Káken Qamzın, Professor: Myna turǵan Polsha ǵoı...

It arqasy qııandaǵy Atlant muhıtynyń arǵy jaǵynan bir-aq shyǵý, qol sozymdaǵy jyǵa tanys kórshi jurtqa anaý-mynaý buıymtaımen jetip barý bul kúnderi kimdi «pah!» degizsin. Ádettegi sharýaǵa, tipti kúıbeń tirshiliktiń naq ózine aınalǵandaı. Boı da, oı da ábden úırenip qaldy. Árıne, jadymyzdan óshpeı júrgen ejelgi qalyp-stereotıpten áp-sátte qaıdan arylaıyq, alǵashynda  Polıak Respýblıkasyna bizdiń on kúndik saparymyz da  tap sondaı jeńil-jelpi tirshilik  sııaqtandy. Táıiri, sol burynǵy, ózimiz syrttaı biletin Polsha emes pe, nesi tańsyq edi degen  taptaýyryn bıresmı oı kókeıde búlkildedi de turdy. Al resmı súıenishimiz odan áldeqaıda myqty-tyn. Adam Mıskevıch atyndaǵy Poznan ýnıversıtetinyń saıasattaný jáne jýrnalıstıka fakýltetiniń dekany, doktor Tadeýsh Vallastyń «HHI ǵasyrdaǵy Eýropa. Eýropa jáne Eýropa odaǵy daǵdarys kezinde. Paıymdar, sheshimder men bolashaq ssenarııler» atty ǵylymı-tájirıbelik konferensııaǵa jeke shaqyrtýy kóńilge edáýir medeý. Sony arqalandym da Almaty – Stambýl – Varshava marshrýty boıynsha samǵaıtyn túrik áýe joldary ushaǵymen japadan-jalǵyz tarttym da kettim. Táýekel túbi – jel qaıyq. Bar sengenim – jol surarlyq  aǵylshynshamnyń barshylyǵy, burynnan sál-pál biletin nemis tilim jáne janqaltamda. Ári batys slavıandarynyń lehıt tobyna kiretin polıak tili de orystardan alys qonbaǵan shyǵar dep topshylaımyn. Jaratqan ıeme jáne ózim támámdaǵan burynǵy S.M. Kırov atyndaǵy Qazaq memlekettik ýnıversıtetiniń ǵulama ustazdaryna myń da bir rahmet – Polonııanyń  mádenıeti men ádebıetiniń betke ustarlaryn bir kisideı bilemin. Arǵy tegi evreı, polıak aqyny Iýlıan Tývımniń «Reseptiler» óleńin ishteı dámil-dámil  tamasana qaıtalaımyn, ásirese onyń úshinshi shýmaǵy esime túskende «ózimiz ǵana bilemiz» degendeı jymıyp qoıamyn.

Álqıssa. Myna sýrette bas ǵımaraty men mundalap turǵan Poznan ýnıversıtetinde óz áriptesterim Amanqos Mektep-tegi, Sáken Nurbekov syndy belgili ǵalymdar «Bolashaq» baǵdarlamasy boıynsha bir jyl polıaktardyń gýmanıtarlyq júıesine sińisip, bilimderin jetildirip, ǵylymı-mádenı qarym-qatynasty ornyqtyryp qaıtqan. Sol jigitterdiń súıinishteri men kúıinishterin, aqyl-keńesterin qulaǵyma ábden quıyp alǵanmyn. Al ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıtetiniń dosenti, zamanaly áleýmettik qarym-qatynastardyń bilgiri Jetpisbaı Bekbolatuly da qazir sol jerdiń múmkindigin, shama-sharqyn baǵamdap, Eýrostandartqa tóselip jatyr; ol da  qazaq pen polıak oqyǵandary arasyndaǵy peıildestik raı men shyraıdy odan ári kemeldendirýge dáneker bolyp, qajyr-qaıratyn jumsap keledi. Meniń izimdi alyp  bes-alty kúnen keıin polıak jerine taban tirer bedeldi delegasııa – «Qazaq gazetteri» JShS-niń Bas dırektory, saıasat ǵylymdarynyń kandıdaty Jumabek Kenjalındi, «Dala men qala» gazetiniń bas redaktory Saparbaı Parmanqulovty, bizdiń ýnıversıtettiń professory, saıasat ǵylymdarynyń doktory Gúlmıra Sultanbaeva bastaǵan magıstranttar tobyn, Qazaqstannyń Polshadaǵy tótenshe jáne ókiletti elshisiniń keńesshisi Asqar Abdrahmanovty atalmysh konferensııaǵa shaqyrtýǵa da Jetpisbaı baýyrymyzdyń pármendi yqpal tıgeni kámil.

     Bárin aıt ta, birin aıt. Endi klassıkalyq mýzykanyń qudyretine bas ıińiz. Varshava azroporty álemge aty máshhúr kompozıtor, dáýlesker pıanıst Frederık Shopen atynda. Varshavanyń (álde búkil Batystyń ba?) áýe raıy bulyńǵyr. Munartyp tur.  Meni jarqyraǵan jyl júzben, ejelgi tanysyndaı, organ tútikterindeı gýildegen sol áýejaıda qarsy alǵan Varshava ekonomıka jáne áleýmettaný ýnıversıtıteti prorektorynyń keńesshisi panı Irena Skýba ǵana ma dep qaldym alǵashynda – ol Máskeýde oqyǵan, orys tilinde jatyq sóıleıtin polıak qyzy. Qazaqstanǵa, ózimizdiń Almatyǵa birneshe qabat issaparmen kelip qaıtqan. Qazaqsha da bir-eki aýyz sóz qystyra alady.

Jolbasshy hanymǵa Stambýldan Varshavaǵa attanarda Adam Mıskevıchti eske alǵanymdy, taǵdyrdyń tálkegi shyǵar, uly shaıyrdyń Stambýlda opat bolǵanyn baıandaı bastadym. Ol: «bilem, bilem», - dep  basyn ızeıdi, meniń júzime «buny maǵan nesin aıtyp tur» degendeı abaılaı da barlaı qaraıdy. Men de ishi-syrtqa  birdeı kóz jiberip otyrmyn. Aeroporttan temirjol vokzalyna deıin qala poıyzy qatynaıdy. Ony taıaýda ǵana, fýtboldan Evropa chempıonaty bolar aldynda jankúıerlerdiń qamyn oılaǵan el ókimeti symdaı tartqan kórinedi. Alasapyran men alashapqynnyń kókesi ásirese Reseı qurama komandasy oıyndary kezinde  molynan baıqalypty. Ony «Euro news» baǵdarlamalarynan ózimiz de san márte ańdaǵanbyz.

     Bizden keıin jolǵa shyqqan jurt bile júrsin. Evroodaqtyń ózindik problemasy da jetip artylady. Polıak eli áli evroǵa óte qoımapty, óz valıýtasyn ýystarynda myqtap ustap otyr. Varshavadan Poznanǵa deıingi temirjol bıletiniń baǵasy 114 zlotyı. Eki shahar arasy – úsh-tórt saǵattyq jol. Alty jandyq arqalyqty salonda tórt adambyz. Bir áıel, menen basqa eki jas jigit. Halyqaralyq baǵyttaǵy vagondarda elektrondy apparattardy iske qosýshy elektr kerneýi 230 vatt eken. Áıel men tór jaqtaǵy bozbala kompıýterlerine shuqshıyp qalypty. Túri bizdiń jaqtyń qaratorysyna keletin jigit, násili, stýdent, sabaǵyna pysyqtaýda. Oń qolyndaǵy aty joq saýsaǵynda altyn saqınasy bar kelinshek ınternetten kórkem shyǵarma sholyp otyrǵandaı. О́z ornym 61, al maǵan qarama-qarsy 62 oryndyqta jaıǵasqan  buıra bas, kózildirik ilgen juqaltań jigit jýrnaldan bas kótermeıdi. Eshqaısy ýaqyttaryn zaıa ketirgisi kelmeıdi. Zýyldap kele jatqan poıyzdaǵy osy kartına tap qyryq jyl burynǵy tramvaı, trolleıbýs, avtobýsta qoldarynan kitap, gazet, jýrnal túspeıtin Almatynyń aıaýly júrginshilerin  esime túsirgendeı.

     Birer saǵattan keıin tekserýshi áıel bas suǵyp,  aq almastaı jarqyldaǵan komposterimen bıletterimizge belgi soǵyp ketti. Men túrli-tústi jýrnal oqyp otyrǵan jigitti: «Excuse me, are you reading the French magazine Le Point?», - dep sózge tarttym. Ol meniń betime kúlimsireı qarap: «A lot of interesting and useful information on the policies of French President», - dep jaýbyn tiktedi. Rasynda da, Fransııa prezıdentiniń halyqaralyq arenadǵy belsendiligi asa kúshti. Myna jigit te ońaı emes. Osynyń aldynda ǵana  meniń aýyr chemodanymdy joǵarydaǵy júk sóresine lyp etkizip tastaı salǵan.

     Syrtta júrgende ár mınýtyń altynnan qymbat, júgire baspasań, talaı úlesten qur qalasyń, eseń ketedi. Sondyqtan asyqtyq ta, aptyqtyq ta. О́zimizdiń kózdegen nysanamyz UAM – Adam Mıskevıch atyndaǵy ýnıversıtet bolǵan soń, onyń alǵashqy rektoryna qalaı iztet bildirmeı, qalaı sálem bermeı ketesiń?  Medısına ǵylymy men praktıkasynyń aıtýly tulǵasy Gelıodor Svensıskıımen jarty saǵattaı «retrosyrlasýǵa» múmkindik alyp, oqý ornynyń arǵy-bergi tarıhyna qanyqtym.

     Ýnıversıtettiń dúnıege kelgen merzimi – 1919 jyl. Onyń nendeı ýaqyt, qandaı zaman ekenin tarıhshylar jaqsy biledi. Tuńǵysh rektordyń «aıtýyna» qaraǵanda, o bastan-aq alǵa qoıǵan maqsattary – shákirtterge ulttyq til men dástúrge ıek artqan sapaly da sanaly joǵary bilim berý. Sonyń nátıjesi shyǵar, ýnıversıtetti 1929 jyly bitirgen matematıkter Marıan Reevskıı, Genrıh Zıgalskıı ı Ejı Rojıskıı nemis-fashısteriniń ENIGMA apparatyń qupııa kodyn ashyp, ekinshi dúnıejúzilik soǵystyń jeńispen aıaqtalýyna úlken septigin tıgizipti. Quqyq fakýltetin támámdaǵan Hanna Sýhoskaıanyń Polshanyń  alǵashqy áıel premer-mınıstri (1992-1993 jj.) ekenin de  eske ala ketti. Osy ýnıversıtet túlegi, mamandyǵy zańger  Iаn Kachmarek 2005 jyly  «Ǵajaıyp meken» («Finding Neverland») fılmine jazǵan saýndtregi úshin mýzyka salasynda «Oskar» syılyǵyna qoly jetken.   Qazir ýnıversıtet departamentteri men ártúrli ortalyqtary qalanyń 50 shaqty ǵımaratyna ornalasqan, onyń fılıaldary Gnezno (Polshanyń alǵashqy astanasy), Kalısh, Pıl, Slýbısa qalalarynda jumys isteıdi, joǵary oqý ornynyń 14 fakýltetinde 47 myńdaı stýdent bilim alady. Polıak tiline sý jorǵa stýdent 170-ten astam mamandyqtyń birin tańdaı alady. Búgingi kúngi eń sony baǵdarlamalar tizimi tómendegideı: ulttyq qaýipsizdik, bıofızıka men onyń nano-bıomedısına salalary, ekonofızıka, geoekologııa jáne Latvian Studies ı South African Studies syndy jańa tildik baǵdarlamalar.

     Oqý ornynda 360 tıtýlıarly professor, 500 ýnıversıtet professory jáne 1500-den astam ǵylym doktory men aǵa dáriskerler (dosentter) eńbek etedi. Uzyn sany – 3000. Kitaphnasy  asa baı, jıyntyq qory 4 mıllıon tomnan asyp jyǵylady, stýdentter kitaphanaǵa emin-erkin kirip, tıisiti oqýlyqty ózderi alyp shyǵady.

     2002 jyldan beri ýnıversıet professorlary 50-den astam ǵylymı jobalardy úılestirýge belsene qatysýda, olardyń jumystaryna Evroodaqtyń ǵylymı zertteý jáne tehnologııalyq damýy aıasyndaǵy  baǵdarlamasy arqyly  demeýshilik kórsetiledi.  Ýnıversıtette jyl saıyn shet el stýdentteriniń sany da kóbeıip keledi. Olar úshin AMU-PIE, A YEAR AT AMU sııaqty arnaýly qosymsha baǵdarlamalar qarastyrylǵan. Buǵan aǵylshyn tilin, polıak tili men mádenıetin oqytatyn 130 turaqty kýrsy kiredi. Joǵary oqý orny SOCRATES/ERASMUS baǵdarlamasy boıynsha stýdentter men qyzmetkerler almasý jónindegi Eýropa baǵdarlamasynyń múshesi ekenin de aıta ketken jón. Ulttyq tili men dástúrin áýeletken, ári osyndaı árgi tarıh pen  ınnovasııalyq múmkindikti ushtastyrǵan  oqý ornyna kim qyzyqpasyn. Rektoratta shet elldik stýdenttermen jumysty úılestirýshi Lesıa Verbovskanyń málimetine qulaq qoısaq, Erasmus  baǵdarlamasy boıynsha  qazirgi kúni 300 adam, óz esebi jáne túrli-túrli granttar esebinen 520 stýdent Adam Mıskevıch atyndaǵy ýnıversıtette oqyp jatyr. Evropa elderinen, Azııa, Amerıka, Afrıkadan barǵan doktoranttar, magıstranttar men bakalavrlardy bylaı qoıǵanda, qyrǵyz balasy, fızıkadan jaqynda ǵana doktorlyǵyn qorǵaǵan, ýnıversıtet oqytýshysy Baqyt Orozbaevty, doktoranttar –  qaraqalpaq balasy Iаkýp Genjemýratov, qyrǵyz balasy Merlan Sýbanovty, magıstranttar –  astanalyq Ǵaını Negematova, Horezmnen kelgen Nafısa Radjapova, qyrǵyz qyzy Burylsyn Sultanova,  buharalyq  Mırfaız Narzıevterdi atap aıtýǵa bolady.

     Saıasattaný jáne jýrnalıstıka fakýltetiniń dekany, professor Tadeýsh Vallas tilegi isine saı, parasatty da mádenıetti jan  ekeni baıqalady. Qarqaradaı han qalpaǵyn kıgizse de qarabaıyr ortasynan asa almaıtyn jataǵandar sortynan emes. Polıak ısteblıshmentinde de edáýir bedeli bar. Bııazy jigit aǵasy ár sózin ólshep sóıleıdi. Bastan asyp jatqan sharýasyn jıyp qoıyp bizge  oqý ornyn aralatyp kórsetti. Dekannyń ózi burynyraqta osy fakýltetti támámdapty, isker de úlgili shákirtti ýnıversıtet basshylyǵy aspırantýrada qaldyrypty. Arǵy jaǵy belgili – baspaldaq boıynsha jedel ósip otyrypty. Ol: «Krakov ýnıversıteti Polshadaǵy eń baıyrǵy ýnıversıtet, Varshavadaǵy ýnıversıtet eń úlken ýnıversıtet, Poznandaǵy eń...» deı berip edi, men synaı qaljyńdap: «...aqyldy aqyly ýnıversıtet», - dedim. Ol basyn ızep kúldi de, budan bylaı men de elge solaı áıgileıtin bolamyn dedi. Demek, ázil-qaljyńdy da qabyl alýǵa qaýqarly menedjer.  Kórnekiligin kóz aldyǵa elestetý úshin salystyra sóıleıin. Fakýltet ǵımaratynyń sáýleti Almatydaǵy Súleımen Demırel atyndaǵy ýnıversıtet jańa korpýsynyń syrtqy pishinine, ishki kelisimine kelińkireıdi, aýdıtorııalardyń ornalasýy óte yńǵaıly.

     Osy arada polıak áriptesterdiń qonaqjaılylyǵy týraly da bir aýyz sóz aıta ketken abzal. Fakýltet basshysy Tadeýsh Vallas pen onyń orynbasary Andjeı Stelmah arnaıy túski qonaqasyǵa shaqyrdy. Bizdiń as-sý máselesi ózderińizderdiń qoldaryńyzda ma degen suraǵymyzǵa olar toleranttyqtyń naq ózinen týǵandaı jaýap berdi: «Saıasattaný fakýltetinde Efıofııadan kelgen bir bala oqydy. Keıin doktorlyǵyn qorǵady. Sol jigit polıak qyzyna úılendi. Osy jerde óz bıznesin jolǵa qoıyp aldy. Myna  ashanada daıyndalatyn mázir sonyń quzyrynda. Onyń bizge degen kózqarasy oń. О́zi tym aqyldy jigit».

     Endi rýhanı azyqqa toqtalaıyq. Fakýltettiń jeke kitaphanasynda 300 myńdaı kitap qory jınaqtalǵan. Fakýltettiń Ǵylymı keńesi ótetin zaly da kóz tartarlyq, ári at shaptyrym, ári saltanatty. Telestýdııasy, radıostýdııasy sońǵy tehnıkamen jaraqtanǵan. Ine-jipten jańa ǵana shyqqan elektrondy klasynda alpys shaqty Apple úlgisindegi sýdaı jańa kompıýterdiń barlyǵy stýdentter enshisinde.

     О́zimizdi shaqyrǵan fakýltette 4200 stýdent oqıdy, onyń 800 jýrnalıstıka bóliminde. Dekannyń aıtýynsha, olardyń qazirgi baǵyty – jarnama jáne qoǵammen baılanys. Osy rette aqparattyq rynok suranysy ábden eskerilgen. Demografııalyq jaǵdaı ma, álde jýrnalıstıka salasy da bizdegideı genderlik tendensııa men glamýrdyń yǵyna jyǵylyp bara ma, áıteýir, stýdenteriniń 30 paıyzy ǵana er bala, 70 paıyzy qyz bala. Olardyń oqý satysy  úsh jyldyq bakalavrıat, úsh jyldyq magıstratýra, tórt jyldyq doktorantýra sheńberinde. Osy arada aıta keter bir nárse – polıak oqý oryndarynda ǵylymı dáreje alýdyń burynǵy júıesi de (aspırantýra, kandıdattyq jáne doktorlyq dáreje) saqtalyp qalǵan, olar Bolon úderisine qajettilik, el múddesine saılylyq turǵysynan qaraıdy.

     Ádeıi kelgennen keıin, shamamyz kelgenshe, baryn kórip keteıik dep túıdik. Dáristerine de kirdik, emtıhandaryna da qatystyq. Aǵa dárisker  Petr Mýrzanyń emtıhan alý tásilin izdenis pen kreatıvtiń qospasy dep baǵalar edim. Máselen, 50 shaqty birinshi kýrs magıstrantynyń biri –  Agneshka Talarska  on mınýt ishinde oqytýshy men aýdıtorııa aldynda «Jańa medıa» páninen a) ózi túsirgen anımasııany; á) fotosheberlik jumysyn; b) aýdıojazbasyn qorǵady. Bul taqyryp boıynsha aýdıtorııa da, oqytýshy da tıisti suraqtaryn qoıyp jatty. Mine, osyndaı qyzý talqylaýdan keıin ǵana magıstrant óziniń tıisti baǵasyn alady.

     Sabaqty ıne sátimen. Ýnıversıtet fılıaldaryndaǵy ózge júzdesýler men dáristerdiń jóni bir basqa, jýrnalıstıka bólimi ustazdarymen kezdesýdiń jóni bir bólek. Aıtylǵan kúni, saǵat 11.00-de fakýltet májilis zalynda bas qostyq. О́z tilderin asa qadirleıtin ǵalymdar aldynda biz oryssha sóıleýge májbúrmiz, aýdarmashymyz – aǵa dárisker Svetlana Sydýn – Ýkraınanyń týmasy. Bir ańdaǵanym, polıak ıntellıgensııasy orys ádebıeti men mádenıetine ket ári emes, al Reseı ımperııasynyń burynǵy jáne qazirgi saıasatyna arıstokrattyq salqynqandylyqpen qaraıdy. Ony qoıshy, óz taqyrybymyzǵa oralaıyq. Biz Qazaqstannyń ótken joly, mádenıeti, ǵylymy men ekonomıkasy týraly, ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıtetiniń, jýrnalıstıka fakýltetiniń arǵy-bergisi, qurylymy, syrtqy baılanysy, oqý baǵdarlamasy týrasynda jarty saǵatttaı áńgimeledik. Ara-arasynda arǵy tegi túrki, Nobel syılyǵynyń laýreaty, polıak ádebıetiniń klassıgi Genrık Senkevıchti, osy ýnıversıtettiń professory, qany men jany túrki Iаsek Sobchakty, uly atasy armıan, polıak kınosynyń has sheberi Ejı Kavelerovıchti, bozbala shaǵymyzdan fılmderin kórip ósken áıgili rejısser Andjeı Vaıdany, dúnıeden erte ótken talantty kınoakter Zbıgnev Sybýlskııdi, aı dese aýzy, kún dese kózi bar  kınoaktrısalar Beata Tyshkevıchti, Pola Raksany, Barbara Brylskany, izinen qar boraıtyn keremet shańǵyshy Iýstına Kovalchıkti qazaq jurty da jaqsy biletinin ańǵartyp qoıamyn. Ekinshi jaǵynan, aýdıtorııa aýanyn baǵyp ta otyrmyn. Rıza sııaqty, shynaıy maǵlumattardy Internetten emes, osyndaı betpe-bet kezdesýlerden, júzbe-júz suhbattasýlardan alǵan áldeqaıda tıimdi ekeni beseneden belgili ǵoı.

     Áriptesteriminiń qoıǵan saýaldary da ózim mólsherlegen jerden shyqty. Olardyń qadalatyny Qazaqstandaǵy sóz bostandyǵy, «Freedom House» uıymynyń bizdegi demokratııa men sóz bostandyǵyn baǵalaýy. Men ne deıin? Demokratııa men sóz bostandyǵy sııaqty uǵymdardy eshkim menshiktep ala almaıtynyn, ár eldiń óz mentalıteti men múddesine qaraı ózindik ólsheý ádisnamasy bolatynyn, absolıýtti demokratııa men sóz bostandyǵy dúıim elge  aqyl úıretkish AQSh-ta da joq ekenin naqty mysaldarmen aıqyndap berýge talaptandym. Ádepten ozbadym, áıtpese aıtar ýáj tipten kóp edi. Al shahmatshylardyń tilimen aıtsaq, aq pen qara teń oıynǵa kelisti.

    Bul kúnderi Polsha eli ómir keshýdiń joǵary Evrostandartyna umtylýda. Qaı jaǵynan alsaq ta. Olar osy rette oqý ornynyń bedeline qatty mán beredi. Ásirese  joǵary oqý júıesiniń tartymdylyǵy men tanymdylyǵy jaǵyna basa nazar aýdarady. Sondyqtan aıtýly halyqaralyq ǵylymı jıyndarǵa eldi iriktep, tańdap-talǵap shaqyrady. О́zderi bolsa, kelgen qonaqtar kóńilinen shyǵýǵa bek talpynady. Syrtqy álem-jálemimen emes, ishki túısigimen, kún tártibine qoıylar máseleniń mazmundylyǵymen. Al biz she? Ejelgi qazaqy kúmpildektigimiz be, ne desek te, Slýbısa qalasynda ótip jatqan halyqaralyq ǵylymı konferensııaǵa kelgen ókilder arasynan Qazaqstan delegasııasyn  májilis spıkeri birinshi kezekte, bóle-jara ataǵanyna ishimiz jylyp qaldy. Ishteı sol deńgeıden túspeıik dedik. О́zi de solaı boldy. Polsha jerine túsken qazaq medıa, mádenı, ǵylymı desantynyń jaǵymdy ımıdji qalyptasýyna, menińshe, redaktor, kósemsózshi Saparbaı Parmanqulovtyń, tárbıeli de bilimdi dıplomat Asqar Abdrahmanovtyń az eńbegi sińgen joq dep oılaımyn. Biz búgingi teorııa men praktıkany osylaısha úılestire alǵa tarttyq.

Odan ári. Seksııa májilisinde oqylǵan tanymal ǵalym, pýblısıst J. Kenjalınniń «Adolf Iаnýshkevıch kak posrednık ı svıazýıýshee zveno mejdý kazahskoı ı evropeıskoı kýltýroı» baıandamasyn ǵylymı jurtshylyq erekshe yqylaspen qabyl aldy. Sondaı-aq  doktorant M. Jańabaev pen professor G. Sultanbaevanyń «Formırovanıe evrazııskogo kýltýrnogo prostranstva: segodnıashnıı den ı býdýshee» atty ortaq taqyrybynyń, izdenimpaz zertteýshi J. Bekbolatulynyń «Svıazı s obshestvennostıý v sısteme mestnogo samoýpravlenııa» syndy baıandamasynyń zárý máselelerge arnalǵanyn tyńdaýshylar atap kórsetti. Biz de plenarlyq májiliste «Sovremennyı novostnoı paket jýrnalıstıkı» atty baıandamamyzdyń vıdeonusqasyn usyndyq, qazirgi qazaq jańalyqtaryynyń tabıǵatyna, olardyń ýaqyt pen keńistiktegi  orny men roline toqtaldyq.

     Dana qazaq: «Júrgenge jórgem ilinedi», - dep beker aıtpaıdy. Biz polıak jerinen  dos taptyq, pikirles taptyq. Aqparattyq, mádenı, ǵylymı kókjıegimizdi keńeıte tústik. Olaı bolsa, Nobel syılyǵynyń laýreaty, bolmysty aq óleńmen kesteleýshi Vıslava Shımborskaıa jazǵandaı:

                                               О́mirdiń uzaq bolýyna qaramastan,

                                               Qysqa bolý kerek ómirbaıan.

                                               Derekter qysqa mazmundalsyn.

                                               Peızajdardy mekenjaılarmen,

                                               Buldyr kúnderdi naqty mezetpen

                                               Aýystyryp jazǵyn, - deımiz de.

Káken Qamzın,