Aýyl jastarynyń atqarǵan isi aýqymdy

Elimizde óskeleń urpaqtyń ilkimdi isterin ilgeriletýge, olardyń eńbek etýine, bolashaǵyna baıyppen qarap, qajetinshe bilim alýyna barlyq jaǵdaı jasalǵan. Bulaı bolýy da zańdylyq. О́ıtkeni, táýelsiz elimizdiń negizgi qýaty eń áýeli talapty jastardyń bilimimen ólshenedi. Ultymyzdyń keleshektegi kelbeti men kemel kókjıeginiń bastaýy da dál osy jastar ekeni sózsiz. Al, búgingi kúni qaladan bólek, aýyldaǵy jastardyń jaı-kúıi kim-kimdi bolmasyn alańdatary anyq. Osyǵan baılanysty, burnaǵy jyldary mal sharýashylyǵymen aty shyqqan Moıynqumdaǵy jastardyń ahýalyn bilip kórgen edik.

Jalpy, aýdanda turyp jatqan turǵyndar sany 32770 bolsa, onyń 8 myńǵa jýyǵy 14 pen 29 jas aralyǵyndaǵy jastar eken. Bul moıynqumdyq turǵyndardyń 23,7 paıyzyn jastar quraıdy degen sóz. Búginde jastardyń kóbi aýyldan qalaǵa ketýge qumartyp turatyny jasyryn emes. Al, kerisinshe aýyldy jerdi ógeısinbeı, týǵan jerdiń tútinin túzý tútetýdi jón kórgen aýyl jastarymen jumysty júıeli túrde úılestirý aýdandyq Jastar resýrstyq ortalyǵyna júktelgen. Jastarǵa jan-jaqty jaǵdaı jasalyp otyrǵan tusta, eldi mekenderge ımenbeı baryp, eseli eńbek etýdi kózdegen jastarǵa qoldaý bildirýde ortalyqtyń eńbegi rasymen de zor. Qazirgi tańda ortalyqtyń ózinde 30-ǵa jýyq jas óren qyzmet etedi eken. Oǵan qosa, ár aýyldyq okrýgterde jastar isi jónindegi keńesshi mamandar da jumys isteýde. Olar jastardyń memlekettik baǵdarlamalarǵa qatysýyn qamtamasyz etý, jumyssyzdyqpen kúres, túrli qylmystardyń aldyn alý, buqaralyq sport túrlerimen aınalysý maqsatynda densaýlyq saqtaý, bilim berý, sport, mádenıet mekemelerimen, ishki ister organdarymen, aýyl ákimderimen birlese jumys atqaryp keledi. Ortalyqtyń bergen málimetine súıensek, bıyl  memlekettik jastar saıasatyn júzege asyrý úshin jergilikti bıýdjet kózderinen 29 mıllıon 803 myń teńge bólingen eken. О́tken jyly osy maqsatta 26 mıllıon 44 myń teńge qarastyrylǵanyn eskerer bolsaq, ústimizdegi jyly aýdanda jastar saıasatyna erekshe den qoıylǵanyn ańǵarý qıyn emes. Sonyń nátıjesinde, sońǵy 11 aıda ortalyq 5 sporttyq, 2 aksııa, 10 kezdesý, 5 qaıyrymdylyq kómek, 6 dóńgelek ústel, 5 senbilik jáne 1 reıd ótkizgen.

Az ǵana jylda aıaqqa turyp, damýdyń dańǵyl jolyna túsken memleketimiz aýyl turmysyn tikteýge bilek sybana kiristi. О́z kezeginde qatarynan úsh jyldyń Aýyl jyldary bolyp jarııalanýy da dalaly jerdiń tynysyn keńeıtete túskeni anyq. Sondaı-aq, osydan birneshe jyl buryn qabyldanǵan «Dıplommen aýylǵa», «Jasyl el» baǵdarlamalary men «Jastar praktıkasy» syndy jastarǵa baǵyttalǵan zor múmkindikter aýyldy jerlerdi qajetti mamandarmen qamtamasyz etýde jáne jumyssyzdardyń sanyn azaıtýda úlken mańyzǵa ıe bolǵanyn siz ben biz jaqsy bilemiz. Sondaı-aq, ótken jyly aqyly qoǵamdyq jumysqa tartylǵan jastardyń sany 55 bolsa, bıyl bul kórsetkish 225-ke jetip otyr. Budan bólek, turaqty jumysqa 112 jas ornalasqan. Aıta ketý kerek, «Dıplommen aýylǵa» baǵdarlamasy aıasynda ótken jyly 25 jas mamanǵa turǵyn úı alý úshin 80 mıllıon teńge qarastyrylǵan. Bul úrdis bıylǵy jyly da jalǵasyn taýyp otyr. Nátıjesinde, 30 mamanǵa 5 mıllıonnan asa kóterme járdemaqy berilip, 12 maman úı satyp alýy úshin 43 mıllıon 290 myń teńgege qol jetkizgen. Moıynqum aýdany óńirimizdegi óndiris salasy órkendegen aımaqtardyń biregeıi ekeni aıtpasa da belgili. Mine, sol sebepti de mundaǵy jastardyń basym bóligi aýdandaǵy óndiris oshaqtaryn kúnkóris kózine aınaldyrǵan. Mysaly, búgingi kúni Moıynqum aýdanyndaǵy Shyǵanaq «Barıt» zaýytynda jumys istep jatqan 80, «Altyn Almas» ken baıytý ornyndaǵy 197, Jambyl sement pen balyq zaýytyndaǵy 146 jáne Hantaý sement zaýytyndaǵy 75 jas osy sózimizdiń dáleli bola alady. Jas órenderdiń arasynda salaýatty ómir saltyn keńinen nasıhattaý da ortalyqtyń nazarynan tys qalǵan emes. Jalpy, moıynqumdyq jastardyń sportpen shuǵyldanýy úshin 100-den asa sporttyq nysan turaqty jumys istep tur. Olardyń barlyǵyna derlik kirý tegin jáne orta mektepterdiń sport  zaldaryna arnaıy keste bekitilip, jastardyń sportpen júıeli túrde shuǵyldanýyna jaǵdaı jasalǵan. Sonymen qatar, aýdandaǵy 6740 turǵyn buqaralyq sportpen aınalyssa, onyń 60 paıyzyn jastar quraıdy eken.

Al, Jastar resýrstyq ortalyǵyndaǵy jastardyń aǵymdaǵy jyldyń 11 aıynda atqarǵan is-sharalary da aýyz toltyryp aıtarlyqtaı. Mysaly, «Alǵys aıtý» kúnine oraı, mundaǵy qyzmetkerler aýyl turǵyndaryn tis dárigerine tegin emdelýine muryndyq bolyp, saýapty iske bilek sybana kirisken. Budan bólek, «Anaǵa hat» ımmıdjdik jobasy aıasynda beınepoezııa, «Búgingi qadam - erteńgii óshpeıtin iz», «Aryńdy saqta, boıjetken!», «Otbasy – ómir aıasy» jáne «Ǵasyrlarmen úndesken asqaq Astana» syndy kóptegen is-sharalardy uıymdastyryp, túrli jas erekshelikteri boıynsha aýdandaǵy barlyq jastardy qamtyǵan.

Oblys aýmaǵynyń úshten bir bóligin alyp jatqan Moıynqumda jastardyń denin bir ortalyqqa biriktirgen aýdandyq «Jastar resýrstyq ortalyǵy» aýdannyń abyroıyn arttyrýǵa, ony gúldendirýge óz úlesterin qosyp keledi. Jastardy memlekettik saıasattyń tóńiregine toptastyryp otyrǵan bul ortalyqqa aýdan ákimshiliginen kórsetilip otyrǵan qamqorlyqtyń da mol ekenin atap ótken jón. Osynyń ózi jalyndy jastardyń eńbegi elenip, jasaǵan jumystarynyń esh ketpegenin ańǵartsa kerek-ti.

Shapaǵat Qonysbaı