Berik ÝÁLI, OQO ishki saıasat jáne din isteri basqarmasynyń basshysy: Ońtústik halqy elimizdiń barlyq jerin óz jerim dep túsinedi

- «Jalpyǵa Ortaq Eńbek Qoǵamyna qaraı 20 qadam» ıdeıasy óziniń ómirsheńdigin kórsetti. Eshqandaı da naýqanshyldyqqa aınalmaǵanyn keshe ǵana Elbasy 100 naqty qadam - Ult josparyn jarııalaraý arqyly bildirtti.  Elimiz álemniń teń quqyly saıası sýbektileri retinde damý áleýmettik jáne ıdeologııalyq belesterge kózqarasy bildirýge quqyly ekendigin Elbasymyzdyń «QAZAQSTANNYŃ ÁLEÝMETIK JAŃǴYRTYLÝY: Jalpyǵa  Ortaq Eńbek Qoǵamyna qaraı 20 qadam» atty maqalasynan baıqalady. Memleketimizdiń damý jolyndaǵy belgilengen basymdyqtardy ózgertý óte oryndy ári der kezinde qoıylǵan másele. Memleketimizdiń demokratııa, progresti jolynda damýy osy másele boıynsha kún tártibine qoıylǵan mindetterdi tez jáne durys oryndalýyna baılanysty. Elbasymyzdyń Jalpyǵa Ortaq Eńbek Qoǵamyn qurý týraly ıdeıasy memlekettik jáne qoǵamdyq qurylymdar, ár Qazaqstan azamaty úshin ulttyq trend bolyp tabylady. Elimizdiń áleýmettik jańǵyrtylýy degenimiz, birinshiden azamattardyń sanasyn ózgertý, ıaǵnı olardy masyldyq sanadan belsendi ómir pozısııasyna kóterilýdi talap etedi. О́nimdi eńbekke negizdelgen Jalpyǵa Ortaq Eńbek Qoǵamy týraly keń aýqymdy ıdeıa arqyly áleýmettik qorǵaý júıesinen áleýmettik progress júıesine kóshýge bolady. Osy strategııalyq qujat Elbasymyzdyń bastaǵan damý jolynyń oń ekenin taǵy kýálendiredi. Qujat eńbek, bilim, jastardyń áleýmettik baǵyty, densaýlyq saqtaý, turǵyn úı sııaqty qoǵamnyń mańyzdy jáne ózekti jaqtaryn qamtıdy. Sondyqtan memlekettik baǵdarlama boıynsha mektepter, aýrýhanalar, mádenı ortalyqtar boı kóterýde. Taıaýdaǵy májiliste Elbasymyz álem ekonomıkasyndaǵy qıyndyqtarǵa qaramastan Qazaqstannyń damý dınamıkasy alǵa basyp kele jatqanyna toqtaldy.

Áleýmettik jańǵyrtylýdyń nátıjesine memleket pen qatar qoǵam da jaýapty ekenin túsinýimiz abzal. Sonymen qatar, jastar Elbasymyzdyń bul ıdeıasynyń basy-qasynda bolatynyna senimdiligin bildirdi. Elbasymyzdyń bul oıyn júzege asyrý maqsatynda aqparattyq-nasıhattyq toptar qurylyp, oblysty aralap, nasıhat jumystaryn júrgizdi. - Jalpyǵa Ortaq Eńbek Qoǵamy – bul bizdiń jahandyq daǵdarysqa bergen jaýabymyz. О́z eńbekteri arqyly ınnovasııalyq-ındýstrııalyq damý úrdisiniń qozǵaýysh kúshi bolǵan adal eńbektiń úlgisin tanytqan otandastarymyz jas urpaqqa jol kórsetpekshi. Alyp-satý arqyly joqtan mal taýyp baıyýdyń zamany ótti, endi aq nıet, adal eńbek zamany týdy. HHI ǵasyrda shynynda da eńbek álemniń ámirshisi bolmaq, adamzat eńbek arqyly ǵana baqytqa keneledi degen.

- «Qoǵamda «tutynýshylyq ıdeologııasy» taralyp jatyr. Bul jurtty, ásirese jastardy masyldyqqa dýshar etedi» degen pikirmen kelisesiz be? Onyń Qazaqstandaǵy kórinisi qandaı dep oılaısyz?

– Elbasynyń ózi paternalıstik masyldyqqa apara jatyr dep dabyl qaqqan bolatyn. Memleket tarapynan qanshalyqty qamqorlyq bolsa, sonshalyqty baqylaý bolatyny zańdy. Mysaly, Keńes Odaǵy kezinde bilim alý, jumys tabý qoǵamdyq problema bolǵan joq. Bul sol kezdegi kózqaras boıynsha eń jaqsy áleýmettik qamsyzdandyrý bolyp esepteldi. Tıisinshe, memleket adamnyń jeke isine deıin aralasty. Oqý bitirgen jas túlekti kez kelgen jerge jibere alatyn. Tipti KSRO quramyndaǵy alys-jaqyn elderge de attanyp ketip jatty. Bul jerde jeke adamnyń tańdaýy eskerilmeıdi. Al, kapıtalıstik memleketterde múlde basqasha boldy. Naryqtyq ekonomıka, lıberaldy qoǵam. Adam qoǵamǵa qajet degen mamandyqty o basta ózi tańdap, qalaǵan oqýdy támamdaǵan soń qalaǵan jerine jumysqa bara alady. Onyń jeke bas quqyǵyna eshkim qol suǵa almaıdy. Memleket pen azamattardyń qarym-qatynasy osylaı túziledi. Qazaqstan táýelsizdik alǵan jyldary halyqtyń masyldyqqa úırengeni anyq kórindi. Memlekettiń qamqorlyǵyna baılanyp qalǵan halyq naryqtyq ekonomıkany túsinbedi, ol júıeni kótere almady. Eger halyq masyl bolmaǵanda, birdi-ekili naryqqa beıim azamattar sııaqty pysyqtyq tanytqanda biz sol bir daǵdarystan erte shyǵar ma edik dep oılaımyn.  Tutynýshylyq ıdeıasy ózindik oılaýdy, ózindik tańdaýdy shekteıdi. Bizdiń qoǵamda memleket bárin taýyp berýge mindetti, biraq jeke basynyń isine aralaspaýy kerek dep oılaıtyndar basym. Qazaqtyń «alaǵan qolym beregen» degen sóz bar. Demokratııaly qoǵam qurý qur sózben, aıǵaımen sheshilmeıdi. Halyq masyldyq psıhologııadan tolyqtaı arylǵanda ǵana lıberaldy qoǵamǵa jaqyndaımyz. Qazirgideı memleketti «mádenıetti túrde tonaý» bizdi ósirmeıdi. Mysaly, aýyldyq jerde jumyssyzdyq dep syltaýratyp jatqan tepse temir úzetin jigitter qanshama?! Buryn memleket jumys berýshi bolsa, qazir aýylsharýashylyǵyn tolyqtaı jekeniń qolyna berildi. Jumystyń mán maǵynasy bireý-aq, aýyldyq jerde mal baǵý, egin egý, shóp shabý, jemis-jıdek ósirý, t.b. Aıyrmashylyq bul jerde jumys berýshiniń ataýynda ǵana. Buryn memleketke isteseń, endi jeke kásipkerge jumys isteısiń. Biraq, bala-shaǵasyna memleket tarapynan beriletin azdaǵan áleýmettik járdemaqyǵa toqmeıilsip, naǵyz eńbekti bireýge jalshy, baıdyń quly bolý dep túsinedi. Bul túbegeıli qate túsinik. Ekonomıka naryqtyq júıege ótkenimen, halyqta pragmatıkalyq túsinik qalyptaspaı keledi. Adam sanasy naryqqa ótkende ǵana osy túsinbestik joıylady dep esepteımin.

- Jalpy, tutynýshylyq ıdeologııasynyń, áleýmettik masyldyqtyń qoǵam úshin, el úshin qandaı qaýpi bar? Oǵan qarsy qandaı ıdeologııa ustanýymyz qajet dep sanaısyz? Mundaı qaterlerdi jeńe alamyz ba?

– Memleket basyshysy Jalpyǵa Ortaq Eńbek Qoǵamyn qurý ıdeıasyn jarııalaǵanda tutynýdyń bul ıdeologııasy búldirýshi bolǵanyna búgin búkil álem erekshe kóz jetkizip otyrǵandyǵyn atap ótti. «Ol álemniń damyǵan elderinde jappaı áleýmettik masyldyq týyndatty jáne jahandyq daǵdarystyń basty sebepteriniń biri» dedi Prezıdent. Ekonomıkalyq sarapshylar daǵdarys uzaq jyldar boıy ekonomıkalyq-áleýmettik, qarjylyq saladaǵy qordalanyp kelgen máselelerdiń sheshimine der kezinde jaýaptyń bolmaýynan týyndap otyr degendi aıtyp júr. Demek, ǵalamdyq ekonomıkalyq daǵdaryspen kúres onjyldyqtarǵa deıin sozylýy yqtımal ǵoı.

Masyldyqqa qarsy memleket basshysy Nursultan Nazarbaev: Áleýmettik jańǵyrtý saıasatynyń negizine shynaıy óndiristik eńbekti qoıýǵa tıispiz. Jalpyǵa Ortaq Eńbek Qoǵamy ıdeıasy kóz jetpeıtin kókjıekte emes. Bul –  praktıkalyq, pragmatıkalyq ıdeıa. Ol maǵan tipti etene jaqyn, óıtkeni, men qazaqstandyqtar jaqsy biletindeı, ózimniń kásibı jolymdy «aq saýsaqtar» sekildi kabınette de, parkette de emes, jumysshy-metallýrg retinde bastadym. Al bul, atap aıtsam, naǵyz kásip!» Budan artyq ne aıtýǵa bolady?

Prezıdenttiń álemdik órkenıettiń barlyq qundylyqtary, barlyq ekonomıkalyq jáne mádenı baılyqtar vırtýaldy qarjy ınstıtýttarymen emes, adamnyń eńbegimen jasalady degen sózi taǵy bar.

– Elbasynyń maqalasynda «adamdar arasyndajańa biliktilikti meńgerýden góri bazarda «taksı» qyzmetin atqarýdy qalaıtyn psıhologııa saqtalyp otyr. Eger biz básekege qabiletti ult bolǵymyz keletindigi ras bolsa, bul psıhologııadan arylý qajet!» degen pikir keltirilgen. Osy turǵyda jastar arasynda sońǵy jyldarda qandaı-da ózgeris bar ma? Joǵary tehnologııalarǵa, jańa mamandyqqa degen umtylys  baıqala ma, álde «baıaǵy jartas - sol jartas» kúıinde qalyp otyr ma? 

- Bul suraqqa aldynda qoıylǵan suraqtarda qamtyp óttim dep oılaımyn...

- Barlyǵymyz da osy qoǵamnyń múshesimiz. Shynyńyzdy aıtyńyzshy, «tutynýshylyq psıhologııanyń» qandaı-da belgileri ózińizde, jaqyn tanystaryńyz ben týystaryńyzdyń arasynda baıqala ma? Ondaıda ne isteısiz, nendeı keńes beresiz?

– Jýrnalıstıkada 15 jyldan astam ýaqyt júrgenimde kún-tún demeı jumys istedik. Tipti, keıde mardymsyz jalaqyǵa eńbektendik. Biraq tájirıbe úshin, keleshekte óziń úshin kerek degen túsinikti sanaǵa sińirip alǵan bizdiń býyn naryqtyq ekonomıkaǵa kóshken qoǵamnyń alǵashqy mamandary bolǵandyqtan biz tez beıimdeldik. Bizden keıingi jastardyń arasynda báseke tipti kúshti. Qaı salany almasańyz da tildi de meńgergen, óz kásibin de myqty biledi. Meniń aınalamda masyldyqqa boı aldyrǵandar joq dep aıta alamyn.

- Ádette «Ońtústiktiń halqy eńbekqor ári tirlikke, kásipkerlikke pysyq keledi» degen oı jıi aıtylyp jatady. Bul mıf pa álde rasynda da solaı ma?

– Oıdan shyǵaryla salǵan dúnıe emes qoı. Mysaly: Almatydaǵy qyzmet kórsetý sapasynyń joǵary ekeni jıi aıtylady. О́ıtkeni barlyq salada ońtústikten shyqqan eńbekti talǵamaıtyn pysyq jas balalar júredi. Astanada da keıingi jyldary qyzmet kórsetý salasy jaqsaryp keledi. Jáne qarapaıym kólik dóńgelegin jóndeıtin dúńgirshek ashsa da, basqa dúńgirshektermen básekege daıyn. Bul jaı qarapaıym mysal ǵana. Áıtpese barlyq salada básekege ıkemdi. Týrızm damymaı otyr deımiz. Býrabaıdaǵy qyzmet kórsetý sapasy óte tómen deńgeıde. Osy ońtústiktiń jastarynyń tabany tısinshi gúldeı jaınatyp jiber edi. Men osyndaı qarapaıym qasıetterin ǵana aıtyp otyrmyn. Suraǵyńyzdyń kóp bóligi eńbekke arnaldy ǵoı. Elimizdiń qaı óńirin de óz jerim dep túsinetin, túısinetin de ońtústik turǵyndary sııaqty kórinedi maǵan. Bir jaqsy qasıeti jer talǵamaıdy. Naryq zańyna beıimdilik bar bastysy. Mysaly elimizdegi jylyjaılardyń 87 paıyzy bizdiń oblysta ornalasqan. Respýbıkadaǵy tamshylatyp sýrarýdyń 72 paıyzy bizge tıesili. Jylyna OQO-da kemi jańa 50 mektep salynady. Densaýlyq saqtaý salasy boıynsha 50-den astam nysan salyp paıdalanýǵa berip jatqan da bizdiń oblys. Kúni keshe otandyq kástóm shalbarlardy ıyǵymyzǵa ildik. Bul da shaǵyn jáne orta bızneske jasalyp jatqan qoldaýdyń nátıjesi. Jylda jemis-kókónis jáne baqshadan rekordtyq ónim jınap jatyrmyz. Jaqsy jaǵy men jaman jaqtaryna kelgende tarazy basyn teń ustasa degendik bizdiki. Byltyrǵy jyly Tólebı aýdanynda senbilikte 6 000 myń túp aǵash otyrǵyzyldy. Al sol kúni Astana qalasynda  6 000 túp otyrǵyzylypty, muny ortalyq telearnalardan kórsetip jatty. Al bul bizdiń bir ǵana aýdandaǵy ǵana kórsetkish. Ońtústiktiń halqy eńbeksúıgish bolmasa, osynyń bári júzege asar ma edi?

- Jeke kózqarasyńyz boıynsha, dál qazir joǵary oqý ornyna qujat tapsyrǵaly turǵan jastarǵa mamandyq tańdaýda qandaı keńes berer edińiz?

 - Men jastarǵa mamandyq tańdaýda aldymen júregińniń qalaýy boıynsha  tańdaý jasaýdy  durys dep aıtar edim. Uly Abaıdyń: «Sen de –bir kirpish, dúnıege ketigin tap ta, bar qalan!» -degeneı óz tańdaýyn  durys jasaǵan azamat qoǵamda da óz orynyn múltiksiz tabady dep oılaımyn. О́mirlik tájibıde de sony baıqadym óz tańdaýymen mamandyǵyn súıip oqyp, sol mamandyq boıynsha jumys jasap júrgen azamattardyń eńbegi joǵary baǵalanyp abroıly qyzmetter atqaryp júredi. Sondyqtandy mamandyqty jastyń ózi tańdaǵany jón. Árıne, úlkenderdiń keńesine qulaq túrgen abzal, biraq túptep kelgende tańdaý jasaıtyn ózi bolýy kerek. Bizde kóbinese jastarymyzdyń deni JOO-na umtylyp jatady. Bul da durys shyǵar. Degenmen kúndelikti turmys-tirshilikke qajetti kásipterdi ıgergen de artyqtyq etpes edi. Qazirgi tańda jalpy tehnıkalyq mamandyqtardyń jetispeýshiligi barlyq aımaqtarda baıqalady. Sonymen qatar, qyzmet kórsetý salasyndada bilikti mamandar tapshy. Osy máseleler qazirgi tańda jıi kóterilip júr.  Jalpy  Ońtústik Qazaqstan oblysyna keletin bolsaq,  jas azamattardyń sany 772 myńnan astam. Jastarǵa arnalǵan memlekettik baǵdarlamalar boıynsha atqarylyp jatqan jumystar jeterlik. Atap aıtqanda «Jumyspen qamtý-2020», «Dıplommen aýylǵa», «Jasyl el» jáne «Stýdenttik qurylys jasaqtary», «Serpin» baǵdarlamalary BAQ arqyly memlekettik aqparattyq saıasattyń negizinde keńinen nasıhattalyp kóptegen jastardyń tarapynan qoldaý taýyp oblysta bul baǵdarlamalardyń oryndalýy joǵary kórsetkishterge ıe.

-Ońtústik ońirlerdegi jastardy soltústik oblystarǵa oqýǵa, jumysqa jiberý jobasy ózin qanshalyqty aqtaıdy dep oılaısyz?

– Ony ashyq aıtpasa da bári túsinikti. Soltústik oblystarǵa bilim grantyn berý arqyly ońtústik jastaryn qonystandyrý ulttyq deńgeıde kezek kúttirmes máselelerdiń biri. Buny barlyq jaǵynan qoldaǵan jón. Ońtústik Qazaqstan oblysynyń halqy kóp, jeri shaǵyn. Halyq tyǵyz ornalasqannan keıin ondaǵy eki adamnyń jaǵa jyrtysýy da shý bop jatatyndyǵy sondyqtan shyǵar. Halyq tyǵyz qonystanǵandyqtan ártúrli problemalar bolatyny zańdylyq. Soltústikte halyq seldir ornalasqan. Eger ulttyq dástúrimizdi, salt-sanamyzdy saqtap kele jatqan ońtústik turǵyndaryn soltústikke kóshirse, ulttyń, qazaqtyń upaıy túgendeledi dep oılaımyn. Seń endi qozǵaldy ǵoı. Bul strategııalyq qadam bolǵandyqtan qazirden bastap aqtaldy ma joq pa dep tergeýdiń qajeti joq dep oılaımyn. Mindetti túrde 15-20 jylda jemisin beretin megajoba!

«Serpin-2050» áleýmettik jobasyna ońtústikqazaqstandyq jastar byltyr óte belsendi túrde atsalysty. Soltústik oblystarǵa bólingen 2050 bilim grantynyń 815-ine bizdiń oblystyń jastary ıe boldy. Bıyl osy baǵytta úkimetten 6200 grant bólinip otyrǵan kórinedi. Onyń 5 myńy JOO-na, qalǵany kásiptik tehnıkalyq mamandyqtar.  Ońtústik jastary bıyl da osy jobaǵa qatýydy josparlap otyr. Qoǵam qaıretkeri Murat Ábenov basy-qasynda júrgen bul jobaǵa bizdiń basqarma jan-jaqty aqparattyq qoldaý kórsetýde. Byltyr jastardy Pavlodar oblysynyń JOO-daryna oqýǵa shaqyra kelgen ustazdardy jergilikti telearnalarǵa shyǵaryp suhbattar uıymdastyrdyq. Bıyl Soltústik Qazaqstannan kelgen bilim salasynyń mamandaryna aqparattyq qoldaý kórsettik. Jýyrda Murat Ábenov myrza Shymkentke arnaıy kelip «Serpin-2050» áleýmettik jobasy jaıly úgit- nasıhat jumystaryn júrgizbekshi. Ol kisimen aldyn ala sóılesip bul baǵyttaǵy jumys josparymyzdy kelisip te otyrmyz.    

- О́zińiz basqaryp otyrǵan ishki saıasat salasynyń mańyzy sońǵy jyldarda kúrt artqany ras. Ásirese, ultaralyq jáne dinaralyq qatynastar máselesinde. Dál qazirgi ýaqytta oblystaǵy ıdeologııa salasynda qandaı jaýapty júktemeler men mindetter tur?

- OQO-da 108 etnos ókilderi turady. Oblys aýmaǵynda qoǵamdyq-saıası ahýal jalpy alǵanda turaqty, jergilikti basqarý organdarynyń azamattyq qoǵam ınstıtýttarymen birlese júrgizip otyrǵan júıeli jáne maqsatty jumystary óńirimizdegi turaqtylyqtyń saqtalýy men nyǵaıýyna jáne áleýmettik deńgeıiniń órleýine oń yqpal etip otyr. Ultaralyq jáne konfessııaaralyq qarym-qatynas tatýlyq pen yntymaqtastyqqa negizdelgen. Etnosaralyq qatynastardy nyǵaıtý maqsatynda 2014 jyly oblystyq ishki saıasat jáne din isteri basqarmasy oblystyq etnomádenı ortalyqtar, qoǵamdyq uıymdar ókilderimen birlese túrli etnostar kóp shoǵyrlanǵan Maqtaral aýdany men Túrkistan, Kentaý qalalary turǵyndarymen kezdesýler uıymdastyrdy. Osyndaı kezdesýlerdi ótkizý bıyl da josparlanyp otyr.

Qazaqstan halqy Assambleıasynyń 20 jyldyǵyna arnalǵan Qazaqstan halqy Assambleıasy - 20 izgi is» respýblıkalyq estafetasynyń bas belgisi «Taıqazan» kıeli Túrkistan qalasynan bastaý aldy. Oblystyq ishki saıasat jáne din isteri basqarmasynyń tapsyrysy boıynsha  qazirgi tańda Qazaqstan halqy Assambleıasynyń 20 jyldyǵyna arnalǵan «Biz soqqan ortaq úı» taqyrybynda   3D formatta anımasııalyq fılm túsirilýde.

Anımasııalyq fılm jas jetkinshekterdi Otandy súıýge, birlikke, memlekettik tildiń nasıhattalýy, jastardy adamgershilik pen baýyrmaldyqqa úıretýge, halaqtar arasynda yntymaqtastyq pen dostyq baılanystaryn nyǵaıta túsýge shaqyrady. 1 maýsym - Halyqaralyq balalardy qorǵaý kúnine baılanysty fılimniń tusaýkeserin ótkizý josparlap otyrmyz.

Din salasy – qoǵamdyq óńirdegi asa názik te mańyzdy salanyń biri. Oblystyq ishki saıasat jáne din isteri basqarmasy tarapynan din máselesi boıynsha kóptegen jumystar júrgizilýde. Atap aıtqanda, kereǵar dinı aǵymdardy jaqtaýshylarmen túsindirme jumystary, túrli deńgeılerde úlkendi-kishili is-sharalar ótkizý, eldi mekender turǵyndary men joǵary jáne orta arnaýly oqý oryndarynda, mektepterde oqıtyn jastarmen jumystar, kereǵar dinı aǵymdardan zardap shekkendermen jáne túzeý mekemelerindegi sottalýshy azamattarmen kezdesýler uıymdastyrý, din salasy boıynsha jumys júrgizetin memlekettik organdar men mekemelerdiń qyzmetkerlerin ádistemelik turǵydan qamtamasyz etý, din máseleleri boıynsha halyqty aqparattandyrý jaǵdaılary, sonyń ishinde, ınternet-resýrstar boıynsha júrgiziletin jumystar – bizdiń qyzmetimizdegi basty baǵyttar bolyp tabylady. Búgingi tańda bulardyń qaı-qaısysy boıynsha bolmasyn, jumystar tıisti dárejede júrgizilýde dep senimmen aıta alamyz.

- Ońtústikte bolyp jatqan qandaı sharalardy ózge oblystar úshin úlgi retinde usyna alar edińiz? Maqtan tutatyndaı jobalar, bastamalar bar ma?

– О́zderińiz bilesizder, Elbasy Nursultan Nazarbaev bıylǵy jyldyń alǵashqy 4 aıynda OQO-ǵa eki ret saparlady. Ekinshisinde, álemdik deńgeıdegi saıasatker Túrkııa respýblıkasynyń prezıdenti Rejep Taıyp Erdoǵandy erte keldi. Memleket basshysynyń birinshi ret aıaldaǵanynda ózge oblystardyń ońtústikten alatyn úlgi ónegesi mol degendi aıtyp ótti: «Naýryzdy 9 kún toılaýdy Ońtústikten úırený kerek», dedi. Naýryzdy toǵyz boıy kún atap ótý ıdeıasy oblys ákimi Asqar Isabekulynyń tarapynan qoldaý tapty. Toǵyz kún toılaý degende jumys istemeı úıde shalqaıyp jatyp demalý emes,  toǵyz kúnge toǵyz túrli ataý berip, toǵyz túrli is-sharalar ótkizemiz. Maqsatymyz – burynnan bar naýryznamany jańǵyrtý. Aǵash egý, senbilik uıymdastyrý, jetim jesirge kómektesý, shúlen taratý, qarııalarǵa qol qaıyryn berý syndy ıgi ister. Taǵy bir osy óńirden bastalǵan Táýelsizdik kúni atalyp ótpeı turyp jańa jyldyq shyrshalardy bezendirmeý máselesi. Oblys ákimi Asqar Myrzahmetov bu jaǵynan da ózgelerge úlgi bolarlyq. Eki jyl boldy, aldymen táýelsizdik kúni atalyp ótiledi, bannerler ilinedi. Elimizdiń eń basty merekesi toılanǵannan keıin ǵana 20-shy jeltoqsannan bastap shyrshalar bezendiriledi OQO-da. Bul búgingi tańda qalyptasqan dástúrge aınaldy.  

- Bıyl – Uly Jeńistiń 70 jyldyǵy. Alaıda, sońǵy kezderi TMD keńistiginde Uly Otan soǵysyna degen kózqaras ózgere bastaǵan sekildi. Tipti óz elimizde de «Uly Otan soǵysy dep ataýǵa qarsymyn, sebebi KSRO – meniń otanym emes» degendeı pikirler jıi aıtylýda. Buǵan ne deısiz? Jalpy, Uly Jeńistiń 100 jyldyǵyn qazaq eli qalaı qarsy alady dep oılaısyz?

- Jalpy qazaqta «Elý jylda el jańa, Júz jylda qazan» degen naqyl baryn bilesizder. Jeńistiń 100 jyldyǵyn Qazaq eli  qalaı qarsy alady? dep 30 jyl buryn ton pishpeı-aq qoıalyq. Ony aman bolsaq kezinde kezinde kóre jatarmyz. Al, Jeńistiń 70 jyldyǵyn oblysymyz laıyqty deńgeıde atap ótkenin aıtqym keledi. Merekege oraı oblys aýmaǵynda ótetin is-sharalardyń jospary aldyn ala oblys ákimi Asqar Myrzahmetovpen bekitilip, 5 kún boıy atalyp ótti. Atap aıtar bolsaq, 5 mamyr kúni Uly Jeńistiń 70 jyldyq merekesine oraı, Keńes Odaǵynyń Batyrlary Baýyrjan Momyshuly men Sabyr Rahymovtyń eskertkishterine gúl shoqtaryn qoıý rásimderi ótti. Sońynan «Jeńis» saıabaǵynda ardagerlerge arnap konserttik baǵdarlama qoıyldy. Ardagerlerge tıisti syı qurmet kórsetildi. Memlekettik nagradalar tapsyrylyp, 12 ardagerge páter kilti tabys etildi. 

Jeńistiń 70 jyldyǵyna oraı «Ardaǵym - ardagerim» qaıyrymdylyq aksııasy uıymdastyryldy. 2015 jylǵy sáýir aıynda oblystyq ardagerler keńesi óńir turǵyndaryna arnaıy úndeý joldap, áleýmettik jaǵynan az qorǵalǵan soǵys jáne tyl ardagerlerine qarjylaı qoldaý kórsetýge shaqyrǵan bolatyn. Qaıyrymdylyq aksııasynyń aıasynda qorǵa jınalǵan 10 mln. teńgege jýyq qarjy múgedek jáne áleýmettik jaǵdaıy tómen ardagerlerge berildi.  Sonymen qatar oblystyq ishki saıasat jáne din isteri basqarmasynyń tapsyrysy boıynsha Jeńistiń 70 jyldyq merekesine oraı túsirilgen «Maıdangerler» atty qysqametrajdy fılimniń tusaýkeseri ótti. Basqarmasynyń bastamasymen túsirilgen bul fılmde soǵysqa oblystan attanǵan  batyrlardyń ómir joly men Otan úshin aıqasqan janqııarlyq  erligi týraly baıandalǵan. Fılm Jeńis kúni qarsańynda respýblıkalyq jáne  oblystyq telearnalardan kórsetilimi uıymdastyryldy.

Sonymen qatar, Jeńis kúniniń 70 jyldyǵyna oraı ulttyq nyshandy aıqyndaıtyn 3 myńnan astam «Jeńis Lentasy» shyǵarylyp, oblystyń barlyq aýdan, qalalaryna jáne buqaralyq aqparat ókilderine taratyldy.

9 mamyr kúni «Dańq» alleıasynda «Jeńis Lentasyn» taqqan 3000-ǵa jýyq adam «Máńgilik dańq» sherýimen júrip ótti.

Shymkent qalasyndaǵy «Dańq» memorıaly, «Jeńis» saıabaǵy jáne basqa da jerlerde ótken qoǵamdyq is-sharalarda «Jeńis Lentasyna» baılanysty oblystaǵy memlekettik mekemelermen iri saýda oryndarynyń qyzmetkerlerine taratylyp, arnaıy túsindirme jumystary júrgizildi. Atalǵan «Jeńis Lentasy» ońtústikqazaqstandyqtar tarapynan úlken qoldaýǵa ıe boldy. 

- Jeke ózińizge qatysty suraq. Shymkentke kelgeli qanshalyqty ózgerdińiz nemese Shymkent sizdi qanshalyqty ózgertti?

- Iá, shyn máninde, shyraıly Shymkentke kelgeli beri meniń ómirimde kóptegen ońdy ózgerister oryn aldy desem artyq aıtqandyq bolmas. Eń aldymen, bul jaqqa kelip kóptegen dos-jaran, jora-joldas, tamyr-tanys arttyrǵanymdy aıtqym keledi. Kóptegen jaqsy azamattardy keziktirdim. Basqasyn aıtpaǵanda, meniń memlekettik saladaǵy qyzmetim qazaqylyqtyń qaımaǵy buzylmaǵan osy ońtústikte bastaldy. Atap aıtqanda, eń aldymen oblys ákimi apparaty basshysynyń orynbasary – baspasóz hatshysy qyzmetin atqarsam, keıinnen oblystyq ishki saıasat basqarmasyna basshy bolyp aýystym. Bul basqarmaǵa bıylǵy jyldyń basynan beri oblystyq din isteri basqarmasy qosylyp, oblystyq ishki saıasat jáne din isteri basqarmasy bolyp qaıta quryldy. Idealogııalyq jumystarmen aınalysatyn

Rýhanı qundylyqtarǵa meıilinshe baı ońtústik óńirinde júrip qoǵamdyq sharalarǵa belsendi aralasýym burynǵydan da arta tústi desem artyq aıtqandyq emes.

Jalpy, qazaqylyqtyń qalyby úlken oblystan taǵylymdy da tálimdi tájirıbe jınaqtap jatyrmyn dep esepteımin.

Derekkóz: "Qazaq ádebıeti" gazeti