ShQO-da saıası qýǵyn-súrgin qurbandaryn aqtaýda úlken jumystar atqarylýda

Saıası qýǵyn-súrgin kezinde júzdegen myń adam ádiletsiz sottalyp, qýdalanyp, mıllıondaǵan jandar asharshylyqqa ushyrady. El basyna túsken náýbat qazaqtyń tarıhynda qaraly áriptermen jazyldy. ShQO ákimi Danıal Ahmetov qýǵyn-súrginge ushyraǵan qazaqstandyqtardyń otbasylarymen kezdesip, kinásiz sottalǵan adamdardy aqtaý boıynsha júrgizilip jatqan jumystar týraly aıtyp bergeni el esinde.О́ńir basshysy bylaı dep edi.

"Shyǵys Qazaqstan óńirlik komıssııasy bir jarym jyl ishinde 373 qordy zerdelep, 19 myńnan astam materıaldy qarady. 1213 is daıyndalyp, memlekettik komıssııanyń qaraýyna jiberildi. Bul jaı ǵana statıstıka emes, jaı ǵana is emes – bul adamdardyń taǵdyry, biz olardyń esimderi aqtalyp, urpaqtary aldynda tarıhı ádilettilikti qalpyna keltirýimiz kerek" dedi ShQO ákimi Danıal Ahmetov.

Sol qaıǵyly jyldary Qazaqstan mıllıondaǵan túrli ult pen din ókilderin qabyldady.  Kúshtep jer aýdarý barysynda bes mıllıonǵa jýyq adam qazaq jerinen pana taýyp, Jańa Otanyna ıe boldy. Qasym-Jomart Kemeluly Toqaevtyń tapsyrmasy boıynsha 2020 jyly saıası qýǵyn-súrgin qurbandaryn tolyq aqtaý jónindegi memlekettik komıssııa qurylǵany belgili.

Prezıdent «Ádiletsiz sottalǵandardy este saqtaı otyryp, biz táýelsizdigimizdiń negizi bolyp tabylatyn jarqyn bolashaqty qura alamyz. О́tken ǵasyrdyń eń qatygez tragedııalarynyń birinde jazyqsyz zardap shekkenderdiń barlyǵyna qurmet kórsetý – árqaısymyzdyń paryzymyz" - dep atap ótken edi.

Keńes zamanynda ómir súrgen halyqtarǵa «úlken terrordyń» orasan zor qasiret ákelgeni esimizde. Zulmat jyldarda Qazaqstanǵa KSRO-nyń túkpir-túkpirinen bes mıllıonnan astam adam jer aýdaryldy. 100 myńǵa jýyq azamatymyz qýǵyn-súrginge ushyrap, sonyń 20 myńnan astamy atyldy. Otanyn satqandar áıelderiniń Aqmola lageri («ALJIR») sol jyldardaǵy qatygezdik pen jaýyzdyqtyń qara tańbasyndaı boldy. Munda saıası tutqyndardyń jaqyn týystary, áıelderi men balalary qamaldy.

Tarıhı ádildikti qalpyna keltirý jumystaryn aıaqtap, saıası qýǵyn-súrgin qurbandaryn aqtaý úshin arnaıy memlekettik komıssııa qurylǵany belgili. Búginde Memlekettik komıssııa qýǵyn-súrgin qurbandaryn ár túrli toptardy aqtaý baǵyttary boıynsha jumys toptary qurylyp, qarqyndy jumys atqarýda.

Jumys jospary, qýǵyn-súrgin qurbandarynyń túrli toptaryn aqtaý jónindegi qyzmetti ádisnamalyq qamtamasyz etý máseleleri egjeı-tegjeıli qaralyp jatyr. Totalıtarızmnen zardap shekken kóptegen ult ókilderi úshin qazaq jeri qutty mekenge aınaldy. Ata-babalarymyzdan daryǵan qaısarlyq pen tózimdiliktiń arqasynda qatań synnan abyroımen ótip, birtutas ult retinde birigýge múmkindik aldyq.

HH ǵasyrdyń 20-50 jyldaryndaǵy saıası qýǵyn-súrgin zobalańy – halqymyzdyń tarıhyndaǵy qasiretti kezeńnen syr shertetin, saıası qýǵyn-súrgin qurbandaryn eske alý murajaıy 2012 jyly О́skemen qalasynda ashylyp, óskeleń urpaq sol kezdegi tarıhtaǵy aq taǵdaqtarmen tanysyp, naqty oqıǵalarymen, sottalǵandardyń turmysta paıdalanǵan zattarymen, týǵan-týysqandary úshin jazylǵan hattarmen tanysýǵa múmkindik alýda. Tar jol, taıǵaq keship, qıly, zulmatty kúnderdi basynan ótkerip, qıyndyq kórsede, namysyn taptatbaǵan babalar qashanda qurmetke laıyq.

Nurgúl Altaı