Toqaev Nazarbaevty birtindep tyqsyryp jatyr ma?

«Aqorda» men «kitaphana» arasyndaǵy «teketires», kózqaras qaıshylyǵy týraly pikirler áleýmettik jelilerde aýyq-aýyq qozǵalyp júr. Bul pikirge qarsy tarap «eldi bir adam basqaryp turǵanda qandaı teketires bolsyn» degen ýáj keltirýde. Dese de, tuńǵysh prezıdent tusynda bastaý alǵan keı joba, bastamalardy ekinshi prezıdent synap, ómirsheńdigi men tıimdiligine kúmán keltirip, olqylyǵyn áshkerelep jatyr. Qoǵamda úlken daý týdyrǵan «Kók-Jaılaý» máselesine kúni keshe ǵana Q.Toqaevtyń núkte qoıýy – sonyń bir kórinisi ǵana.

Ile Alataýy ulttyq tabıǵı parkiniń aýmaǵyndaǵy Kók-Jaılaý shatqalynda taý-shańǵy shıpajaıyn salý ıdeıasyn Bonita Grou kompanııasy Nursultan Nazarbaevqa sonaý 2002 jyly tanystyryp, Elbasynyń batasyn alǵan bolatyn. Alaıda ınvestor tabylmaǵandyqtan joba keıinge qaldyryldy. Arada toǵyz jyl ótkende Nazarbaev bastamasymen Almatynyń sol tustaǵy ákimi Ahmetjan Esimov pen ındýstrııa jáne jańa tehnologııalar mınıstrligi qurylysty bastaý jóninde sheshim qabyldady. Tehnıkalyq-ekonomıkalyq negizdeme ázirlenip, qarjy da bólindi. 2015 jyly qarjy tapshylyǵyna baılanysty qurylys ýaqytsha toqtatyldy. Shyǵyn ońtaılandyrylyp, joba aýqymy 9 esege qysqardy. 2017 jyly jumys qaıta jandanyp, jol, elektr stansasy, káriz kollektorynyń qurylysy bastaldy. Jobaǵa narazy tabıǵat janashyrlarynyń qarsylyq aksııalaryna qulaq túrgender az boldy. Endi mine, Q.Toqaevtyń biraýyz sózimen qurylys toqtamaq.

Toqaevtyń syn sadaǵyna ilingen tuńǵysh prezıdenttiń kezekti «týyndysy» – latyn negizdi qazaq álipbıi. Birneshe márte túzetýden keıin maquldanǵan sońǵy úlginiń ózinde daýly tańbalar jeterlik edi. Dese de ol Elbasyǵa unady. Kemshilikter baryn tiltanýshy ǵalymdar ashyq aıta almady. Tek sybyrlap qana «barǵa bazar», «buǵan da qanaǵat», «kósh júre túzeler» desken-di. Prezıdenttiń taıaýdaǵy «Qarpimizde áli de olqylyqtar bar. Til mamandary jańa álipbıdi jetildirýi kerek. Mádenıet jáne sport mınıstri A.Raıymqulovaǵa tıisti tapsyrma berdim. Aldymyzda aýqymdy jumys tur» degen málimdemesinen keıin ishteı qystyǵyp júrgen ǵalymdardyń daýsy qaıta shyǵa bastady.

El tarıhyndaǵy daýly jobalardyń qataryndaǵy elordadaǵy jeńil relsti tramvaı jelisin erekshe atap ótýge bolady. Qurylysyna qyrýar aqsha jumsalǵan jobanyń áli jartysy da bitpegen. Sondaı-aq LRT-ny salý barysynda óreskel qatelikterge jol berilgeni anyqtaldy. Ony prezıdenttiń ózi aıtty:

"Bilýimshe, sáýletshiler men mamandardyń pikiri eskerilgen joq. Ákimdiktiń málimetine sáıkes, jeńil relsti kólik júıesimen bir táýlikte júretin jolaýshylardyń sany 146 000 adam bolady. Bul – boljam. Alaıda qazir dál osy marshrýtpen, ıaǵnı áýejaıdan jańa temirjol vokzalyna deıin tek 2 000 adam ǵana júredi. Men sizderdiń jolaýshylar sanyn 70 esege qalaısha arttyratyndaryńyzdy túsinbeı otyrmyn. Máseleniń basyn ashaıyq. Bar qashyqtyǵy 22,5 shaqyrym, al onyń boıynda 18 beket josparlanǵan. Sonda bul LRT-ny ne úshin salyp jatyrmyz? Arasy 1 shaqyrymnan asar-aspas 18 beket bolsa. Biz ondaı qashyqtyqty jaıaý qydyryp-aq júre alamyz ǵoı. Mundaı jobanyń qalaısha qabyldanyp ketkenin men túsinbeımin" degen Toqaev jobany endi aıaqtaýdan basqa amal qalmaǵanyn aıtty.

Sybaılas jemqorlyqqa qarsy is-qımyl agenttigine osy isti tergeýdi kúsheıtýdi, sheshim qabyldaǵan ákimdik basshylaryn tekserýdi tapsyrdy. Bul isti tergeýge negiz joq emes. Belgili bolǵandaı, osy taǵylettes álemdik jobalardyń deni elordalyq jeliden anaǵurlym arzan, aýqymy keń bolyp shyqty. Al osy kúnge deıin qomaqty qarjy jumsalyp, qurylysy áli aıaqtalmaǵan jobanyń negizgi ınvestory Nazarbaevtyń nemeresi, Darıǵa Nazarbaevanyń tuńǵyshy Nurálı Álıev bolǵan degen ınsaıderlik derek bar.

Qazaqstanda Nursultan Nazarbaev esimimen qatar atalatyn uǵym bolsa, ol – el kindigi elorda. Onyń keskin-kelbeti, sáýlettik ereksheligi, damý baǵyty tikeleı Elbasynyń aralasýymen aıqyndalyp keldi. Astanany tuńǵysh prezıdenttiń tól perzenti deıtini de sodan. 23 naýryzdan bastap «Astana» ataýy kelmeske ketip, qala «Nur-Sultan» atalǵany belgili. Oǵan Q.Toqaevtyń bastamashyl bolǵany da belgili. Al jýyrda ǵana prezıdent astanada «birińǵaı qalaqurylysy saıasaty, kósheler men ǵımarattardyń biryńǵaı garmonııalyq stıli joq. Bir ǵımarat bir stılde, ekinshisi múlde basqa. Eń bastysy – jaılylyq joq» dep synady. Osylaısha, bir kezderi Nazarbaevtyń maquldaýymen turǵyzylǵan qurylysty janama túrde bolsa da talǵamsyz degenge keletin oı aıtty.

Budan bólek, memlekettik apparattyń Toqaev aınalasyna shoǵyrlanýy, onyń el arasyndaǵy abyroı-bedeliniń artýy, prezıdenttiń ulttyq holdıngter men kvazımemlekettik kompanııalarǵa shúıligýi «aqorda» men «kitaphana» arasyna syzat túsirdi deýshiler bar.