01 Qyrkúıek, 2021 Saıasat
Foto: Vıdeodan skrınshot
Prezıdent Q.Toqaev Qazaqstan halqyna arnaǵan joldaýy barysynda Qazaqstandaǵy etnosaralyq qarym-qatynas pen til máselesi týraly aıta kelip, "orys tili Qazaqstandaǵy resmı til" dep sózden súrindi.
Ol eldegi ultaralyq kelisimdi saqtaý mańyzdy ekenin jetkizip, ultaralyq úılesimdilikti damytý eldiń basty baǵyttarynyń biri bolyp qala beretinin málimdedi.
– Buny qazaqstandyqtardyń basym kópshiligi qoldaıdy. Biz konstıtýsııa boıynsha birtutas elmiz. Pikir árýaldyǵyn qoldaımyz. Biraq radıkalızmniń kez kelgen túrin qatań aıyptaımyz. Adamdy tiline, násiline qarap kemsitýge jol bermeımiz. Qazaq tiliniń órisi shektelip otyr degenge negiz joq. Qazaqstanda bir ǵana memlekettik til bar. Al orys tili resmı til statýsyna ıe. Zań boıynsha oǵan shekteý qoıýǵa bolmaıdy, – degen ol jastar orys tilin úırense, utylmaıtynyn jetkizdi.
Prezıdent aıtqandaı, konstıtýsııa boıynsha Qazaqstanda bir ǵana memlekettik til bar. Ol – qazaq tili. Al orys tiline baılanysty konstıtýsııadaǵy 7-baptyń 2-tarmaǵynda "memlekettik uıymdarda jáne jergilikti ózin-ózi basqarý organdarynda orys tili resmı túrde qazaq tilimen teń qoldanylady" delingen. Alaıda bul orys tili Qazaqstanda resmı til degendi bildirmeıdi.
Sońǵy ýaqytta til máselesi qoǵamda qyzý talqyǵa túsip jatyr. Jýyrda "Til maıdany" qozǵalysy belsendileriniń qazaqsha qyzmet kórsetýdi talap etken áreketterine baılanysty Reseıdiń birqatar baspasóz quraldary "Qazaqstanda orys tiline qysym jasalyp otyr" dep aqparat taratty.
Uzamaı prezıdent ákimshiligi tóraǵasynyń birinshi orynbasary Dáýren Abaev belsendilerdiń áreketin "úńgir patrıotızmi" dep atady. Keı saıasattanýshylar Abaev málimdemesin Máskeý bıligine mundaı áreketter Qazaqstan bıligi tarapynan uıymdastyrylyp otyrmaǵanyn uǵyndyrýǵa tyrysqanymen túsindiredi.
Artynsha Til maıdany qozǵalysynyń jetekshisi Qýat Ahmetovtyń ústinen bas prokýratýra qylmystyq kodekstiń 174-baby (Áleýmettik, ulttyq, rýlyq, násildik, tektik-toptyq nemese dinı alaýyzdyqty qozdyrý) boıynsha qylmystyq is qozǵap, belsendi birer kún buryn Qazaqstannan ketýge májbúr bolǵan. Ol qazir Ýkraına astanasy Kıevte.
Sondaı-aq Qazaqstanda jańa oqý jyly qarsańynda qazaq ata-analar balasyn orys synybyna, oryssha bilim beretin mektepke berip jatqany týraly áńgimeler áleýmettik jelide jıilegen. Áńgimeni statıstıkalyq derekter de rastaǵan. Sońǵy 5 jylda qazaq mektepterinde oqıtyn bala sany 18 paıyzǵa, orys mektepterinde oqıtyn bala sany 20 paıyzǵa artqan.
Birneshe sarapshy munyń sebebin "bılik basyndaǵylar qazaq tilin talap etýshilerge degen kózqarasyn "úńgirdegi ultshyldar" dep ashyq bildirip otyrǵan kezde, jurt qazaq tiliniń bolashaǵyna senbeıtinimen baılanystyrady.
Qate tapsańyz, qajetti bólikti tańdap ctrl+enter basyńyz.
Pikir qaldyrý
pikir