Qoǵamdyq uıymdar: Reseı raketalaryn óz jerinde synasyn!

Qazaqstan Respýblıkasynyń Qorǵanys mınıstri Á.R. Jaqsybekovke

Qurmetti Ádilbek Ryskeldiuly! Osy jyldyń 5-naýryzynda Reseıdiń RS-12M "Topol-M" ballıstıkalyq raketasy áskerı jattyǵý negizinde Qazaqstannyń «Sary- Shaǵan» áskerı polıgonyndaǵy nysanaǵa tıdi. "Topol-M" raketasy Reseıdiń negizgi ıadrolyq kúshteriniń strategııalyq qarýy ekeni belgili. Úsh satyly, qatty otynmen ushatyn raketanyń ushý uzaqtyǵy 11 kılometr jáne ol salmaǵy 550 kılotonna bolatyn termoıadrolyq qarýdy nysanaǵa jetkizedi. Reseı Federasııasy uzaq jyldar boıy RS-12M "Topol-M", RS-24 «Iаrs» sııaqty ballıstıkalyq raketalaryn Kamchatka túbegindegi «Kýra» áskerı polıgonynda synaıtyn. 2005-jyldan bastap "Topol-M" balıstıkalyq raketasy Reseıdiń «Kapýstın Iаr» polıgonynan Qazaqstannyń «Sary-Shaǵan» áskerı jattyrý alańyna jiberile bastady. Sebebi, Kamchatkadaǵy «Kýra» polıgonyna ushyrylǵan raketalardy AQShtyń Alıaskadaǵy qurylǵylary baqylaı alady eken. Al «Kapýstın Iаr» dan «Sary-Shaǵanǵa» ushqan raketany tek Reseı áskerıleri ǵana baqylaıdy. Osyǵan baılanysty RS-12M "Topol-M", RS-24 «Iаrs» sııaqty ıadrolyq oqtumsyqty raketalar Qazaqstan jerinde synala bastady. Keıbir aqparat kózderiniń jazǵanyna súıensek 2013 jyly mundaı synaq-jattyǵýlar birneshe ret qaıtalanǵan. О́tken jyldyń qarasha, jeltoqsan aılarynda birnishe ret "Topol-M" raketasy synalǵan. Al jaqynda, dálirek aıtsaq 27 naýryzda Reseıdiń MN-300 meteorologııalyq raketasy Batys Qazaqstan oblysy, Bókeıorda aýdany aýmaǵynda ornalasqan Shunǵaı aýyly mańyna qulady. Birinshiden, RS-12M "Topol-M", RS-24 «Iаrs» sııaqty raketalar ıadrolyq qarý bolyp esepteledi, ekinshiden jattyǵý kezinde raketaǵa ıadrolyq qarý ornatylmady degenniń ózinde olardy ushyrý úshin ballıstıt nemese nıtraglesırındi tútinsiz oq-dári (poroh) paıdalanylady. Ballıstıt otyny jarylǵan kezde odan túrli hımııalyq ýly zattardyń bólinip shyǵatyny belgili. Bul týraly Qazaqstannyń belgili ǵalymdary S.S Ospanov, A.A. О́tebaev, T.N. Ibraev, R.D. Ospanova óz eńbekterinde bylaı deıdi: «Ballıstıttik oq-dárilerdi alys qashyqtyqta janý kezinde shashyraýynyń saldaryn boldyrmas úshin jarý arqyly joıyp otyrý kerek. Pıroksılındi oqtardy órteý arqyly joıady. Árıne bul tásilder ekonomıkalyq turǵydan tıimsiz bolyp tabylady. Eleýli kólemde joıylatyn jarylǵysh materıaldar aýqymdy ýly zattar bólip shyǵarady, bul qorshaǵan ortaǵa zor zııanyn tıgizedi». («Ballıstıtnye poroha vsledstvıe razbrasyvanııa ıh prı gorenıı na bolshıe rasstoıanııa, neobhodımo ýnıchtojat vzryvanıem. Pıroksılınovye poroha ýnıchtojaıýt sjıganıem. Estestvenno etı metody ıavlıaıýtsıa ekonomıcheskı neselesoobraznymı. Prı znachıtelnom obeme ýnıchtojaemyh vzryvchatyh materıalov obrazýetsıa ogromnoe kolıchestvo toksıchnyh prodýktov, chto nanosıt realnyı vred okrýjaıýsheı srede») http://www.rusnauka.com/NIO_2007/Chimia/18484.doc.htm Reseı Federasııasynyń 1994 jylǵy 21 naýryzyndaǵy N 223 ("O sertıfıkasıı bezopasnostı promyshlennyh ı opytno-eksperımentalnyh obektov predprııatıı ı organızasıı oboronnyh otrasleı promyshlennostı, ıspolzýıýshıh ekologıcheskı vrednye ı vzryvoopasnye tehnologıı") (SAPP RF. 1994. N 13. St. 999) qaýlysynda ballıstıttik raketalyq qatty otynnyń qorshaǵan ortaǵa zııandy ekeni kórsetilgen. Raketany synaý kezinde ıadrolyq oqtumsyqty paıdalanbaǵannyń ózinde jarylystardyń saldarynan qazaqstandyq azamattardyń densaýlyǵyna, qorshaǵan ortaǵa tıgizer áseri orasan. Aldaǵy ýaqytta ıadrolyq oqtumsyqtardy da synaqtan ótkizetinine eshkim kepildik bere almaıdy. Ondaı jaǵdaıda Qazaqstan halqy ıadrolyq jarylystyń qurbanyna aınalýy múmkin. Halyq narazylyǵyn týdyryp otyrǵan taǵy bir másele, Qazaqstan Reseı Federasııasynyń 7 áskerı-synaq polıgonyna paıdalanýǵa 12 mıllıonnan asa gekter jerdi jalǵa berip otyr. 2012 jyldyń 16 mamyryndaǵy mınıstr Bolat Jámishevtiń málimdegenindeı ol jerdi jalǵa berý quny 24,7 mıllıon dollardy quraıdy eken. Sonda Qazaqstannyń 1 gekter jeriniń jalǵa berý quny 2 dollardan sál asady degen sóz. Sonymen birge Reseı polıgondary ornalasqan aımaqtardaǵy eldi mekenderdiń turǵyndarynyń ómirin, densaýlyǵyn, múlkin saqtandyrý isi de qolǵa alynǵan emes. Bul baryp turǵan soraqylyq. Osyǵan oraı, joǵaryda aıtylǵan máselelerdi nazarǵa ala otyryp, Qazaqstan Respýblıkasy Konstıtýsııasynyń 31-babyna sáıkes: Birinshi, 1994 jylǵy 6 qazandaǵy Qazaqstan Respýblıkasy men Reseı Federasııasy arasyndaǵy Áskerı yntymaqtastyq týraly shartty, (O ratıfıkasıı Dogovora mejdý Respýblıkoı Kazahstan ı Rossııskoı Federasıeı o voennom sotrýdnıchestve), 1995 jylǵy 20 qańtarda qol qoıylǵan «Qazaqstan Respýblıkasy men Reseı Federasııasy arasyndaǵy Saryshaǵan synaq polıgonyn paıdalaný men jalǵa berý sharttary jáne Prıozersk qalasynyń tirshilik áreketin qamtamasyz etý týraly Kelisimdi» (Soglashenıe mejdý Respýblıkoı Kazahstan ı Rossııskoı Federasıeı ob ýslovııah ıspolzovanııa ı arendy ıspytatelnogo polıgona Sary-Shagan ı obespechenııa jıznedeıatelnostı g. Prıozerska) jáne 2013 jyldyń 28 qarashasynda qol qoıylǵan josparly synaqtar júrgizý týraly eki el Qorǵanys mınıstrlikteri arasyndaǵy kelisimnen bir jaqty bas tartýdy talap etemiz. Ekinshi, Reseı Federasııasy barlyq áskerı raketalaryn Kamchatka túbegindegi «Kýra» áskerı polıgonynda synaýyna qol jetkizýdi talap etemiz. Úshinshi, QR Densaýlyq saqtaý, Qorshaǵan orta jáne sý resýrstary mınıstrligimen birlese otyryp, áskerı raketalardy synaý men olardyń apatqa ushyraýynan adam densaýlyǵyna jáne qorshaǵan ortaǵa keltirilgen zııan kólemin anyqtaýdy jáne ony aqparat quraldarynda jarııalaýdy talap etemiz. Osy atalǵan hatqa QR zańnamalaryna sáıkes jan-jaqty jaýap berýlerińizdi suraımyz.

1. «Jasa, Azattyq!» qoǵamdyq birlestigi (Tóraǵasy - Jasaral Qýanyshalın) 2. «Naǵyz Jeltoqsan» qoǵamdyq qory (Prezıdenti-Qurmanǵazy Rahmetov) 3. «Halyq birligi» qoǵamdyq birlestigi (Tóraǵasy- Maqsat Nurypbaev) 4. Jalpyulttyq sosıal-demokratııalyq partııasy Astana qalalyq fılıaly (Jetekshisi- Ashat Rahymjanov) 5. «Uly dala» Respýblıkalyq qoǵamdyq birlestigi (Tóraǵasy-Ǵabıden Jákeev) 6. «Jemqorlyqqa qarsy halyqtyq komıtet» qoǵamdyq qory (Prezıdenti-Musaǵalı Dýambekov) 7. «Demokratııa jáne adam quqyqtary ınstıtýty» qoǵamdyq birlestigi (Tóraǵasy-Bolatbek Blıalov) 8. «Ar.Rýh.Haq» qoǵamdyq qory (Prezıdenti-Bahytjan Tóreǵojına) 9. «El birligi» qoǵamdyq birlestigi (Tóraǵasy- Qanat Juman) 10. «Alań» qoǵamdyq birlestigi (Tóraǵasy - Áýelhan Shonjan) 11. «Elim-aı» qoǵamdyq birlestigi (Tóraıymy - Sáýle Seıdahmetova) 12. «Aıqap» qoǵamdyq qory (Atqarýshy dırektory- Ulan Shámshet) 13. «Jastar birligi» qoǵamdyq birlestigi (Tóraǵasy-Erjan Asqarov) 14. «Adam quqyqtary men bostandyqtaryn qorǵaý» qoǵamdyq qory (Prezıdenti- Aıdar Bulashev)

Bul ashyqhatqa 84 adam  qol  qoıǵan. Sizdiń  de ún qosyp, elimiz ben  jerimizdiń tynyshtyǵyn qoldaıtynyńyzdy bilderseńiz bolady,  qurmetti oqyrman!