21 Maýsym, 2022 Suhbat
Foto: Juldyz Qaıypjannyń jeke muraǵatynan
– Aldymen ıoga degen ne degen saýaldan bastaıyqshy? Qashan, qaıda paıda bolǵan?
– Ioga – adamnyń tán, jan, sana deńgeıinde úndestikti saqtaı alýy. Tán ıaǵnı dene deńgeıinde naqty jattyǵýlarmen (ıogada ony «Asandar» dep ataıdy), jan deńgeıinde «dál osy jerdi, dál osy sátti sezinýmen», sana ıaǵnı mı deńgeıinde medıtasııamen baılanystyrylady. Ioga osydan bes myń jyl buryn Úndistanda paıda bolǵan delinedi. Qazirgi ýaqytta ıoga batysta tanymal bolyp, ındýızm (konseptýaldyq ıdeıasy býddızmge óte uqsas Úndistandaǵy dinderdiń biri – red) teorııalaryna negizdelgen pánge aınaldy, biraq fızıkalyq jattyǵýlarǵa kóp kóńil bólinedi. Osy turǵydan alǵanda, qazirgi zamanǵy ıoga – adamnyń ıntegraldy tepe-teńdikke jetýine baǵyttalǵan jattyǵýlar júıesi deýge bolady.
– Iogany dinmen baılanysty dep túsinetinder bar. О́zińiz de ındýızm teorııalary týraly aıtyp otyrsyz. Ioganyń qaıdaıda bir dinge qatysy bar ma?
– Býddızm dini ıogany ózine jaqyndastyryp alǵan. Biraq ıoga ilim bolyp sanalady. Onyń dinge, senim negizderine qatysy joq. Ioga stýdııalarynda ýaǵyz-nasıhat júrgizilmeıdi. Ony sporttyń bir túri retinde qarastyrǵan durys. Ol jerde tek dene jáne tynys alý jattyǵýlary úıretiledi. 2014 jyly BUU 21 maýsymdy halyqaralyq ıoga kúni etip belgiledi. Bul – ıoganyń dinge baılanysy joǵyn bildiredi. О́ıtkeni bul uıym dindi nasıhattamaıdy jáne de dinge qatysty bolsa halyqaralyq deńgeıde toılanbaıtyn edi dep oılaımyn.
– Ioganyń maqsaty men mıssııasy qandaı?
– Maqsaty – adamnyń ómir súrý stılin jeńildetý, ońaılatý, úndestikke keltirý. Tán men jannyń úılesimine jetý, deneni shynyqtyrý arqyly jan saýlyǵy men sergektigin jetildirý. Mıssııasy – osylardy kúndelikti ómir stıline aınaldyrý. Ol úshin pozısııalar tizbegi asanmen usynylady, tynys alý jattyǵýlarynyń praktıkasy pranaıamamen úılesedi.
– Ioga túrleri kóp dep jatady, olar qalaı bólinedi, bir-birinen aıyrmashylyǵy nede? Sonymen qatar qazaqsha ıoganyń da ereksheligin atap ótseńiz?
– Álemde kóp tanylǵan ıoganyń túri hatha-ıoga dep atalady. Adamnyń densaýlyǵyn saqtaıtyn negizgi jattyǵýlar jıyntyǵynan turady. Terige, bulshyq etke paıdasy zor. Deneni tózimdilikke úıretedi jáne serpimdilikke baýlıdy. Bir ereksheligi, bul ıogadaǵy keı jattyǵýlar qazaqtyń otyrý ádebine uqsaıdy. Sonyń ishinde bizdegi er azamattardyń maldas quryp otyrýy men qyzdardyń aıaǵyn jınap otyrýynyń ózi hatha-ıogada jeke asanalar bolyp sanalady. Ashtanga-ıoga degen túri kúshke negizdeledi. Birinen soń biri oryndalatyn erejelerden turady, ıaǵnı jattyǵýdyń ornyn aýystyryp jasaýǵa bolmaıdy. Talabyna saı oryndaý kerek. Maǵan eń unaıtyn ıoga túri – Vınıasa ıogasy. Joǵaryda atap ótken ıoga túrleriniń jattyǵýlaryn bir-birimen baılanystyrady. Vınıasa ıogasy garmonııaǵa toly bolady, bılep jatqandaı sezinesiz. Bular Ioganyń negizgi túrleri. Jalpy osydan keıin birtindep basqa túrleri paıda bola bastady. Aıra ıogasy – aspaly arnaıy gamaktarmen uıymdastyrylatyn ıoga, Hot ıoga – arnaıy ystyq bólmede ótkiziletin ıoganyń túri, In ıoga dep atalatyn túri garmondardyń jumysyn jaqsartýǵa negizdelgen. Aıyrmashylyqtary kim negizin qalaǵanynda, maqsatynyń bólek bolýynda dep topshylasaq bolady.
– Ioganyń paıdasy qandaı? Al zııany bar ma?
– Negizgi paıdasy – adam bolmysyn quraıtyn, sana, dene, jan deńgeıin, úndestikti saqtaý. Osy úndestikterdi saqtaý sanaly oılaý, sanaly is-áreketterdi jasaý, osy sátti seziný prosesterine jol ashady. Naqty paıdasy týraly aıtar bolsam, jastarǵa, dene bitimin ásem etkisi kelip, maıysqaq, sulý formaǵa ıe bolǵysy keletinderge, aryqtaımyn degen jandarǵa paıdasy mol. Qandaı da bir dene aýrýlary bolsa, jaısyzdyq sezinseńiz, býyn aýrýlary mazalap, búkireıip júrseńiz ıogamen aınalysý kerek, Oıyńyz shashyrańqy, ylǵı umytyp júretin, sharshap turatyn bolsańyz, iske jan-tánińizben kirise almasańyz, ıoga kómektesedi. Qalyń oı, ýaıym-qaıǵydan arylýǵa septesedi. Bastysy – fokýs qoıýdy úırenesiz, deneńizdi sezinip úırenesiz, janyńyzdyń qajetin dál tabasyz.
Al zııanyn kórgen emespin. Alaıda qaýipsizdik erejelerin saqtaý mańyzdy. Ioga týraly bilmeı, kilemsheni tóseı salyp jattyǵýǵa kirisip ketýge bolmaıdy. Áýeli arnaıy mamandardan aqyl-keńes alyp, olardan jattyǵý túrlerin, tynys alý joldaryn úırený kerek. Mysaly, omyrtqasy aýyratyn adamdarǵa ıoganyń barlyq túrlerimen aınalysýǵa bolmaıdy, ınstrýktormen birge jasaý kerek, eskertý qajet. Keı adamdar asyǵystyqtan birden ıoganyń joǵarǵy deńgeıindegi jattyǵý – shpagatqa otyrǵysy keledi. Árıne, bul durys emes. Sonyń saldarynan bulshyq et aýyryp, sińirdi sozyp alý qaýpi týyndaıdy. Denege qatty aýyrtpalyq, qysym túsedi.
– Iogamen jasqa, jynysqa qaramastan aınalysa berýge bola ma?
– Iá, ıoga jas, jynys talǵamaıdy. Iogamen aınalysqan adamnyń deni saý, ómir jasy uzaq, garmonııamen úılesim tabady. Qazir TMD elderinde balalarǵa arnalǵan ıoga da shyǵyp jatyr.
– Sońǵy ýaqytta ıogadaǵy Sadhý terepııasy, ıaǵnı shegege turý terapııasy jıi jarnamalanyp júr. Osy jóninde aıtyp berseńiz? Bul terapııa nesimen qundy?
– Sadhý terapııasy meniń avtorlyq metodıkama negizdelgen, bizdiń el boıynsha ol sabaqty boıynsha mende ǵana lısenzııa bar. Qazir shege terapııasyn ótip júrgender barshylyq. Biraq meniń terapııamnyń olardikinen aıyrmashylyǵy orasan zor. Meniki sadhý boıynsha alǵan 7 jyldyq bilimimnen, odan bólek mıdyń jumysyna negizdelgen ǵylymı jumystardan turatyn, 800-den astam adamdarǵa analız jasap, sonyń nátıjesinde mentalıtet, ulttyq kodty qosa jasalǵan tolyqtaı oqytý kýrsy. Adamnyń tabanynda 70 myńnan astam júıke núktesi bar. Solarǵa massaj jasaǵanda qan aınalymy jaqsarady, gormondar qalpyna keledi, uıqy bezi, búırek ústi beziniń jumysy jaqsaryp, ol barlyq sezim múshesiniń jumysyna oń áser etedi. Túrli sheberlik synyptaryna qatysqanda ustazdarymyz ıoga 500-den astam aýrýǵa em ekenin aıtatyn. Sebebi, kóp aýrý qan aınalymynyń durys bolmaýynan týyndaıdy. Bizde bir keıs bar. Qant dıabetimen aýyratyn kisi osy terapııanyń arqasynda qandaǵy qant mólsherin 12-den 5-ke deıin túsirgen.
– О́zińiz Iogaǵa qalaı keldińiz? Ioga sizge ne berdi?
– Iogamen osydan 7 jyl buryn aınalysyp bastadym. Ol kezde orys stýdııasyna qatystym, kileń orys ultymen birge jattyqtym. Eń basynda birden úırenise almadym, kirise almadym, keıbir aıtylǵan sózderdi tereń zerdeleı bilmedim. Birdindep úzdiksiz jattyǵý arqyly ıogaǵa súıispenshiligim oıana bastady. Bir aıda adam negizi úırenisip alady. Sebebi deneńiz ıogany qalap turady. Adamdy rahattandyryp, lázzat syılaıtyn názik, ıkemdi jattyǵýlardan soń barǵyńyz kelip turady. Sodan TMD boıynsha onlaın, oflaın formatta bilim ala bastadym. 2019 jyly 200 saǵattyq ıoga sabaǵyn aldym. Nıý-Iorkten (ıoga Alıansy) halyqaralyq ıoga bilimi boıynsha arnaıy sertıfıkat ıesi atandym. Sabaq kezinde ıoganyń búge-shúgesine deıin tereńdetip oqydym. Qazir 300 saǵattyq ıoga sabaǵynyń mamanymyn. Osy oraıda sizdermen qýanyshty jańalyqpen bóliseıin dep otyrmyn. Jaqynda Balıde ıoga festıvali óteıin dep jatyr. Men kók baıraǵymyzdy jelbiretip elimizdiń atynan sol festıvalge qatysaıyn dep jatyrmyn. Qazirgi ýaqytta Balıde bilim alyp jatyrmyn. Ioga týraly bilimimdi jan-jaqty saralap, tolyqtyrsam, bilimim joǵary deńgeıge kóteriledi. Iаǵnı, 500 saǵattyq bilimi bar degen sertıfıkattyń ıegeri atanamyn. Sertıfıkatty Ioga Alıansy tabystaıdy. Ol AQSh-tyń Nıý-Iork qalasynda ornalasqan. Buıyrtsa oqýdy bitirsem, 500 saǵattyq «Halyqaralyq ıoga muǵalimi» degen ataqqa ıe bolamyn. Ioga men úshin úndestikti berdi. Úndestikke jetkende adam súıikti isin tabady. Al súıikti isin tapqan adam baqytty ómir súredi.
– О́zińizdiń ISoul-Men+Jan ortalyǵyńyz týraly aıta otyrsańyz...
– Qazaq tilinde jumys isteıtin bizdiń ortalyq halyqaralyq ıoga standartqa negizdelgen. Onyń ústine qazaqsha ıogany qazaqsha oılanatyn mıymyz jaqsy sezinedi. Ortalyǵymyzǵa orystildi qazaqtar da kóptep keledi, alaıda biz taza qazaqsha túsindiremiz. Buny ana tilimizge, Otanyma qosyp jatqan eleýli úlesim, jemisti jetistigim dep bilemin! Múmkin kóp kórgen shyǵarsyzdar, ıogada lotos pozasy bar. Aıaqty bir-birine aıqastyryp otyrady. Syrttan qarasańyz bul sheksizdikti bildiredi. Sondyqtan ıoga sheksizdik dep ortalyǵymyzdyń emblemasyn solaı beıneledik.
– Suhbatyńyzǵa rahmet!
Suhbattasqan
Shýaq Qaıratqyzy
Qate tapsańyz, qajetti bólikti tańdap ctrl+enter basyńyz.
Pikir qaldyrý
pikir