Reseı: Baıqońyr birinshi bizge, odan keıin Qazaqstanǵa kerek

Osydan  biraz  ýaqyt  buryn  Qazaqstan men Reseı  basshylarynyń   Kremldegi  kezdesýinde  eki  el Baıqońyrǵa  qatysty  bir sheshimge  kelgendigi týraly  saıtymyzda jazǵan  bolatynbyz. Al endi  reseılik  ınternet-saıttar  sol  sheshimniń  kimniń  paıdasyna  sheshilip,  qaı eldiń  úddesinen  shyqqanyn   málimdeýde.  Olardyń  jazýynsha, eki  el  «Baıqońyr»  ǵarysh  aılaǵyn  paıdalaný barysynda   burynǵydan  ózgeshe  baılanysqa   kóshetin  bolady.  Bul  baılanystyń  ózegi -  Reseıdiń  «Baıqońyrdan»  shyǵýy  satylap  júrgiziletin  bolady,  ekinshiden,   «Protondardyń» sany  qysqartý  máselesi  qaıta  qaralady,  úshinshiden,  «Protonmen»  qosa  «Zenıt»  zymyran-tasyǵyshtary  ushyrylatyn  bolady.  Jańa  sheshim  osyndaı.  Reseılik  «Roskosmos»  ǵarysh agenttiginiń  jetekshisi  S.Savelevtiń  aıtýynsha,   «Baıqońyrdy»  Reseıdiń yqpalynan shyǵarý  satylap  ótkiziledi  jáne  jalǵa  berý  ýaqyty bitkenshe   aılaqty  eki el birge,  kelise  otyryp  paıdalanatyn  bolady. «Biraq,  kosmodromnan  satylap  shyǵady deý   «Baıqońyrdan»  Reseı  bas  tartty  degendi  bildirmese kerek.  Munda   bolashaqta   Reseıdiń  óz  obektilerin kosmodromnan  alyp  shyǵý  máseleleri  týraly  sóz bolýy  múmkin.  Sonymen  qatar,   qazaqstandyq  mamandardy  oqytý  sharalary  birge  júretin   bolady.  Alaıda  Qazaqstan  «Proton»  raketalaryn  ushyrýǵa  bizge  qarsy  bola almaıdy.   Sebebi,  «Proton»  zymyrandary  Reseıdiń  jahandyq  ǵaryshty  ıgerýde   kóshbasshy  pozısııasyna  ıelik  etýine yqpal etip  otyrǵan  birden-bir   zymyran.  Sondyqtan,  «Proton»   zymyrandarynyń  jalpy sanyn  belgileıtin  qujatty  Qazaqstan  tarapy qaıta  baǵamdaýdy,   bılikten aldyńǵy  jyldyń  28  jeltoqsanda  qabyldanǵan  sheshimin   qaıta  qaraýyn   ótinip  otyrmyz.  Sebebi,  Qazaqstan   «Proton»  ushyrýdy  17-den    12-ge  qysqartqan bolatyn, al  bul   bizdiń  talabymyzdan tómen,- deıdi  resmı Máskeý. Jańa  sheshimge  sáıkes,  Baıqońyrda «Zenıt» zymyran-tasyǵyshtaryn ushyrý  týraly  bastama  kóterilgen. Qazaqstan  tarapy bul  bastamaǵa  oń  qabaq  tanytypty.  Sebebi,  «Zenıt»  zymyrandaryn   ushyrý   elimizdegi   ǵaryshty  ıgerý  týrasyndaǵy  «Báıterek»  baǵdarlamasyn  júzege  asyrýǵa  yqpal etetin  kórinedi.   Mundaı  bastamalar  Qazaqstannyń  ǵaryshtyq  derjavaǵa  aınalatynynyń  alǵysharty-mys.  Savelevtiń  aıtýynsha,  naýryz  aıynyń  basynda   Qazaqstandaǵy «Baıqońyr»  ǵarysh aılaǵy jónindegi memleketaralyq komıssııanyń  otyrysy  ótedi.  Mine,   kosmodromdy  ári  qaraı  paıdalaný  máselesi  sonda  talqylanbaq.   Bul kelissózderdiń  sońy  eki el  arasyndaǵy  Baıqońyrdy  paıdalaný týraly  jańa  úkimetaralyq   kelisim  qabyldaýmen  tynbaq.  Mundaı  qujattyń  túpki   maqsaty  2050 jylǵa  deıin  qabyldanǵan  jalǵa  berý  týraly  kelisim-sharttyń   ornyna  jańasyn  qabyldaý.  Eger aldyńǵy  jyly Reseıdiń  elimizden  500 mıllıon dollarlyq ótemaqy talap etetindigin   jáne  zymyrandy  qysqartýǵa  baılanysty  jaldaý  qunyn  tómendetýdi  suraǵanyn   eskersek,  naýryzda  qabyldanatyn  jańa  kelisim-shart  naq  osy  jalǵa  berý  qunyna  qatysty  bolýy  múmkin. «Aılaqty  paıdalanýdaǵy  yntymaqtastyqty   damytý – «Roskosmostyń»  eń  mańyzdy  maqsaty,- deıdi reseılik GLONASS  seriktestiginiń sarapshysy Andreı  Ionın. – Ǵarysh  agenttiginde  mundaı máseleler  únemi  qaralýy tıis.  Jáne  bastamanyń  bári  bizdiń  tarapymyzdan  bolýy  tıis.  О́ıtkeni  ǵarysh birinshi  bizge  kerek,  al  Qazaqstan  ekinshi  kezekte.  Sol kezde  ǵana  máseleniń  barlyǵy  durys  sheshiletin  bolady, -  dep    málimdedi.   Sonda       -aq,  Roskosmostyń  Reseıdiń  Qazaqstandaǵy  elshiliginde  turaqty   ókili  jumys isteýi  tıis  deıdi.

Reseılik  mamandardyń  osyndaı  zildi  sózderinen  keıin,   Baıqońyrdyń taǵdyry   dál  qazirgi kezeńde  Reseıdiń  qolynda  ekenin  moıyndamasqa  shara  joq. Eki el  arasynda  aılaqqa  qatysty  sheshimniń  bári  tek  Máskeýdiń  paıdasyna  sheshilip  jatyr.  Alaıda,  baz keshken  Baıqońyrdyń bolashaǵyna    búgingi  qazaq  nege  sonsha  beıqam? 

Málimetter www.dni.ru saıtynan

Janııa  Ábdibek