qon qaıta jalǵasady degen qanshalyqty senimdi?

-          Bul – uzaq áńgime. Bir sózben aıtsaq, olardyń jaǵdaıy – memleketti de, bizdi, qazaqtardy da uıaltatyn, jerge qaratatyn jaǵdaı. Eger barlyq qazaq «bir jaǵadan bas» shyǵara bilse, toqtap qalǵan kósh qaıtadan qozǵalady.

Lifeng:Túrli aqparat kózderinen uqqanymyz boıynsha shetelde 5 mıllıonnan astam qazaqtar turyp jatyr. ıaǵnı, jer betindegi tiri júrgen ár 3-4 qazaqtyń bireýi sheteldik qazaq degen sóz. Kósh qansha ońalsa da sol qazaqtardyń bári qazaqstanǵa túgel kelmesi anyq. ekinshi jaǵynan onyń bárin qabyldaýǵa Qazaqstanda rýhanı jáne zattyq jaqtan daıyn emes. Bul degenimiz shet elderdegi qazaqtardyń bir bólimi (múmkin kóp bóligi) sol ózi ómir súrip jatqan elinde jalǵasty ómir súre beretin bolady degen sóz. Osyǵan baılanysty saýal: 1) egemendik alǵanymyzǵa 23 jyl bolsa da Qazaqstan nege dıaspora saıasatyn qolǵa almaıdy? 2) bılikti bylaı qoıǵanda ózińiz sııaqty el halqyna belgili saıasatkerler osy dıaspora saıasaty týraly bir ýaqyt qalam terbemeıdi ?

-          Jazdyq ta, aıttyq ta, kóshi-qon týraly zańdy daıyndaýǵa da at salystyq. Kerek deseńiz, shet elderge baryp, qandastarymyzdy qaıtarý baǵytynda jumystar da istedik. Áńgime «qalam terbeýde» emes, memleketke osy baǵyttaǵy jumysty jasata bilýde. Bul úshin bılikti moıyndata alatyn úlken halyqtyq qozǵalys kerek...Bılik árqashan tek qana kúshti moıyndaıdy. Al eger kórpeniń astyna kirip alyp, kúńkildep jatsań, pysqyryp ta qaramaıdy.

 Aqtaýdan: Bıylǵy UBT-da soraqylyqpen ótti. Bilim sapasy tómen,biraq mektep dırektory pysyq bolsa, joǵarǵy jaqpen baılanysta bolyp upaı alyp beretinine kóz jetti.Nege bizdiń qazaq osyndaı?Keleshek urpaq úshin nege bárin ádil jasamasqa?ótiriktiń arty bir tutam ǵoı…Eldi basqarǵandar nege bılikke qoly jetkesin elmen “oınaıdy”…Nege adal qyzmet etpeske…Buryn bárin orystan kórdik,keıin kimnen kóremiz?Qazaqqa janym ashıdy…Aıtyńyzshy,Dos, qashan el bolamyz?

-          Meniń de jan aıqaıym Sizdikimen úndes. Eger ulttyq rýhymyzben, ulttyq namysymyzdan aırylmasaq, erteń-aq uly el bolatyndyǵymyzǵa senemin.

 Lifeng:Qazaqstan telearnasynyń “siz ne deısiz?” baǵdarlamasynda Mımar Sınan ýnıversıtetiniń professory Ábdýaqap Qara myrzanyń aıtýy boıynsha, 1) kóshti de jandandyrý kerek. 2) shettegi kóshe almaıtyn qazaqtardyń qazaq bolyp qalý máselesin sheshýge atsalysýǵa, yqpal etýge bolady. 3) olardyń máńgilik qazaq bolyp qalýynda qazaqstan memleketi men qazaq zııalylary qandaı rol atqara alady 4) qaı eldiń qazaǵynda qandaı basty problemalar bar ekenin anyqtaý ári soǵan sáıkes yqpal etýdiń tıimdi is-sharalaryn alyp barý. 4) shettegi qazaqtar aldaǵy jaqyn jáne alys bolashaqta bir ult retinde (qazaq bolyp) saqtalyp turý úshin qandaı baǵyttar ustanýy kerek. 5) qazaqstan men shettegi qazaqtardyń rýhanı, mádenı jáne ıdeologııalyq baılanystaryn tereńdetýdiń joldary. árıne, bulardan da basqa kóptegen oılanatyn máseleler máseleler bar ekeni anyq. DIASPORA SAIаSATY osy tektes mazmundardy qamtý kerek shyǵar dep oılaımyn. siz ne deısiz?

 -          Qosylamyn. Biraq bulardyń barlyǵy bılikke ultshyl azamattar kelgende ǵana júzege asady dep oılaımyn

 Moldabaı:Qazaqstandy máńgilik el retinde elestete alasyzba?

-          Memleket keıde ıeologııalyq baǵyttaǵy osyndaı bir tamasha, biraq jasandy sóz tirkesterin oılap tabady. Ony ár jerge aıqaılatyp jazyp ta qoıady. Bireýler oǵan kúle qaraıdy, al endi bireýler ánge qosady. Oǵan bola júıkemizdi juqartpaıyq.

 Raıhan:Bizdiń eldegi úsh áripterdiń jumysy týraly aıta alasyzba? Qoǵamdyq salmaǵy, paıdasy men zııanynyń ara qatynasy, ózińizdińde atyńyz “úsh árip” eken.

-          Úsh áriptiń jumystary san salaly dep bilemin. Olar memlekettiń qaýipsizdigin (barlaý, shekara, qarsybarlaý, memlekettik qupııany saqtaý, t.b.) qorǵaıdy. Alaıda avtorıtarlyq júıedegi elde Prezıdentke qarsy aıtylǵan syn-pikirlerdi ańdyp, terip, olardy aıtqan adamdardyń ne toptardyń sońyna túsý sııaqty máselemen de shuǵyldanady. Qysqasy, úsh áriptiń jumysy – sol kezeńdegi saıası júıege tikeleı qatysty. Sondyqtan paıdasy men zııany keıde qatar júretin sııaqty

 Jańagúl:Siz neden qorqasyz?

-          Men kóp nárseden qorqamyn. Saıası-qoǵamdyq jumysqa da sol «qorqaqtyqtan» kelgen shyǵarmyn. Men ultymyzdyń bolashaǵynyń bulyńǵyrlanyp bara jatqanynan qorqamyn. Úsh júz jyldaı kúrespen kelgen Táýelsizdigimiz qolymyzdan sýsyp shyǵyp kete me dep qorqamyn. Qazaq memleketiniń basshylarynyń oryssha sóılegenderinen qorqamyn. Oralmandarǵa odyraıyp qaraıtyn qazaqtardan qorqamyn. Olardy «mańǵol», «qalpaq», «qytaı» dep ataıtyn beıshara halqymnan qorqamyn. Orys mektepterinde oqyp júrgen qazaq balalarynyń bolashaǵynan qorqamyn Al olardyń ata-analarynan qarap júrip qorqamyn. «Pavlodar», «Petropavl», «Uıǵyr aýdany» degen ataýlardan qorqamyn. Ýkraınadaǵy jaǵdaıdan keıin maǵan kúle qaraıtyn basqa ult ókilderinen de qorqatyn boldym... Aıta bersem, qorqatyn máselem jeterlik.

Arman:Jańa qúrylyp jatqan odaqtyń ortaq valıýtasy bolady degen alyp qashpa áńgime júr, ondaı bolmaıdy dep Saǵyntaev shyr-pyr bolyp júr, bári ortaq bolǵanda, valıýta ortaq bolmaýy qısynsyz sııaqty, siz qalaı oılaısyz?

-          Men ekonomıst emespin. Degenmen ekonomıkasy ortaq memleketterdiń bir aqshaǵa kóshýiniń paıdaly ekeni - talassyz másele. Biraq, sonymen qatar,Ulttyq valıýtanyń - bizdiń táýelsizdigimizdiń bir belgisi ekenin umytpalyq. Ortaq valıýtasy bolatyndaı odaq bolsa, onda saıası táýelsizdigimizben qoshtasa berýge bolady. Saǵyntaevtyń aýzyna - maı, biraq ony sheshetin basqa da dókeıler bar...

Jeksen:Aq túıeniń qarny jarylar kún qashan týady?…

-          Eger ol kúndi kútip otyra bersek, eshqashan da týmaıdy!

 Jaina: Kárim Másimov kelesi prezıdent bolady dep júr, siz qalaı boljaısyz? О́zińizdiń ishteı úmitkerińiz barma?

-          Joq. Boljamaımyn. Úmitkerim de joq.

Shúkiman: Masondyq, masonerııa — dinı-etıkalyq ilim ári qupııa uıym (qozǵalys). Masondyqtyń negizgi ıdeıasy — jer-jahanda Qudaı patshalyǵyn ornatý. Zertteýshiler Masondyq tarıhyn bergi naqty tarıh jáne arǵy ańyz tarıh dep ekige bóledi. Naqty tarıh boıynsha Masondyq orden retinde alǵash 1212 j. Anglııadaǵy frankmasondar — “erkin tas qalaýshylar” tobynyń qaıta jańǵyrǵan lojasy (aǵylsh. lodge — ýaqytsha turaq, lashyq) túrinde ómirge kelgen.

Masondar týraly aıtyńyzshy, olardyń qazaqstanǵa qandaı yqpaly boldy jáne bar?

 -          Bireýler dúnıejúzilik masondar uıymy barlyǵyn ustap otyr dese, endi bireýler evreı ultynyń jasyryn ortalyǵy álemge óz degenin jasap otyr deıdi. О́z basym, osylardyń birine de senbeımin. Bul – ózimizdiń beısharalyǵymyzdy aqtaý ǵana. Eger biz jońǵar shapqynshylyǵy kezinde osyǵan uqsas sóz aıtyp, qolymyzdy qýsyryp otyra bergenimizde qalmaqtyń quly bolyp ketek me edik. Ár ult, árbir halyq óziniń tarıhyn ózderi jasaıdy. Jasaı almaǵandary «evreıler» men «masondardy» kinalaıdy.

Sadyq:Eldiń aýzynda taıaýdaǵy jarty ǵasyrda álemniń kartasy ózgeredi degen áńgime júr, Qytaı, Reseı sııaqyt memleketter ydyraıdy dep boljaıdy. Sizdiń túısigińiz ne deıdi?

Meniń «túısigim», qazaq bolǵandyqtan, «elý jylda el jańa» degen sózdiń shyndyǵy bar deıdi. Kez kelgen memleket (Qazaqstannan basqa!..) máńgilik emes. Ásirese úlken ımperııalar belgili bir ýaqyttan soń ydyraı bastaıdy. Bul – dıalektıkanyń zańy.

 Oral:Otan satqyny degen uǵymǵa qalaı qaraısyz, qazirgi tańda ondaılar aramyzda barma?

-          Menińshe, ondaılar aramyzda bar. Aqshaǵa bola memlekettik qupııalardy shetelderge satatyn adamdardyń bolýy ábden múmkin.

 Oksana:Ultshyldardyń basy birikpedi. Osylaı birikpegen kúıi kete me?

-          Ultshyldardyń maqsaty bir. Biraq sol maqsatqa baratyn joldardy nemese qoldanatyn saıası tásilderdi árbir top, ár kósem ózinshe baıymdaıdy. Ekinshiden, kózge kórinip júrgen jeke adamdarǵa saıası mádenıettilik de jetispeıdi. Eger birige almasaq, bir-birimizdi «qatyn» demeı, «batyr» dep, múddeniń turǵysynan jumys isteı berýge ábden bolady dep bilemin.

Narqyz:Bir memlekettiń terıtorııasynda basqa memlekettiń áskerıleri bolǵany qanshalyqty aqylǵa sııady, bizdiń elde reseıdiń úlken jeti polıgony bar ǵoı.

Bul – memleketter arasynda jıi kezdesetin jaǵdaı. Bir elder sodan paıda tabý úshin basqa elderdiń áskerı polıgonyn ustaýǵa ruhsat berse, endi bir elder sol eldiń áskerı bazasyna arqa súıeıdi. Árıne, óz basym, Reseıdiń áskerı bazalarynyń qazaq jerinde bolǵanyn qalamaımyn.

 San:Shettegi qazaqtyń qaımaq betine shyqqandaryn elge nazaryn tartý arqyly eldi shaqyrý aldyrýdyń joldaryn aıtyp júrgen aǵalar barshylyq. Jalpysy qalaı oılasyz shettegi qazaqty tobymen jyldamdatyp qalaı keltirý kerek. Kelgender emes keletinderdiń myqtylaryn tanyısyz ba? Sóıleı bilemiz solarǵa bir paıdańyz tıetindeı jumys jasap kórdińiz be? Sanymyzdyń qosylǵany týra shettegi qazaqtar áseri óte mol.Endi nege kóshi qon jaıly zańdy tezdetpeı otyrmyz. Jalpy bizdiń ár saladyǵy sarapshylardyń shettegi qazaq jaıly oılary kóz qarasyn aıtyp bere alsyz ba? Qázirgi shettegi qazaqtardan siz tanyr ult jandy qaımaq betine shyqqandaryn atap kórińizshi. Sonǵy suraǵym B.Tileýhan,E,Qarın,Q.Beken sekildi áriptesterińiz shettegi qazaqtarmen baılanysy óte jıi al siz qaı-qaı eldegi qazaqtardy baryp kórdińiz. Tipti ǵalmtordan olar jaıly birdeme taýyp oqyp kóridińz be? Shettegi qazaqpen tike baılanysyńyz barma?

-          Shettegi qazaqtardyń keıbireýlerimen tikeleı baılanysym bar, al endi bireýlerimen múddeles adamdar arqyly baılanysamyn. Qytaı, Monǵol elderine baryp kórdim. Shettegi qazaqtardyń myqtylaryn tanımyn dep aıta almaımyn. Kóshi-qon týraly máselege jaqsy jaǵdaı týdyrmaı otyrǵan bizdiń bılik dep bilemin.

Lifeng:“eliń (memleketiń) úshin eńbek et, memleketten ne alam deme, memleketke ne berem de” osy tektes urandar men úshin qate ıdea. qatesimen qoımaı, qulaqqa jaǵymdy estilgenmen, is júzinde basym kóp sandy adamdar úshin júzege aspaıtyn bos sóz, jalǵan uran. Sondyqtan, men múle qarsymyn. biraq, bul men memleketke qarsy degendi bildirmeıdi. sebebi, memleket úshin istegisi kelse de basym kóp sandy adamdar memleket úshin paıdaly eshteńe isteı almaıdy (salyq tóleý – ol mindet, áskerge barý – mindet. bala týý jáne tárbıeleý – árkim ózi úshin, memlekettiń, úkimettiń nemese belgili bir kompanııada jumys isteý, jeke kásippen shuǵyldaný – ol da ózi men bala-shaǵasy úshin). Sondyqtan, menińshe urpaqty ultym úshin eńbek et dep tárbıeleý – durys dep sanaımyn. Ne úshin degenge kelsek: 1) Eger qazaq ulty quryp-joıylsa – Qazaqstan memleketi de joıylady nemese aty saqtalyp, zaty joǵalady. 2) “jaman aıtpaı jaqsy joq” eger kúnderdiń kúninde Qazaqstanda qazaqtyń sany azaıyp, salystyrmaly túrde ózge ulttyń sany kóbeıse – urpaǵymyz kim úshin qyzmet etetini aıtpasa da belgili. 3) Qudaı betin ary qylsyn, eger qazaqstan basqa bir elge táýeldi bolyp ketse – bizdiń urpaq sol memleket úshin qyzmet ete me joq óz halqy úshin qyzmet ete me? 4) Ár bir qazaq azamaty óz ultyna úles qosa bilse – ol memleketke de qosqan úles bolyp sanalady. kerisinshe memleketke qosqan úlesttiń qazaqqa esh paıdasy bolmaıtyn kezderi de bolady. 5) shettegi qazaqtar sol jasap jatqan memleketimiz úshin dep emes, ultymyz ben urpaǵymyz úshin dep qazaqtyǵyn saqtap otyr. Kerisinshe olar sol jasap jatqan memleketimiz úshin dep, oǵan shyn berilgende bári qazaqılyqtan aıyrylyp – quryp ketken bolar edi. 6) óz ulty úshin ishteńe isteı almaǵan adam – memleketi úshin úles qosa alatyndar óte az bolady. 7) Qytaı qazaqtary negizinen tek qazaǵymyz úshin dep oılap júredi, bul – qytaı qazaqtarynyń ulttyq dástúr, mádenıet pen ulttyq qundylyqtardy jaqsy saqtaýynyń bir qupııasy osynda dep bilemin. budan da basqa kóptegen ýájderdi keltirýge ápten bolady. biraq, oǵan arnaýly ýaqyt bólip otyryp jazý kerek. Sondyqtan, menińshe ár bir qazaq elim úshin demeı, ultym úshin dep ómir súrýi, eńbektenýi jón sııaqty. SIZ QALAI QARAISYZ?

-          Bári durys. Biraq meniń bir ǵana qosarym bar: Rýdan - taıpa, taıpadan – taıpalar odaǵy, taıpalar odaǵy birige kele – halyqqa aınalyp, halyq óziniń kelesi damý satysyna kóterilgende – ultqa aınalady. Al kez-kelgen ulttyń aldyndaǵy máńgilik maqsat – óz memleketin qurý. Ult óz memleketin qurǵan ýaqytta, sol memlekettiń ishindegi barlyq azamattar ulttyq memlekettiń azamattary bolyp tabylady. Sonda ǵana «ult» pen «memleket» uǵymy – bir uǵym retinde qabyldanady. Germanııada turatyn, sol eldiń azamaty bolyp tabylatyn barlyq adamdardyń pasportttarynda «nemis» degen sóz bar. Túrikterde de solaı. (Bizdiń Ulttyq valıýtamyz tek qana qazaqtardyń aqshasy emes, nemese «Ulttyq kitaphanany» tek qazaqtardyń kitaphanasy dep oılamaımyz ǵoı ). О́kinishke oraı, bizder ulttyq memleketimizdi sóz júzinde de, is júzinde de qurǵan joqpyz. Áli de dúbárá kúıde otyrmyz. Ulttyq memleket qurylǵan ýaqytta ár qazaq «elim», «memleketim» dep ómir súredi jáne eńbektenedi. Oǵan deıin, sóz joq, ultym dep ómir suremiz.

Lifeng: (jalǵasy) 8) Memleket aty bir bolǵanmen zaty ár túrli bolyp keledi. Shynymen halqynyń múdesi úshin qyzmet etetin memleket bolady. Sóz júzinde halqym dep, is júzinde joǵary bılitegi at tóbelindeı toptardyń múdesin negi etken memleket te boldy. Sondaı-aq orta taptyń múdesin (eger orta taptyń negizin memleket qurýshy ult qurasa) joǵary qoıatyn memlekette bolýy múmkin. osyndaı jaǵdaılarda urpaǵymyzdy “kim úshin” qyzmet et dep aıtamyz? osynyń ózi de meniń “elim úshin emes, ultym úshin” degen ıdeanyń durystyǵyn dáleldeıtin sııaqty.

-          Joǵaryda jaýap berildi

Lifeng: 9) Ermek Taıchıbekov degen bir azamattyń bolǵanyn kop adam biledi. Ol keńes úkimetiniń otansúıgishtik tárbıesin kórgen, keńes tárbıesimen ósip-jetilgen sońǵy urpaq shyǵar dep oılaımyn. Oqyrmandardyń pikirlerinen bilgenim boıynsha ol azamat bank salasynyń myqty qyzmetker mamany kórinedi. biraq, onyń ne aıtqandaryn bárimiz bilemiz. Men keıde oılaımyn, onyń úıde, mektepte alǵan “ultym úshin, ultyma ne bere alam” ultjandylyq tárbıesi jaqsy bolǵanda ol mundaı qadamdarǵa barmaspa edi. Osyndan da “elim úshin” men “ultym úshin” degenniń qaısysy asa mańyzdy ekenin baıqaý qıyn emes

-          Ermek Taıchıbekov sııaqty adamdardyń «sońǵy urpaq» bolsyn degenińizge tolyq qosylamyn.