Jastardyń 63 paıyzy alkogol dámin alǵash ret 18 jasqa deıin tatyp kórgen

«Densaýlyq» Ulttyq qaýymdastyǵy» jáne Almaty Menedjment ýnıversıteti (ALMAU) Almaty stýdentteri arasynda alkogol tutyný boıynsha zertteý nátıjelerin usyndy.

Zertteýge AlmaU Ýnıversıtetiniń maqsatty tobyna saýalnama júrgizgen erikti ıntervıýerler retinde 32 birinshi kýrs stýdentteri tartyldy. Jobanyń dalalyq is-sharalary 2022 jyldyń 10 qazanynan 10 qarashasyna deıin ótkizildi. Zertteý barysynda Almatynyń 16 joǵary oqý ornynyń stýdentterinen saýalnama alyndy.

"Zertteý sosıologııalyq saýalnama ádisimen júrgizildi. Saýalnama eki bólimnen turdy. Birinshi bólimde respondentterdiń jasy, olardyń qaýip faktorlaryna kirý/kirmeýi, zııandy azaıtý tásilderi týraly habardar bolýy, zııandy ónimder týraly aqparattyń jalpy deńgeıine qanaǵattanýy týraly suraqtar boldy. Ekinshi bólimde respondentterdiń alkogoldi tutynýǵa kózqarasy jáne respondentterdiń alkogoldi tutynýǵa qarsy qandaı sharalar tıimdi dep sanaıtyny týraly arnaıy suraqtar boldy", – "Densaýlyq Ulttyq qaýymdastyǵy" ZTB sarapshysy dedi Danıla Bekturǵanov.

Barlyǵy 18-21 jas jáne odan joǵary jastaǵy 947 respondent suraldy, olardyń 597-si – er adam jáne 350-i – áıel adam. Densaýlyqqa áser etetin jaǵymsyz faktorlar retinde temeki shegý (59%), alkogol tutyný (52%), otyryqshy ómir salty (30%), teńgerimsiz tamaqtaný (33%) jáne artyq salmaq (34%) ataldy.

 

Saýalnamaǵa qatysqandardyń úshten biri (33%) alkogol ónimderiniń baǵasynyń turaqty ósýi alkogoldi tutynýǵa eshqandaı áser etpeıtinin aıtady. Qalǵan respondentter baǵanyń ósýi tutynýǵa áser etetinin moıyndady. Saýalnamaǵa qatysqandardyń 27%-y alkogoldi sırek satyp ala bastady, 16%-y arzan brendter satyp alady, 15%-y az mólsherde satyp alady, al 9%-y kúshtiligi tómen sýsyndar satyp alady.

Saýalnamaǵa qatysqandardyń shamamen 28%-y alkogoldiń densaýlyqqa zııanyn azaıtý múmkin emes dep sanaıdy. 25%-y eger alkogoli az sýsyndarǵa aýyssa, zııandy azaıtýǵa bolatynyn atap ótti. Jalpy alǵanda, 47%-y qoldaný jıiligi tómendegen jáne dozasy tómendegen kezde zııandy azaıtý múmkin dep sanaıdy.

Respondentterdiń zııandy azaıtý tásiliniń qaısysy qolaıly ekendigi týraly pikiri kelesideı bólindi: 34% – satýǵa ishinara tyıym salý, 29% – baǵanyń ósýi, 24% – yqtımal zııandy ónimderdegi zııandy komponentter sanynyń tómendeýi jáne 13% – bul suraqqa jaýap berýge qınaldy.

Bul rette zııany az ónim qymbatyraq, arzanyraq nemese zııandy ónimmen birdeı bolýy kerek pe degen suraqqa respondentter bylaı jaýap berdi: 28% – qymbatyraq, 29% – arzanyraq, 28% – birdeı bolýy kerek jáne 15% bul suraqqa jaýap berýge qınaldy.

Saýalnamaǵa qatysqandardyń 60%-y zııany az ekeni týraly aqparatty ónimniń qaptamasyna jazý kerek dep sanaıdy, 32%-y mundaı aqparatqa qarsy, al saýalnamaǵa qatysqandardyń 8%-y buǵan pikir bildirmedi.

Respondentter stýdentter arasynda maskúnemdiktiń taralýyna ne sebep degen suraqqa kópshiligi dostary men stýdentter aralasatyn kompanııanyń áseri dep atady.

"Saýalnamaǵa qatysqandardyń 42%-y maskúnemdiktiń taralýynyń basty sebepteriniń biri alkogoldiń óte qol jetimdi bolýy dep sanaıdy. Bul derekter 2018 jylǵy zertteý derekterimen sáıkes keledi, ol kezde saýalnamaǵa qatysqandardyń 43%-y alkogoldiń qoljetimdiligin kórsetken.

Saýalnamaǵa qatysqandardyń 27%-y alkogoldiń zııany týraly bilimniń jetkiliksizdigin kórsetedi, bul da 2018 jyldyń mánine jaqyn, ol kezde respondentterdiń 21%-y osy sebepti kórsetken.

Shamamen 25%-y stressti, qaqtyǵystardy jáne úmitsizdikti kórsetýi alańdaýshylyq týdyrady. Bul kórsetkish 2018 jylǵy derektermen salystyrǵanda birshama ósti, ol kezde bul kórsetkish 22%-dy qurady», – dep atap ótti "Densaýlyq Ulttyq qaýymdastyǵy" ZTB dárigeri jáne tóraǵasynyń orynbasary Gıntaýtas-Iýozas Kentra. 

Saýalnamaǵa qatysqandardyń 52%-y alkogoldik ishimdikterdi satý sharttaryn qatańdatý jáne baǵany kóterý maskúnemdikpen kúres boıynsha tıimdi shara dep sanaıdy (2018 jyly 45%); 42%-y aıyppuldardy da tıimdi dep sanaıdy (2018 jyly 36%). Saýalnamaǵa qatysqandardyń 27%-y salaýatty ómir saltyn nasıhattaýǵa kóbirek kóńil bólý kerek dep esepteıdi (2018 jyly 22%), al 26%-y arzan nemese tegin sport seksııalarynyń sanyn kóbeıtý kerek dep sanaıdy (2018 jyly 23%). 22% buqaralyq aqparat quraldary men áleýmettik jelilerde taqyrypty únemi talqylaý tıimdi sharalar bolady degen pikirde (2018 jyly 15%). 

Saýalnamaǵa qatysqandardyń 38%-y ózderi oqıtyn JOO-da alkogoldiń zııany týraly eshqandaı profılaktıkalyq jumys júrgizilmeıtinin nemese mundaı jumys tıimsiz júrgizilip jatqanyn kórsetti, óıtkeni respondentter bul týraly estimegen.

Almaty Menedjment ýnıversıtetiniń baspasóz qyzmeti