Imanǵalı Tasmaǵambetov: Men Nazarbaevtyń ónimimin

Búgin QR Reseı Federasııasyndaǵy Tótenshe jáne ókiletti elshisi Imanǵalı Tasmaǵambetov 63 jasqa toldy. Ol 1956 jyly 9 jeltoqsanda Atyraý oblysy, Mahambet aýdany, Novobogat aýylynda dúnıege kelgen. Kishi júzdiń 12 ata Baıuly, Jappas rýynan taraıdy.

Eńbek joly geografııa jáne bıologııa pániniń muǵalimi bolyp bastalǵan Imanǵalı Nurǵalıuly saıası mansabynda Bilim jáne ǵylym mınıstri, Qorǵanys mınıstri, Prezıdent ákimshiliginiń jetekshisi, Memlekettik hatshy, úsh ret ákim jáne tórt  ret ártúrli premer-mınıstrlerdiń orynbasary, bir ret premer-mınıstr qyzmetin atqardy. Osy qyzmetterde ol kópshilikke otanshyl, halyqshyl saıasatker retinde tanyldy. Onyń kóptegen málimdemeleri el ishinde úlken qoldaýǵa ıe bolyp, yqylasyna bólendi. Qamshy.kz aqparat agenttigi sol málimdemelerdiń birqataryn oqyrman nazaryna usynýdy jón kórdi. 

***

… Memlekettik tildiń qoldaný aıasyn odan ári keńeıtýdiń birden-bir tıimdi joly – memlekettik tildi bilýdi mindetti túrde talap etetin qyzmetter men laýazymdardyń tizimin qalyptastyrý. Birinshiden, Konstıtýsııa boıynsha Prezıdenttik saılaýǵa túsetin árbir úmitker memlekettik tilden emtıhan tapsyrady. Endeshe respýblıkadaǵy qaı qyzmetkerdiń de mártebesi elbasynikinen joǵary emes. …Kóp mekemelerde, ásirese, áleýmettik qyzmet kórsetý oryndarynda memlekettik tildi biletin mamandar az. Munyń ózi kóptegen otandastarymyzdyń azamattyq jáne konstıtýsııalyq quqyqtaryn shekteý. Jalpy ár nársege de suranys qajettilikten týyndaıtyny anyq. Sondyqtan bul baǵytta birqatar naqty is-sharalar keshenin belgilep, is júzine asyrý kezek kúttirmeıtin másele. Eldiń de, Elbasynyń da talaby osy. 

***

Birinshiden, zań qabyldanyp, qajetti qarajat bólindi. Mamandar daıyndaldy. Búgingi kúni qarap otyrsańyzdar, Parlamenttegi jalpy jıyndardyń barlyǵy qazaq tilinde ótedi. Úkimettiń májilisi qazaq tilinde ótedi. Biraq, bir nárse túsiniksiz. Biz osy kúnge deıin, qazaq tili ózge emes, ózimizge kerek ekenin túsinbeı kelemiz. Jalpy qazaq tili degen halyqtyń jany. Budan artyq aıta almaısyń

***

Mine, másele osynda, biz bir-birimizben qazaqsha sóılessek, biz óz tilimizdi ózimiz qurmettesek, biz oǵan shyn máninde janashyrlyq bildirsek qana tildiń bolashaǵy bolady. Til bar jerde qazaq bar, til joq jerde qazaq joq. Bitti, basqa formýla joq bul máselede. 

***

Iá, tabıǵatta til men mádenıet qana emes, barlyǵy da joıylýy múmkin. Alaıda ana tildi saqtaý, árbir adamnyń basty paryzy. Azamattyń ulttyq sanasy - óz tarıhyn, mádenıetin baılanystyratyn, adamdardy uıystyratyn ózegi. 

***

Birde Almaty ákimi bolyp júrgen Imanǵalı Nurǵalıulyna «Bir ǵana Alma­tyda eki birdeı Áýezov kóshesi bar, bul qalaı?» dep jýrnalıster taqymdap qoımapty. Olardyń buryn qala irgesi bolǵan Kamenka jaqtaǵy Áýezov kóshesin meńzegenin ańǵarǵan ákim: – Sabyr etseńizdershi, eki Áýezov kóshesi bolsa, onda turǵan ne bar? Bizde de onsyz da eki Áýezov bar emes pe? – depti aqyryn ǵana...

***

Qarshyǵa Ahmedııarov Qytaıdan búıregin jańalatyp kelgennen keıin, Almaty ákimine kirip: – Áı, Imanǵalı! Men mynaý Almatydaǵy úlken alańda 20 000 dombyrashynyń basyn qosyp, konsert bergim keledi, – depti. Sonda Imekeń: – Oıpyr-aı, Qarsheke! Qytaıdyń bir búıreginiń kúshi 20 myń dom­byrashy degizip tur... Sonsha dombyrashy bar ma bizde? Eki búıregińizdi aýys­tyrsańyz, ne bolady? – degen eken... 

***

Ákimderdiń kezekti esep berýinde bir orys kempir irgedegi meshitten shyq­qan azan daýysyna narazylyq bildiripti. «Kúnige 5 ret aıqaılap mazamdy alady» degen álgi turǵynǵa Imekeń: – Qashan 6-ret azan shaqyrady, maǵan sol kezde kelińiz, máseleni sheshe­miz, – depti. Máseleniń sheshimin jedel tapqan ákimge kempir qaıta-qaıta alǵysyn aıtyp, yrza bolyp ketipti...

***

Eger prezıdent bolmaǵande (Nazarbaev – Red.) men eshqashan Tasmaǵambetov bolmas edim. Meniń esh qymsynbastan óz pikirimdi bildirip, keıde Úkimetke qarsy pikir aıtýymnyń ózi prezıdenttiń maǵan bergen biliminiń nátıjesi. Men onymen kóp jumys istedim jáne kóp nárseni úırendim. Kóptegen jaǵdaılarda ol durys boldy, óıtkeni ol jaı emosııalarǵa erip qana qoımaı, Qazaqstanda bolyp jatqan naqty jaǵdaıdy eskerdi. Sondyqtan, men Nazarbaevtyń ónimimin. (Imanǵalı Tasmaǵambetovtyń Atyraý oblysynyń ákimi bolǵan kezindegi suhbatynan úzindi)