Bolattyń qyzy bóget salǵan. Aqsaı bógetiniń tenderi qalaı ótken edi?

Buqaralyq aqparat quraldary Almaty mańynda salynyp jatqan bógettiń qarjysyn jymqyrdy dep kúdikke ilingen kompanııanyń quryltaıshysy Bolat Nazarbaevtyń qyzy bolǵanyn jazyp jatyr. Ashyq derekkózdegi aqparatqa qaraǵanda, Aqbota Nazarbaeva kúdikke ilingen «Tolagai-2050» kompanııasynyń quryltaıshylar qataryna qosylǵanda 20 jasta bolǵan. «Qamshy» tilshisi «Aqbota Bolatqyzy quryltaıshy bolǵan «Tolagai-2050» qandaı kompanııa?», «22 mlrd teńgeni qalaı utty?»,  «Qazir 23 jastaǵy boıjetkenniń taǵy qandaı fırmalary bar?» degen suraqtarǵa jaýap izdep kórdi. 

KÚMÁNDI KONKÝRS

12 sáýirde Tótenshe jaǵdaılar mınıstrligi Almaty mańyndaǵy «Aqsaı» ózeninde salynyp jatqan selden qorǵaıtyn bóget qurylysynan zańsyzdyqtar anyqtalǵanyn habarlady. Vedomstvo málimetinshe, nysandy salý kezinde mindettemelerin oryndamaǵan merdiger kompanııanyń jaýapty tulǵalaryna qatysty bıýdjet qarjysyn jymqyrý boıynsha qylmystyq is qozǵalyp, tergeý júrip jatyr.

Mınıstrliktiń merdiger dep otyrǵany – «Tolagai-2050» kompanııasy. 2020 jyly qyrkúıekte qarjy mınıstrligi Aqsaı ózenine sý bógetin salýǵa tender jarııalady. Bul kezde elde koronavırýsqa baılanysty karantın bolyp, úkimet keıbir memlekettik satyp alýdy ótkizý kezinde arnaıy tártip qoldanýǵa qaýly shyǵarǵan.

Aqsaı bógetin salýǵa arnalǵan tender de «arnaıy tártip qoldanyla otyryp» ótti. Konkýrsqa 29 kompanııa qatysty. Alaıda konkýrs komıssııasy 27 kompanııany bul tenderge qatysýǵa jaramsyz dep tanydy. Aqyry «Tolaǵaı-2050» jáne «Tarazstroı-2004» kompanııalary ǵana tenderge talasyp, 15 mlrd 273 mln teńge usynǵan alǵashqysy jeńimpaz atandy.

Komıssııa tenderge qatysýǵa ruqsat bermeı qoıǵan 27 fırmanyń ishinde Bazis Construction, Integra Construction KZ, SHEBERBUILD sııaqty alpaýyt kompanııalar da bar. Olardy konkýrs talabyna sáıkes kelmeıdi dep tenderden shettetken.

Komıssııanyń bul sheshimi óte kúmándi. О́ıtkeni Bazis Construction sol konkýrstan bir jyl buryn, ıaǵnı 2019 jyly Qorǵas ózeninde bóget salýǵa arnalǵan tenderdi jeńip alǵan. Eger bul kompanııa talapqa sáıkes kelmese, bir jyl burynǵy tenderdi qalaı jeńdi degen suraq týyndaıdy.

Komıssııa Integra Construction KZ kompanııasyn da konkýrs talabyna saı emes dep sheshim shyǵarǵan. Sol kezde «Qazseldenqorǵaý» mekemesi Aqsaı bógetimen qatar Aıýsaı ózenine de bóget salýdy josparlap, tender ótkizgen. Qyzyǵy sol – Aqsaı bógetiniń tenderinen shettetilgen Integra Construction KZ kompanııasy Aıýsaı bógetin salýǵa arnalǵan 8,1 mlrd teńgelik tenderdi jeńip aldy.

TО́RAǴA KО́KIREKBAEV

Bóget salýda tájirıbesi bar kompanııalar shettetilip qalǵan tenderge buryn mundaı jumyspen aınalyspaǵan «Tarazstroı-2004» seriktestigi qatystyryldy.

Tarazdyq bul kompanııa sol kezde komıssııa tóraǵasy bolǵan «Qazseldenqorǵaý» mekemesiniń basshysy Kárim Kókirekbaevqa jaqsy tanys edi. О́ıtkeni Kókirekbaev 2008 jyldan 2018 jylǵa deıin Jambyl oblysy ákimdiginde tabany kúrekteı 10 jyl jumys istegen. Jumys istegende de bes jyl oblys ákiminiń orynbasary, bes jyl oblysy ákimi bolǵan sheneýnik. Kókirekbaev laýazymdy qyzmette otyrǵan shaqta «Tarazstroı-2004» seriktestigi Jambyl oblysynan kóptegen tender alǵan.

Negizi «Tarazstroı-2004» kompanııasy Aqsaı bógetin salýǵa arnalǵan tenderde «qolshoqpar» kompanııanyń rólin atqarǵan bolýy múmkin. Bulaı deýge birneshe negiz bar.

Birinshiden, kompanııanyń bóget salýda tájirıbesi joq bolasa da basqa iri fırmalar shettelgen konkýrsqa jiberildi. Ekinshiden, kompanııanyń usynǵan baǵasynda. Seriktestik 15 mlrd, 476 mln teńge usynǵan (negizi bólingen sýmma – 15 mlrd, 506 mln teńge. Al basqa qatysýshylar tenderdi utamyz dep bólingen sýmmadan kemi 100 mln arzan baǵa usynǵan. Konkýrs talaby boıynsha eń arzan baǵa usynǵan kompanııa tenderdi utatynyn eskersek, «Tarazstroı-2004» kompanııasynyń bul tenderdi utýǵa asa qyzyqpaǵanyn ańǵarýǵa bolady.

«Tolaǵaı-2050» úshin tarazdyq kompanııanyń tenderge jiberilgeni tıimdi bolǵan. Sebebi tenderge «Tolaǵaı-2050»-diń ózi ǵana qatystyrylsa, tender ótpeı qalatyn edi. О́ıtkeni memlekettik satyp alý týraly zańǵa sáıkes, konkýrsqa kemi eki kompanııa qatysýǵa tıis.

Tórt jyl burynǵy kúmáni kóp konkýrstyń komıssııasyna tóraǵa bolǵan Kárim Kókirekbaev qazir isti bolyp jatyr. Ol 2022 jyldyń jeltoqsanynda 800 myń dollar para aldy degen kúdikpen qamaýǵa alynǵan. Kókirekbaev ol kezde «Qazseldenqorǵaý» mekemesiniń basshysy qyzmetinde otyrǵan. Onymen birge orynbasary Ádilet Aqataev ta ustalǵan. Aqataev ta Aqsaı bógetin salýǵa arnalǵan konkýrsta komıssııa múshesiniń biri bolǵan.

Biraq ol ekeýi de Aqsaı bógetiniń konkýrsyna qatysty sottalyp jatqan joq. Tergeý organdary «Qazseldenqorǵaý» mekemesiniń burynǵy basshysy men onyń orynbasaryna BAZIS CONSTRUCTION – INFR kompanııasyń fılıal dırektorynan para aldy degen aıyp taqqan. Olardyń isi byltyr maýsymnan beri Almaty oblysynyń qylmystyq ister jónindegi mamandandyrylǵan aýdanaralyq sotynda qaralyp jatyr.

MILLIARDTAN KEIIN KELGEN NAZARBAEVA

«Tolagai-2050» – 2018 jyldan beri memlekettik organdardan iri tenderler alyp júrgen jeke kompanııa. Qurylyspen aınalysady.

Qazir bul kompanııanyń jalǵyz quryltaıshysy – Orazhan Janysbekov degen adam. Al 2020 jyly jeltoqsanda, kompanııa «Qazseldenqorǵaý» kompanııasymen 17,1 mlrd teńgege kelisimshart jasasqan soń kompanııa quryltaıshylaranyń qataryna Aqbota Nazarbaeva degen adam qosyldy.

Ashyq derekkózdegi aqparatqa qaraǵanda, Aqbota – Qazaqstannyń eks-prezıdenti Nursultan Nazarbaevtyń inisi Bolattyń qyzy. 2020 jyly jeltoqsanda onyń jasy 20-da bolǵan .

Aqbota Nazarbaeva kompanııaǵa kelgen soń týra bir jyldan keıin 17,1 mlrd teńgeniń kelisimsharty ózgerip, oǵan 5 mlrd teńge qosyldy.

20 jastaǵy qyzdyń alpaýyt kompanııanyń quryltaıshylyǵyna qalaı kelgeni belgisiz. Belgilisi – ol Qańtar oqıǵasynan keıin kompanııadan ketkeni.

Ashyq derekkózderde Aqbota Nazarbaeva jaıly aqparat az. Internette onyń sýreti joq, qandaı bıznespen aınalysqany da belgisiz. 2000 jyly týǵan boıjetkenniń atynda qazir Asiabet, BN-E CAPITAL GROUP, WORLD CONCERN sııaqty birneshe kompanııa bar. Ol 2021-2022 jyldary Shymkenttegi «Mıras» ýnıversıtetine de ıelik etken.