Qazaqsha mýltfılm joq emes, suranys joq – Dýlat Tastekeı

     -  Dýlat aǵa, sizdi kópshilik qazaq tiliniń janashyry retinde jaqsy tanıdy. Jalpy cizdiń oıyńyzsha, qazir qazaq tiliniń jaǵdaıy qanshalyqty jaqsaryp keledi dep oılaısyz?

   -  Jyldan jylǵa qazaq tilinde jaqsarý bar. Tipti basqa ulttardyń ózderi de qazaq tilinde mynadaı sóz úırendik dep kórsetkisi kelip turatyny bizdi qýantady. Motıvasııa berý úshin biz de olardy qoldap, qolpashtap qoıamyz. Máselen, aǵylshyn tilin durys sóıleı almaı turǵandarǵa «Aǵylshyn tili úırenip qalypsyń. Keremet!» deseń, ol adam kádimgideı qýanyp, qanattanyp, odan saıyn ol tilde sóıleı bergisi keledi. Qazaq tiliniń jaqsarýy úshin qazaq azamaty men azamatshasynyń kishkene bolsyn úırengenine qoldaý kórsetýimiz kerek. Adamdar da ary qaraı qanattanyp, motıvasııa alady. Al kerisinshe, bizde jaqsy sóılep tursa da, sózinen stılıstıkalyq qate taýyp, ony túzeýge tyrysyp turatynymyz tilimizge janashyrlyǵymyz emes, kerisinshe, olardyń «Qate sóılegenshe, odan da múlde sóılemegenim durys» degen sekildi qorqynyshyn kóbeıtip jiberemiz. Sondyqtan da tilimizdiń jaqsarýy úshin bizdiń oılaýymyzdy, qarym-qatynasymyzdy jóndeýimiz kerek. Alaıda qazir memlekettik bıliktegi, memlekettik organdardaǵy bolsyn ne barlyq jerdegi azamattardyń qazaq tilinde sóılep kele jatqanyn baıqaımyz. Bir kúnde túzeý qıyn, árıne. Odan da jaqsy bolsyn dep tileımiz. «Barymen bazar» dep qarap otyrýǵa da bolmaıdy. 

   - Byltyr Qazaq tilin qoldaý qoryna 100 mıllıon teńge aýdardyńyz. Sonda halyq arasynda qazaq tiliniń máselesin kóterý tek aqshamen sheshiledi me? degen suraqtar boldy. Bul pikirge sizdiń oıyńyz qandaı?

  - Tildiń bolashaǵy árıne, aqshamen sheshilmeıdi. Degenmen, kez kelgen jobanyń bolashaǵy tek qarjylandyrýyna baılanysty. Neǵurlym qarjy kóp bolsa, soǵurlym jobanyń bolashaǵy bar. Sonymen qatar biz qazaq tili qoǵamynda aqsha bere salyp, tikeleı qazaq tiliniń qazirgi kúrdeli qordalanǵan máselelerin sheshý emes, qazaq tili qoǵamynyń qarajatty jınaýdaǵy maqsaty – qarajatty jumsaı otyryp, tabys taýyp, tapqan tabysty qordyń qyzmetterine baǵyttaý. Sol baǵytta jumystar áli jalǵasyn taýyp jatyr. Áli de qoldaýshylary tabylady dep oılaımyz. Qajet bolsa, endaýment qordyń negizgi baǵyttaryn halyqqa túsindirip, árbir azamattyń qoldaý kórsetkeni tek qana bir kún emes, kún saıyn, jyl saıyn tamshylap bolsa da, qazaq tiliniń qalyptasýyna kómegin tıgizetin qarjy. Kez kelgen qoldaýǵa bólingen qarjyny tek bir sáttik nárse emes, júıeli jasalýǵa baǵyttalǵan qadamdar dep túsiný qajet.

   -  Qazir balalardyń tili ıýtýb jelisi arqyly orys ne aǵylshyn tilinde shyǵyp jatyr. Erteńgi kúni qazaq balalary ózge tilde sóılep, ne bolmasa tilderi shala shyqpaıdy ma degen qorqynyshymyz da joq emes. Osy oraıda, sizdiń qazaq mýltfılmderine qoldaý bildirý oıyńyzda bar ma?

   - Bul óte ózekti suraq. Mazmuny qyzyq bolǵan saıyn basqa tildegi kontent balalardyń nazaryn tartyp, sony kóbirek qaraýyna, tiliniń sol jaqa qalyptasýyna áserin tıgizýde. Ol tek qana meniń ne birneshe azamattyń mýltfılmdi qoldaǵany emes, jalpy ata-analardyń tarapynan ýaqyt taýyp, balalarynyń jaqsy dúnıelerdi qaraýyna yqpalyn tıgizgeni durys. Qazaq tilindegi mýltfılmniń kóbeıýine suranystyń bolýy da áser etedi. Negizi qazaq tilindegi mýltfılmder qazir joq emes, jan-jaqtan túsirip jatqan ártúrli stýdııalar barshylyq. Tam-tumdap bolsa da, onyń sany kóbeıip kele jatyr. Biraq túsirilgen mýltfılmder suranys tappaı jatsa, ıýtýbtaǵy qaralymnyń qarjysyna basqa da sapaly mazmundamalar jasaýǵa bolady. Suranysty týdyrýǵa halyqtyń da múmkindigi bar. Qarap otyrǵan kontenttiń qaı tilde ekenine nazar aýdaratyn bolsa, kontent jasaýshylardyń jumysyna kómektesken bolar edi. Qoǵam bolyp kómektespese, birdi-ekili kásipkerlerdiń bir-eki fılm túsirip bergeninen eshteńe ózgermeıdi.

   -  Al kásibińizge kelsek, TAS Group-ty qalaı qurdyńyz? Búgingideı dárejege jetkenshe, til jaǵynan qıyndyqtar kezdesti me?

   -  Kásippen aınalysatyn adamdar kásipti damytý, jetildirý bala tárbıesinen qıyn bolmasa, ońaı emes ekenin biledi. Basynan bastap, kásipti durys jasaý, onyń bolashaǵyna áserin beredi. Deıturǵanmen, keı azamattar kásipti ashqanmenen, onyń mán-maǵynasyn, jasap jatqan qyzmetiniń qaıda aparatyndyǵyn durys zerdeleı otyryp, sony óziniń kásibı biliktiligin jetildirýmen jalǵasyn tabý kerek. Durys tutynýshy tabý da, durys qyzmetker tabý da, qyzmetkerlerdiń baǵyt-baǵdaryn durys anyqtap, túsindirip berý de úlken sheshýshi ról atqarady. Máselen, keıbir adamdar kásip bastaǵym keledi, ıdeıalarym kóp, biraq qolymdy qarajat baılaıdy deıdi. Ol óziniń ıdeıasyn, kásibin damytýǵa qajetti qarajatty taba alýynda qarjy qaıdan keledi, ınvestısııa ma, jeke salatyn qarjysy ma sony bilýi kerek.

   Til máselesine kelsek, bir ǵana qazaq tilimen TAS Group kompanııasy quryldy dep aıta almaımyn. Sońǵy 4-5 jylda bul baǵytta jumystar júıeli túrde damydy. Alǵash kásip bastaýshylar úshin 90-95 paıyz bıznes jasaý qazaq tilinde emes, basqa tilderdiń yqpalymen jasalynady. Iаǵnı, kompanııanyń qyzmet kórsetýi, tutynýshylarmen qarym-qatynasty qazaq tilinde jasaý úshin kóp kúsh jumsaýdy talap etedi.

   - Jas kásipkerlerdi qoldaý maqsatynda «AssylTas» qoǵamdyq qoryn qurdyńyz. Jumys barysynda jastardyń kásipkerlikke qanshalyqty ıkemdi ekenin ańǵarǵan bolarsyz.

   - Qor tek jas kásipkerlerdi qoldaý maqsatynda ǵana qurylǵan joq. «AssylTas» qoǵamdyq qory TAS Group kompanııalary tobynyń áleýmettik jaýapkershiligin júzege asyrý maqsatynda júıeli túrde quryldy. Ol jyl saıynǵy kompanııanyń tapqan tabysynyń belgili bir bóligin qoǵamnyń damýyna, qazaq tiliniń qalyptasýyna, qoǵamdaǵy mádenıettiń, sport, óner, rýhanııattyń damýyna yqpal etý úshin quryldy. Bul – basty mıssııamyz. Elimizdegi ártúrli qorlar, ınkýbatorlar jas kásipkerlerdi qoldaýǵa baǵyttalǵan. Biraq ta jobanyń qaı tilde qurylatynyna talap qoıylǵan joq. «AssylTas» bıznes grantqa da, «AssylTas» qoǵamdyq qorynyń berilgen jobany qazaq tilinde jasap, qazaq tilinde qorǵaý, kórsete bilý basty talaptarynyń biri. Iаǵnı, alǵashqy qadam qalaı bastalsa, ary qaraı solaı jalǵasady.

  - Jalpy kásipkerlerge qandaı talap qoıasyz?

  -  Kásipker úshin eń basty talap – sata bilýi. Bul týraly 2021 jyly shyqqan kitabymda da jazǵanmyn. Jalpy adam kásipkerlikke aıaq basqqannan keıin óziniń naqty nemen aınalysatynyn, isiniń mán-maǵynasynyń, tabıǵı ıkemdiliginiń bar ekendigin túsiný kerek. Men myqty ónimdi shyǵarýshy bola tura, árkimge baryp, taýarymdy usynyp, aqsha surap, satatyn satýshy emespin degen sekildi keri pikirlerden aýlaq bolýy qajet.