Yqylas Ojaıuly. Men – óziń dep kesilgen KENESARYNYŃ áz basy (óleń)

«Qazaq handyǵyna - 550 jyl» jyr músháırasyna!

                         MEN

О́mirim – elimdiki,

О́limim – ózimdiki.

                                        (Halyq danalyǵynan)

Men, men edim, men edim, Men degenim kim edi?.. Janym bir jaryq NUR edi, Jaratqan ámir etkesin, Jarq etip ol da bir kúni Jatyrǵa kelip túnedi. Men aqyn degen AQIQAT Aspannan túsken qalammyn. Qaǵazǵa tunǵan syrymyn On segiz myń ǵalamnyń. Samalymyn Qudaıdyń, Sııasymyn Qurannyń, Tamshydan tánim dúregen Topyraǵymyn Turannyń.   Keýdemniń ishi KÚN edi Kúmisten edi shúmegi.... Anaý bir alas jyldary Arýana jurttan alystap, Kógime qaıǵy túnedi. Aı, arýana jurt, men seniń Qaıyrylǵan qustaı qutyńnyń qańqyldap jetken únimin, Qobyzdan qoıý tilimin... Kúrkirep aǵar qanyńnyń kúp-kúreń túıirshigimin. Altaıym – asqaq aqylym, Sabyrym edi Saryarqa, ABAIǴA ǴANA INIMIN. Hanzada qannyń tunyǵy, «...Kól shaıqaǵan jalǵyzdyń»... Kózge bir basar synyǵy Qazaqtyń QARAKО́GIMIN.   Bozjýsan meniń bolmysym, Bozingen bolyp bozdashy.... QARAShYǴYMSYŃ ENDI SEN QAN MENEN JASQA KО́KTEGEN ALAShTYŃ ALTYN ORDASY. Men óziń dep kesilgen KENESARYNYŃ áz basy Men óziń dep mólt etken ǴALIHAN erdiń kóz jasy....     TÚRME                                   I       Bizdiń qoǵam borsyǵan oı, qotyr sóz, Siz de soǵan shyrmatylyp otyrsyz. Men osyndaı oısyzdyqtan ushynyp О́zimdi-ózim ógeı halge túsirdim, tamyr bitken isinip... AIQAILARDYŃ JER QÝYRYP APShYSY, JAIQALYP TUR JANÝARLYQ TÚSINIK.   Iá, bizder janýarmyz kádimgi Ne demeksiz endi siz. Sebebi biz... sanasy óli eldenbiz. BIZDIŃ QOǴAM – TÁTTI UIQYNYŃ TО́SEGI, BIZDIŃ ǴUMYR – OIаÝ JÚRIP KО́RGEN TÚS.   Anaý Alash zamanda Ahmettiń aspan ańqyp uǵymy, Aǵyp tústi almas syndy ǵumyry, Mazaq etip kisápir men azǵyndy. QARA JERDI QYZYL QANMEN SÝARǴAN, BIZDIŃ SANA – STALINNIŃ ELESI, BIZDIŃ AQYL – ABAQTYNYŃ MAZMUNY.   Abaıdyń da arǵytanym ishinen, Masǵuttyń mas bolýyn túsinem... Munymen de tynshymady-aý muńdy shý. QUL-QUTANNYŃ QIQÝYNA KО́MILGEN TYR JALAŃASh JYNDYHANA MEKENDE AL IShPEI GО́R JYNDY SÝ.   О́tirik pen óńesh jaıly ilimdi О́RKENIET, ǴYLYM deıdi búgingi Múgedek mı qyrsyǵym... QARAŃǴYLYQ QUShAǴYNDA TERBELIP TALYQSIDY SÁBI SANA, SOQYR KО́Z MENIŃ TÚRME TÚISIGIM...     JÝSAN                        II Qobyzdyń qylyna qaıǵymdy tundyryp, Taǵy da muń shaldym. Asandaı azaly, Qorqyttaı qazaly carqyty em bir shaldyń. Qazaqy bolmysym, Qaıdasyń, ujdanym? Qus tilin saz etip, sý tilin sóz etip, Isimen sóılegen jýsannyń. Bul dala – Bozdaqtar denesi, Topyraq ılengen qanyna. Dalamnyń ár tasy – Anamnyń kóz jasy sheri bar zarynda. Boz dala, boz dala – denemniń bólshegi, Men senen jaraldym basynda Men saǵan sińemin sońynda. Bir ýys topyraq, Omyraýyn oq tesken oǵylan bir ulyń. Sol úshin... Tastyń da táý etem ár túıir synyǵyn. Qaıdasyń tektilik, qaıdasyń ór rýh! Boz jýsan ańsaǵan Beıbarys ǵumyrym. Jýsan joq... kıemniń yrysy, Qurttaǵan urandar, Urttalǵan tilekter toǵysy, Halyqty tý etken qarynnyń dybysy, Alapat asqazan soǵysy... Sanamnyń syrqaty, Quldyqty shyndyq dep sorlaıdy, Kózi joq kóp nadan Qońyzsha boq qýyp, dońyzsha oılaıdy. «Bizdiń el osyndaı», Aınala appaq nur, jer ústi gúlstan О́zgeshe, ózgeshe... oılaýǵa bolmaıdy. О́zgeshe oılatpas osy dert, Janymnyń jartysyn ketti úgip. Ah, qaıran, dúnıe-aı! Túbime sen jettiń teksizdik... Mazdasyn Mahambet minezim, Oıansyn rýhym ot búrkip, Sen jasa, boz jýsan bolmysym, Sen jasa, bekzada tektilik!                                                     О́LIM                                                                          Dúnıege kelmeı baq,                                                                                           Kelseń biraq ólmeı baq.                                                                                                                                          (Qorqyt)                                                                                            Menimen menikiniń aıyrylǵanyn,                                                                                             О́ldi dep at qoıypty óńsheń bilmes.                                                                                                                                            (Abaı) Jan menen tán ózgergenmen ár kúıge, О́mir-ólim tutas uǵym, árıne. TIRI BOLÝ TIRLIK KEShÝ EMES OL, "О́LGENDER KО́P" О́MIR SÚRGEN PÁNIDE.   Kelýiń men ketýińniń tynysy IShIŃDE eken, sezseń sony durysy. О́MIR DEGEN – О́Z AQYLYŃ, О́Z OIYŃ, О́LIM SONYŃ AZABY MEN JEMISI.   Qabirmenen qorqytady kór molla, KО́RDIŃ QAShAN KО́Z BITEDI ORNYNA. BAHI MEKEN JAN JARALǴAN JERUIYQ, Jeruıyǵyn ańsamaıtyn ER bar ma. Keýdeńdegi hıkmetpen oılan shyn KISILIKTIŃ KILTIN TYǴYP QOIǴAN KIM? ADAMDAǴY AQIQATTYŃ JAÝABYN... Kórden izdep kórge aınalǵan qaıran «din».   Jalqy ómirge jalǵyz ret kelgesin, Jannyń nury Jarqyrasyn sónbesin.... Ajal meni aldap soqpaq Táıir-aı..... Tapqan eken «óltiretin» pendesin.   Ǵazaýattyń kúresinde, ardaǵym, Oınaıdy ajal ishke búgip barmaǵyn. SOL О́LIMDI JEŃGENIMDE JAZǴAN-AI DÚNIIаDA ESh... BOLMAS EDI ARMANYM.....       QOŃYR   Qońyr-qońyr taýlardyń Qoltyǵynan qoı órip, Qońyr úıdiń ishinde Qońyr salqyn oı órip, Mańyraýyq mańdaıym Oı dúretip neshe myń Jasyl mańdaı qyrattan Jasyl sóz bop esemin. Jasyl oıym saz edi Jazıraly jany izgi, Qońyr sazǵa gúl atqan Qara tastyń qaýyzy. Qaıtqan qustyń qańqylyn О́zegine toltyryp, Tyrna jilik, tórt oıyq Suńqyldaıdy sybyzǵym Aspan ańqyp aýyzy. Men osylaı ańqydym Qos ishekke qondyryp, Qońyr qazdyń qańqylyn. Solqyldatyp kúı shalǵan Áı, shaldar-aı, shaldar-aı Sezim keship neshe myń Keregeniń astynan Kúı tunady kúmbirlep Erneýine kesemniń. Kim túsiner kúı uqpaı, Bul pánıdiń baıanyn, Kúımen birge jóńkidim, Jerge tımeı aıaǵym. Jan erigen sol sátte Mańdaıymnan kún shyǵyp, Tańdaıymda aı týyp, Kúı kilkigen kesemdi Urttap-urttap qoıamyn. Qaıda ketti sol shaǵym Qońyraýly qońyr ún? Qońyrymdy joǵaltyp, Tas kósheni torydym. Jańbyryna janardyń Omyraýym boıalyp. Qaınaı-qaınaı qańsydy Alpys eki tamyrym. Toǵyz perne betinen Tolqyp bir soqqan samalmyn, Tolqyn-tolqyn samal bop, Saǵasynan aǵamyn. Qos ishektiń ústine Qus daýysyn jýsatqan, Sen aman bol, qońyr ún Sen aman bol, shanaǵym!  

Yqylas Ojaıuly – 1981 jyly dúnıege kelgen. 1999 jyly Shyǵys Qazaqstan oblysy, Zaısan aýdany, Kógedaı aýylynyń «Kógedaı» orta mektebin bitirgen. 2004 jyly L.Gýmılev atyndaǵy Eýrazııa ulttyq ýnıversıtetin «Halyqaralyq jýrnalıstıka» mamandyǵy boıynsha támamdaǵan. Respýblıkalyq «Jas Alash», «Nur Astana» gazetterinde tilshi, respýblıkalyq «Jańa Saryarqa» jýrnalynyń bas redaktorynyń orynbasary bolyp qyzmet atqarǵan. 200-ge tarta tanymdyq, dinı, ǵylymı-saraptamalyq maqalalardyń, sondaı-aq «Adyrna» jyr jınaǵynyń, 1918 jylǵy «Abaı» jýrnalyna arnalǵan «Alash kósemsózi» serııasynyń segizinshi tomynyń shyǵarýshysy. Qazir Astanadaǵy Eýrazııa Ulttyq ýnıversıtetiniń oqytýshysy.