Olar - Qazaqstandy Reseıge qosqysy keletin "qazaqtar"

Olar «orys álemin» jarnamalaıdy. Olar «qazaq oryssyz kún kóre almaıdy» deıdi. Olar Pýtınge tabynady. Olar áleýmettik jeli arqyly jumys jasaıdy. Olardyń jazbalary qaýipti, ýytty. Siz, muny bilip júrýińiz kerek. Qazaq ultshyldaryn balaǵattap, memlekettik tildi mazaqtap, «orys álemin» ulyqtap júrgen áleýmettik jelidegi «qazaqtardyń» bir tobynyń oı-pikirin qaz-qalpynda bergendi jón kórdik. Olardyń maqsaty ne? Olar neni kózdeıdi, neni ańsaıdy jáne neden qorqady?..Abaı bolyńyz! Senip qalmańyz…Pikirlerdiń adamdy arbap alatyn «qudireti» bar.

«MENIŃ OTANYM – KSRO»

«Maǵan bizdiń ultshyldar: «Eger bizdiń jerimizde dál Ýkraınadaǵy jaǵdaı qaıtalanatyn bolsa qaıtesiń? Qazirgi «DNR», «LNR» sııaqty uıymdar qurylyp jatsa solardyń qatarynda qazaqtarǵa qarsy soǵyspaqsyń ba?» degen saýal qoıady. Men olarǵa bylaı dep jaýap beremin: «Soǵys bastalmaı turyp, aldymen maıdan bolady…Mine, sol kezde men bizdiń polıseılerge, omondarǵa shaı ysytyp beremin, tamaǵyn jasaımyn, palatkilerin quramyn. Olarǵa barynsha qoldaý kórsetemin, kómektesemin. Munyń barlyǵyn senderdeı ultshyldardy bılikke jibermeý úshin jasaımyn…». … «Qazaqstan meniń – kishi Otanym. Meniń úlken Otanym – KSRO. Bir kezgi Keńes Odaǵynan tarap ketken respýblıkalar – birigińder!». … «Alma-Atanyń burynǵy ataýy – Vernyı. Aty aıtyp tur, biz qazaqtar senimdi odaqtaspyz. Batysshylardyń aýzyna qum quıylsyn. Biz Reseımen birgemiz». … «Qazaq tili deısiz be? Kúlkimdi keltirmeńiz. Tarıhta uly ulttar shaǵyn elderdi jutyp qoıǵan mysaldar az emes…Orys tilin joǵaltqan ult álemmen aradaǵy baılanysyn úzedi. Ǵylym, medısına, ınjenerııa biz barlyǵyn orys tili arqyly meńgerdik». … «Batysshyldar men ultshyldar júrgen jerde – ylǵı tóńkeris, atys-shabys, soǵys. Dál osyndaılardyń kesirinen 1917 jylǵy revolıýsııa boldy. Dál osyndaılardyń kesirinen azamattyq soǵysta qanshama adamnan aıyryldyq. Qazir de araǵa ot salmaqsyńdar. Tarıhımyz ortaq baýyrlas elmen (Reseımen) arazdastyrǵylaryń keledi. Armandapsyńdar, bolashaqqa Eýrazııalyq Odaqpen birge baramyz».

Narıman ESIMBEKOV:

«KSRO-da týǵan árbir adam óziniń álemdegi eń keremet memleketten aıyrylyp qalǵanyn jaqsy túsinedi. Al bul memlekettiń qabyrǵasyn qalaǵan álemdegi eń uly kósem – Stalın!» … «Amerıka Reseıge kúlli álemdi qarsy qoıǵysy keldi, biraq jaqyn arada kúlli álem AQSh-qa qarsy shyǵady». … «EQYU-ǵa tańym bar. Ýkraınanyń shyǵysyndaǵy hýnta myńdaǵan adamdy óltirip jatyr. Malaızııalyq «Boıng» ushaǵyn da atyp qulatqan solar. Álde men qatelesem be? Anyǵy, orys álemin neǵurlym jekkórgen saıyn, soǵyrlym baýyrlas orystar kúsheıe túsedi. Al jaqyn ýaqytta olar álemdi bıleıtin bolady. Sonda ǵana ádildik ornaıdy». … «Ultshyldar eldiń sanasyn ýlap jatyr. Ásirese, jastardyń…Orysty jeksuryn qylyp kórsetý úshin nasıhat júrgizýde. Ultshyldarǵa AQSh jetekshilik etedi. Ashtyq taqyrybyn jaqsy paıdalanyp otyr. Aıtalyq, sol kezge júıe, orystar qazaqtardy qyrǵan deıdi…Munyń bári ótirik. О́tirik! Tarıhty burmalaý».

Erlan ESENALIEV: 

«5 ınstıtýttyq reform». «100 qadam», «Qazaqstan-2050», «Nurly jol». Ataýy aıǵaılap turǵan ıdeıalar men baǵdarlamalardy bizdiń elimiz tek «orys álemimen» birikkende ǵana júzege asyra alady. Reseısiz bul baǵdarlamalardyń birde biriniń máni joq, ánsheıin lozýng retinde qalady». … «Eger tutas TMD keńistiginde reseılik RT spýtnıktik telearnasyn aldymen 2 aıǵa taratyp, artynsha bir kezgi KSRO quramynda bolǵan elderde Reseıdiń quramyna ótý týraly referendým júrgizer bolsaq, nátıjesi mynadaı bolady: alǵashqy eki aıda Qazaqstan halqynyń 80 paıyzy Reseıge qosylýǵa kelisedi. Al habar taratýdy 6 aıǵa uzartar bolsaq halyqtyń 95 paıyzy Reseı quramyna qosylýǵa nıet tanytady». … «Aıtyńyzdarshy qazaq, qyrǵyz, ózbek sııaqty etnostar óz táýelsizdiginiń 25 jylynda adamzatqa paıdaly qandaı da bir jańalyq ashty ma? Qazaq, ózbek, qyrǵyzǵa tıesili jetistikterdiń 98 paıyzy orys ıntellektisiniń jemisi. Orys ıntellektisiniń kómegimen qazaqtar HHI ǵasyrǵa endi. Biz orys órkenıeti muraǵa qaldyrǵan dúnıeni paıdalanyp kelemiz». … «Tań qalamyn. Nege Qazaqstannan orystar kóship jatyr, al olardyń ornyna oralmandar kelýde…Nege? Búgingi Qazaqstandy onyń óndirisin turǵyzǵan orystar. Olar bar qıyndyqty bizben birge kórdi.  Qazirgi oralmandardyń babalary qıyn sátte basqa elge kóship ketti. Orystar nege qazirgi oralmandardyń babalary sııaqty kóship ketpedi? Qazaqstandaǵy órkenıetti jasaǵan da, qurǵan da orystar. Al oralmandar daıyn dúnıege keldi». … «Men qazaq ultshyldaryn batys-ýkraındyq Banderovshylarǵa uqsatamyn. Qazaq jáne ýkraın ultshyldaryn anglo-amerıkandyq transulttyq korporasııalar, qorlar, olıgarhtar qarjylandyrady. Olar Qazaqstan táýelsizdik alǵan tusta paıda boldy…». … «Orys ulty – kúlli Eýrazııa halyqtaryn ortaq geoórkenıetti keńistikke biriktiretin ult. Orys degenimiz beıbitshilik bastaýshysy, ádilettilik pen damýdyń jolbasshysy». … «Biz alyp «orys álemin» qalaı saqtap qalamyz, bilesizder me? Ol úshin Reseıdiń, orys tiliniń tóńiregine toptasýymyz kerek».

Qaırat BAIGEREEV:

«Georgıı lentasy «orys áleminiń» sımvoly. Orys álemi degenimiz ne? Birinshiden, bul etnıkalyq túsinik emes. Bul tutas órkenıet. Iаǵnı, bul álemdi orystyń balalaıkasy, «berezkasy» nemese orys baletimen shekteýge bolmaıdy». … «Orys áleminiń ıdeologııasy birinshi kezekte – pravoslavııa. Iаǵnı, din.  Keńes úkimet pravoslavty bolatyn… Sondyqtan da biz bir kezgi KSRO azamattary ulttyq nemese dinı ereksheligimizge qaramastan bolmysymyz bir. Biz hrıstıandyq qundylyqtar júıesiniń ókilimiz». … «1945 jyldyń 30 sáýirinde Raqymjan Qoshqarbaı jáne orys soldaty Grıgorıı Býlatov Reıhstagqa tý tikkende qazaq qaıta týdy. Sol kezden beri biz orys áleminiń ajyramas bóligine aınaldyq». … «Búgin keıbireýler orys álemin tyqsyrǵysy keledi. Bizdiń jerde…Batys ıdelogııasy basyp barady. Orys tili de qysym kórýde. Is-qaǵazdardy latynshaǵa kóshirý de orys órkenıetin ysyrýdyń bir joly. Mynany túsinip alý kerek: orys órkenıetin joǵaltyp alsaq qazaq degen ulttyń ózi qurıdy. Biz ánsheıin «azamattyq qoǵamǵa» aınalamyz». … «Alashordalyqtar bul bolshevık Amangeldi Imanovty satyp ketken qorqaqtar, alaıaqtar. Mine, búginde olar kúlli qazaq halqynyń armany men etalonyna aınalǵan. Tarıhty burmalaý júrip jatyr. Keńes odaǵy bolmasa ıaǵnı, ujymdastyrýdan, tyń ıgerýden jáne basqa tektonıkalyq ózgerister kezeńinen ótpese qazaq ult retinde qalyptaspas edi. Al alashordalyqtardyń bizdiń ultqa esh qatysy joq. Qaıdaǵy bir Bókeıhanovtyń sýreti qazir barlyq mektepte ilinip tur…Sonda orys álemi qaıda?!». … «Qazaq tilin bilý týraly talap qoıý mádenıetsizdik pen bilimsizdiktiń belgisi. Mundaı talapty kóp jaǵdaıda oı-sanasy, bilim deńgeıi shekteýli, tek qana qazaqsha sóıleı alatyn adamdar qoıady. Musa paıǵambar evreı tilin bilgen joq, biraq óz mıssııasyn oryndap ketti…».

,