Jetisýda shubat óńdeıtin zaýyt iske qosyldy

Tuńǵysh Prezıdent kúninde Almaty oblysy Ile aýdanynda «Dáýlet - Beket» JShS-nyń qurǵaq shubat óndiretin zaýyty iske qosyldy. Kásiporyn aıyna 30 tonna daıyn untaq shyǵarady. Jobanyń quny – 1 mlrd. teńge. Eksportqa baǵyttalǵan zaýyt shubat óńdeıtin Qazaqstandaǵy jalǵyz iri kásiporynnyń bazasynda ashyldy. Zaýyttyń ónimderi otandyq naryqqa, sol sııaqty Reseı, Qytaı, Túrkııa, Germanııa, Fransııaǵa jóneltiledi, - dep habarlady Almaty oblysy ákiminiń baspasóz qyzmeti.

Zaýyttyń ashylýynda sóz alǵan Ile aýdanynyń ákimi Baǵdat Qarasaev:

- Eń aldymen bárińizdi Tuńǵysh Prezıdent kúnimen jáne Táýelsizdiktiń 30 jyldyǵymen quttyqtaımyn. Elbasy men Prezıdenttiń tapsyrmalaryna oraı ınvestısııa tartylyp, jańa kásiporyn ashylyp, jańa jumys oryndary qurylýda. Jyl sońyna deıin Ile aýdanynda 15 jańa kásiporyn ashylyp, 12 kásiporynnyń irgesi keńeıtiledi. Jyl qorytyndysynda aýdan ekonomıkasyna tartylǵan ınvestısııa kólemi 122 mlrd. teńgege, ashylǵan jumys oryndarynyń sany 515-ke jetedi. Sol qatarda búgingi «Dáýlet-Beket»seriktestiginiń zaýyty da bar. Zaýytqa 1 mlrd. teńge ınvestısııa tartylyp, 25 jańa jumys orny ashylyp otyr. Bul iri aýyl sharýashylyǵy kásipornynyń 20 jyldyq damý tarıhy bar jáne onyń jetistikteri táýelsizdiktiń 30 jyldyq tarıhymen tikeleı baılanysty. Kásiporyn fermasynda 5 myńdaı túıe bar, sonymen birge shubatpen emdeý orny jumys isteıdi, endi shubatty óńdeıtin zaýyt ashylyp otyr. Osylaısha óndiristiń tolyq sıkly júzege asyrylady. Aldaǵy ýaqytta jún óńdeıtin, kosmetıkalyq quraldar shyǵaratyn kásiporyndar ashyp, irgesin keńeıtý josparda bar. Zaýyt ashyp otyrǵan kásipkerdiń qaıyrymdylyq sharalaryn belsene atqaryp júrgenine erekshe rahmet aıtamyz. «Dáýlet-Beket» JShS óńir ekonomıkasyna budan bylaı da úles qosa beredi dep senemin. Aýdan turǵyndaryn merekemen jáne jańa zaýyttyń ashylýymen quttyqtaımyn! – dedi B.Qarasaev.

Saltanatty ashylý rásiminen keıin kópshilik zaýyttyń ishin aralap kórip, «Dáýlet-Beket» JShS-nyń ónimderimen tanysty. Kásiporynnyń dırektory Sydyq Dáýletov zaýyttyń ereksheligi, irgesi qalyptasýdan bastap búginge deıingi tarıhy týraly qysqasha baıandap berdi.

 «Alǵashynda qoı-eshkini, sıyr men jylqyny kóp ósiretin Jetisý aımaǵy meniń túıe baǵamyn degen bastamama senimsizdikpen qarady. Túıeniń eti, júni, súti naryqta ótimdi dep eseptelgen joq. Degenmen túıeniń sútinde adam aǵzasyna kerekti dárýmenderdiń kóp ekenin bilgendikten men bul baǵytty tabandy túrde damytýǵa bel býdym. О́zderińiz kórip otyrǵandaı bul isim nátıjesiz emes», - dedi eńbek tájirıbesimen bólisken fermer.

S.Dáýletovtiń aıtýynsha, alǵashynda shubatqa degen suranys kóp bolmaǵan, sol kezde kásipker túıe sútiniń untaǵyn óndirý týraly oılana bastaǵan. Sonyń nátıjesinde shubattyń paıdaly qasıetterin joǵaltpaı saqtaýǵa múmkindik týǵan. Qazirgi kezde áýe joldary arqyly «Dáýlet-Bekettiń» ónimderi Máskeý, Beıjiń, Shanhaı qalalaryna jóneltiledi. Jýyq arada Eýroodaq elderi men Amerıkaǵa jiberý josparlanyp otyr. Daıyn ónimderdiń eksportynan túsken kiriske aldaǵy 2-3 jylda túıeniń basyn 15 myńǵa deıin jetkizý kózdelgen. Búgingi kúni sharýashylyqta 5 myń bastan astam túıe bar. Sonyń 2,5 myńy - analyq bas. Olardyń deni qazaqtyń qos órkeshti túıesi, túrkimenniń arvana tuqymy. Kúnine orta eseppen 5-7 myń lıtr shubat saýylady. Máselen, JShS mal azyǵyn óz betinshe ósiredi. Fermada túıeler 8 saǵat jaıylymda ustalady. Munda shóptiń 120 túri ósiriledi, bul tabıǵı jaıylym retinde túıe sútiniń sapaly bolýyna yqpal etedi. Aldaǵy ýaqytta jaıylym alqabyn tamshylatyp sýarý josparlanyp otyr.

Búgingi kúni sharýashylyq kúninen 5 tonnaǵa deıin sapaly shubat óndiredi, zaýyt ashylǵannan keıin táýligine 1 tonna, al aıynda 30 tonna shubat untaǵyn shyǵarýǵa múmkindik týdy.

Fermada 100 orynǵa arnalǵan shubat jáne saýmalmen emdeý orny jumys isteıdi. Munda kúrdeli operasııadan shyqqandardyń, hımııalyq em qabyldaǵandardyń, koronavırýspen aýyryp jazylǵandardyń aǵzasyn qalpyna keltirý úshin em jasalady. Emdeý mekemesinde 3 jyldyń ishinde 5 myńdaı qazaqstandyq túıe sútiniń terapııasyn qabyldaǵan.

Shubat pen túıe etin dám retinde usynatyn Almaty qalasynda arnaıy kafe bar. Osyndaı dámhanany Ile aýdany men Taldyqorǵandy jalǵaıtyn trassanyń boıynan ashý josparlanyp otyr. Túıe sútinen jasalǵan qurt pen irimshiktiń túrlerin kóbeıtý de aldaǵy ýaqyttyń enshisinde. Aldaǵy jylda túıe sútinen jasartatyn jáne terini emdeıtin jaqpamaı ázirleıtin zaýyt ashý kózdelgen. Kelesi jyldan bastap kúrish pen qaraqumyq qosylǵan et konservisin óndirý de josparda tur. Túıeniń jeńil ári jyly júni de nazardyn tys qalmaıdy. Bolashaqta túıe júninen kıim toqý jobasy da qolǵa alynbaq.

Atap ótsek, «Dáýlet-Beket» JShS-da 150 adam jumys isteıdi, bul tek óndiriste isteıtinder men túıe baǵýmen aınalysatyndar ǵana. Buǵan búkil Qazaqstan boıynsha seriktestik ónimin saýdalaıtyn 168 dúkende jumyspen qamtylǵandardy qosyńyz.  

«Dáýlet-Beket» JShS-nyń qaıyrymdylyq sharalary da erekshe aıtýǵa turarlyq. Seriktestik qurylǵan 20 jyldyń ishinde Sydyq Dáýletov kóp ıgi is jasady. Búgingi kúni Táýelsizdiktiń 30 jyldyǵy qarsańynda kásiporyn óz qarjysy esebinen turǵyzǵan 120 sharshy metrlik jańa úıdi Aqshı aýylynda 7 bala ósirip otyrǵan kóp balaly otbasyǵa syıǵa tartty. Úıde barlyq qajetti jaǵdaı jasalǵan, tipti gaz da tartylǵan. Aýdan ákimdigi tarapynan jıhaz, turmystyq tehnıka satyp alýǵa kómek kórsetildi.

- Buǵan deıin biz turǵyn úı jaldap keldik, ońaı emes edi. 2019 jyly úshemdi ómirge ákeldim. Qazir bizdiń 4 qyz, 3 ulymyz bar. Aýdandyq ákimdikten kómek suraǵanbyz. Olar kómektesýge ýáde berdi. Biraq men merekelerdi óz úıimizde qarsy alamyz dep oılaǵan joqpyn. Úıdi bizge bıznesmen Sydyq Dáýletov syıǵa tartyp otyr. Bul – biz úshin úlken baqyt. Kásipkerge shyn júrekten alǵys aıtyp, bıznesiniń órleı berýine tilektespin, - dedi kóp balaly ana Aqmaral Aıtjanova.

Sydyq Dáýletov óz sózinde turǵyndardy memlekettik merekelermen quttyqtap, elimizde kásippen aınalysýǵa, ony damytýǵa, adamnyń jan-jaqty jetilýine úlken múmkindikter jasalyp otyrǵanyn tilge tıek etti.

- Táýelsizdiktiń 30 jyly bizge tańdaý erkindigine, qalaǵan kásibimizdi órkendetýge, armanyńa qadam jasaýǵa, ózińe senýge, óz-ózińdi damytýǵa jaǵdaı jasady. Eń bastysy – tabandy bolý, talmaı eńbektený. Meniń kásipornym – el táýelsizdiginiń jemisiniń biri. Munymen toqtap qalmaımyn, bıznesimdi odan ári damytýǵa tyrysamyn, múmkindiginshe Jetisý óńiriniń áleýmettik-ekonomıkalyq ómirine óz úlesimdi qosa beremin. Jerlesterimdi árdaıym qoldaımyn, - dedi S.Dáýletov.

Jalpy Ile aýdany – Almaty oblysynyń eń iri óndiristik aýdandarynyń biri. Mundaǵy ónerkásip óndirisiniń kólemi 450 mlrd. teńgeden asady. Aýdanda 21 iri jáne orta kásiporyn, 6 qala quraýshy kásiporyn jumys isteıdi.