Eger soǵys bastalsa, Qazaqstan Reseı jaǵyna shyǵary anyq (saýalnama)

Jaqynda Qazaq bıligi qorǵanys salasynyń basshylaryn jınap, shuǵyl jınalys ashty. Bul irgesindegi elge basyp kirgen Reseıden qorǵanýdyń amaly ma, álde, Reseımen birlesip, Ýkraınaǵa oq atýdyń daıyndyǵy ma? Bizdiń eldiń Reseımen odaqtastyǵy bolashaqta Túrki elderine de myltyq kezeýge ákelmeı me?

«Qamshy» saýaly

    Ámirjan Qosanov, táýelsiz saısatker:  О́z basym osyndaı shuǵyl jıyndy eki nársemen baılanystytramyn. Birinshiden, sońǵy kezde Qorǵanys mınıstrligindegi jemqorlyq týraly áńgime kóp, onyń ózi qazirgi prezıdent  Ákimshiligi jetekshisiniń qazirgi mınıstr, buryn dál sol prezıdent Ákimshiligin basqarǵan Jaqsybekovke qarsy uıymdastyrǵan naýqannyń kórinisi ispettes. Bálkim, endi ol adamǵa sońǵy «qytaı eskertýin» Elbasynyń ózi aıtý kerek bolǵan shyǵar. О́ıtkeni, jınalysta prezıdent dál osy faktiler týraly ashyq ári qatty-qatty aıtty. Ekinshiden, bul jıyn prezıdenttiń Máskeýge saparynan keıin jáne Reseıdiń kórshi Ýkraınany is júzinde bólshekteı bastaýynan soń ótkizilip otyr. Bálkim, bul jıyn arqyly Aqorda Kremlge kórsetken bir sesi bolar. Biraq ol nátıjeli bolady dep oılamaımyn. Bir ǵana sebep:  Qazaqstannyń Áýe shabýylyna qarsy qorǵanys júıesi tolyqtaı Reseılik kúshtermen bite qaınasqan, ol týraly tıisti kelisim-shart bar. Osyndaı jaǵdaıda, áskerı kúshterdiń dál osy Áýe kúshteri basymdyq alǵan kezde, derbes qorǵanys jaıynda aıtýdyń ózi qıyn! Al,  Ýkraınaǵa qarsy ortaq qımylǵa keletin bolsaq, onyń bolashaǵy joq.  О́ıtkeni Ýkraına Reseıge shabýyl jasap jatqan joq. Al, odaqtas retinde biz tek sol jaǵdaıda ǵana Reseıge qol ushyn berýge mindettimiz.

      Serik Murathanuly, qazaq blogeri: ─ Qorǵanys salasynyń basshylaryn jınap alyp,shuǵyl jınalys ashýdan eki túrli oı túıýge bolady.  Birinshi:  Ýkraına jaǵdaıynan keıin Elbasy shynymen de el qaýipsizdigin oılap,"bizdiń qorǵanys salasy ne bolyp jatyr?"-dep Qorǵanys mınstirligine jańa tapsyrmalar bergen bolýy múmkin. О́ıtkeni qandaı jaǵdaı bolmasyn bılik taıaqtyń eki basyn da oılaý kerek bolady. Sovet kezinde odaq boıynsha qýattylyǵy jaǵynan ekinshi orynda turǵan Ýkraın eli sońǵy jyldarda ekonomıkasymen qatar, qorǵanys salasyn da kúıretip alǵan bolatyn. Ýkraın eli qorǵanys salasyn úzdiksiz damytyp, jańa tehnıkalarmen tolyqtyrýdyń ornyna sovetten enshige qalǵan iri áskerı tehnıkalary men qarý-jaraqtardy shetel asyrǵan bolatyn. Qazaqstanda bul jaǵynan Ýkraınamen uqsas jaǵdaıda deýge bolady! Sondyqtan, Elbasy Ýkraın jaǵdaıynan sabaq alyp, qorǵanys salasyn silkip alýy múmkin. Ekinshi: el ishindegi Kedendik odaqqa narazylyq, Eýrazııalyq odaqqa bolǵan narazylyq,áleýmettik narazylyqtar kúsheıip keledi. Osy jaǵdaıdy kózde ustaı otyryp, Elbasy qorǵanys salasyn jınaı otyryp "jaǵdaıdyń ońaı emes ekenin,elde bereke-birlik,tynyshtyq bolmasa Ýkraınadaǵy jaǵdaı bizde de qaıtalanýy múmkin! Biz el ishin búldirip,syrttan jaý shaqyrmaýmyz kerek!" degen oıdy elge meńzep otyr!  Taǵy bir másele, biz Reseıdiń odaqtasy bolsaq ta, bolashaqta odaqtas retinde Túrki elderine oq atpaımyz.Biz eshqashan Reseımen áskerı odaqta bolyp,áskerı agressııalyq qımyldarǵa qatyspaımyz dep oılaımyn. Ýkraına jaǵdaıynan keıin Elbasy Kedendik odaqty tek "ekonomıkalyq odaq "retinde saqtaýdy qaıta-qaıta eske salyp otyr. Sondyqtan oǵan jol berilmeıtin shyǵar.  Alda AQSh, Eýropanyń  Reseıge jasaǵan qımyldaryna saı bizdiń saıasatta ózgerýi múmkin!

Jumash Kenebaı,  aqyn:  ─ Menińshe, qorǵaný emes, Ýkraınaǵa jabylý jolyn oılastyrǵan shyǵar. Ol kimnen qorǵanady, ózi qaıta orystyń qoltyǵyna kirip bara jatyr emes pe?  Sondyqtan, qorǵaný týraly aıtýdyń ózi artyq der edim.

Ýaıs Ersaıynuly: -  Qazaqstan ujymdyq qorǵanys sharty uıymyna múshe ekendigi belgili. Qazirgi Shyǵys Eýropadaǵy soǵys aldyndaǵy jaǵdaıǵa baılanysty Qazaqstan basshysy óz áskerı-saıası odaqtasy Reseı bolǵandyqtan, eger soǵys bastalyp keter bolsa, Reseı jaǵynda soǵysatyny anyq. Sol sebepti keshe Máskeýge baryp, odaqtasymen aqyldasyp qaıtqan el basshysy birden qorǵanys salasy ókilderin jınap, keńes ótkizip, ońtústik pen batys okrýgtaryn qosymsha áskerı kúshpen nyǵaıtýdy tapsyrǵan. Muny eger dúnıejúzilik soǵys bastalyp keter bolsa, NATO men AQSh áskerı kúshteri О́zbekstan arqyly kiredi dep eseptep, shekara jaqqa kúshti shoǵyrlandyryp jatqan bolýy kerek. Áskerı tilde "veroıatnyı protıvnık» (áskerı qarsylas) dep aıtylady ǵoı. Qazaqstan bıligi Reseıdi  "veroıatnyı protıvnık" dep eseptep otyrǵan joq. Qaıta táýelsizdiktiń  kepili dep eseptep otyr. Sol sebepti , qazir negizgi kúsh ońtústik pen batysqa shoǵyrlanýda. Bul ary-beriden soń, Pýtınniń tapsyrmasy. Qazir Pýtın tordaǵy arystan sııaqty jantalasyp jatyr. Ol qurdymǵa ketse,  ózi ǵana ketpeı odaqtastaryn da ala ketýdi kózdep otyr. Bizdiń basshynyń  buǵan kelispeske amaly joq. Kezinde ishki tolqýdan qaýiptenip, halyq kóterilisi jaǵdaıynda arqa súıeımin dep eseptep, osy UQShU uıymyn qurýǵa atsalysqan. Endi, osy qadamdary eldiń Táýelsizdigine qater bolýy da mýmkin. Biraq, barlyǵy Pýtınniń  endigi áreketine baılanysty.