Adamǵa bala ne úshin kerek?

1 maýsym – dúnıejúzilik balalardy qorǵaý kúni. Aq naızanyń ushymen, aq bilektiń kúshimen shekarasyn shegendegen qazaq ómirinde balanyń orny erekshe. Bala–urpaqtyń jalǵasy. Tipti, qazaq artynda urpaǵy qalmaǵan adamdy jerlegende qabirine qara qazan tóńkerip qoıǵan. Onysy bul adamnyń oty óshti, shyraǵy sóndi, artynda qazan asar urpaǵy joq degeni.

Balaly úı – bazar, balasyz úı – qý mazar. Alaıda sol bala ata–anaǵa ne úshin kerek? Bul jaıynda Hakim Abaı onynsha qara sózinde bylaı deıdi:

"Bireýler qudaıdan bala tileıdi. Ol balany ne qylady? О́lsem ornymdy bassyn deıdi, artymnan quran oqysyn deıdi, qartaıǵan kúnimde asyrasyn deıdi. Osydan basqasy bar ma?

Balam ornymdy bassyn demek ne sóz? О́zińnen qalǵan dúnıe ıesiz qalar deısiń be? Qalǵan dúnıeniń qamyn sen jemek pe ediń? О́lip bara jatqanda ózgeden qyzǵanyp aıtqanyń ba? Balanyń jaqsysy - qyzyq, jamany - kúıik, ne túrli bolaryn bilip suradyń? Dúnıede ózińniń kórgen qorlyǵyń az boldy ma? О́zińniń qylǵan ıttigiń az boldy ma? Endi bir bala týǵyzyp, ony da ıt qylýǵa, oǵan da qorlyq kórsetýge munsha nege qumar boldyń?

Artymnan balam quran oqysyn deseń, tirlikte ózińniń jaqsylyq qylǵan kisiń kóp bolsa, kim quran oqymaıdy? Eger jamanshylyqty kóp qylǵan bolsań, balańnyń oqyǵan qurany seni nege jetkizedi?

Qartaıǵanda asyrasyn deseń, o da - bir bos sóz. Áýeli - óziń qarýyń qaıtarlyq qartaıýǵa jetemisiń, joq pa? Ekinshi - balań meıirimdi bolyp, asyrarlyq bolyp týa ma, joq pa? Úshinshi - malyń bolsa, kim asyramaıdy? Malyń joq bolsa, qaı asyraý tolymdy bolady? Balanyń mal tabarlyq bolary, mal shasharlyq bolary - ol da eki talaı.

Hosh, qudaı taǵala bala berdi, ony óziń jaqsy asyraı bilesiń be? Bilmeısiń. Áýeli óz kúnáńdi óziń kótergenińmen turmaı, balańnyń kúnásine taǵy da ortaq bolasyń. Áýeli balańdy óziń aldaısyń: "Áne, ony berem, mine, muny berem" dep. Basynda balańdy aldaǵanyńa bir máz bolasyń. Sońyra balań aldamshy bolsa, kimnen kóresiń? "Boqta!" dep, bireýdi boqtatyp, "kápir - qııańqy, osyǵan tımeńdershi!" dep, ony mazattandyryp, ábden tentektikke úıretip qoıyp, sabaqqa bergende, moldanyń eń arzanyn izdep, hat tanysa bolady dep, qý, sum bol dep, "pálensheniń balasy seni syrtyńnan satyp ketedi" dep, tiri janǵa sendirmeı jat minez qylyp, osy ma bergen tálimiń? Osy baladan qaıyr kútesiń be?"

Sonda adamǵa bala ne úshin kerek? О́ziniń oryndalmaı qalǵan armanyn oryndaý úshin be? Jalaqysy joǵary mamandyqta oqyp, elge maqtan etý úshin be? Jaýabyn taǵy da Abaıdan tabamyz:

Adamnyń bir qyzyǵy – bala degen,
Balany oqytýdy jek kórmedim.
Balamdy medresege bil dep berdim,
Shen alsyn, shekpen kısin dep bermedim.

Bala–ómirdiń tartqan syıy, al ata ananyń mindeti onyń ómirine ıelik etý emes, balasyn qoǵamǵa paıdaly, bilimdi ári baqytty azamat etip tárbıeleý ǵana sııaqty.