BBC: "Genosıd jasalyp jatyr" delingen Shyńjańda Qytaı Olımpıada oıyndaryn ótkizýi múmkin

Jelide Beıjińdegi Qysqy Olımpıada oıyndary týraly Shyńjańda túsirilgen beınerolık tarap jatyr. BBC aqparatyna sáıkes, batys elderi "Qytaı Shyńjańda etnıkalyq azshylyqtarǵa genosıd jasap jatyr" dep málimdegenine qaramastan, kóptegen sheteldik kompanııalar oıynǵa demeýshi bolýǵa asyǵýda. Halyqaralyq adam quqyǵy uıymdary men keıbir demokratııalyq elder Shyńjańda uıǵyr, qazaq sııaqty azshylyq qaýymǵa Beıjiń qatal qysym jasap jatqanyn aıtyp dabyl qaǵady.

Olımpıada jaqyndaǵan saıyn Beıjiń Shyńjańdy qar sporty aımaǵyna aınaldyrýǵa kúsh salýda.

Qysqa sport týraly Shyńjańda túsirilgen jarnamalyq rolıkter qytaılyq memlekettik BAQ-ta keńinen jarııalandy. Bul aımaqta Qysqy Olımpıada oıyndarynyń birazy ótetin kórinedi.

Bastapqyda Qytaıdyń qatań saıasaty "Shyńjańdaǵy halyqtardy kúshtep assımılıasııalaý jáne etnosıd nemese mádenı genosıd" retinde sıpattaldy. Keıinirek tolyǵyraq málimetter jınaldy, keıbir úkimetter, belsendiler, táýelsiz úkimettik emes uıymdar, adam quqyqtary jónindegi sarapshylar men ǵalymdar genosıd konvensııasyndaǵy anyqtamanyń "etnıkalyq top retinde joıý nıeti" aspektisine nazar aýdara otyryp, ony "genosıd" dep atady.

Shyńjańdaǵy azshylyqqa júrgizilip jatqan qatal saıasatqa halyqaralyq reaksııalar ártúrli boldy. Birikken Ulttar Uıymyna múshe elderdiń keıbiri Birikken Ulttar Uıymynyń Adam quqyqtary jónindegi keńesinde Qytaıdyń saıasatyn aıyptaıtyn málimdemeler jasady, al keıbir elder Qytaıdyń saıasatyn qoldady.

2020 jyldyń jeltoqsanynda Halyqaralyq qylmystyq sot ıýrısdıksııalyq negizde Qytaıdy tergeýden bas tartty. Amerıka Qurama Shtattary adam quqyqtaryn buzýdy "genosıd" dep jarııalaǵan birinshi el boldy jáne onyń qorytyndysyn 2021 jyldyń 19 qańtarynda jarııalady. Birneshe eldiń parlamenti Qytaıdyń áreketin "genosıd" dep tanydy: Oǵan Kanadanyń Qaýymdar palatasy, Nıderland parlamenti, Birikken Koroldiktiń Qaýymdar palatasy jáne Lıtva Seımi sııaqty zań shyǵarýshy oryndary kiredi. Jańa Zelandııa, Belgııa, jáne Chehııa sııaqty basqa parlamentter Qytaı úkimetiniń Shyńjańdaǵy qazaq, uıǵyr sııaqty azshylyqqa jasap jatqan qatal saıasatyn "adam quqyqtaryn óreskel buzý" nemese adamzatqa qarsy qylmys retinde aıyptady.