Taımerdenovtyń nazaryna: Tergeýshi kúdiktilerdiń qorǵaýshysy ma

Aldaý nemese senimdi teris paıdalaný jolymen jasalatyn alaıaqtyq qylmystar kúnnen kúnge túrlenip, órship barady. Quqyq qorǵaý organdarynyń atalǵan qylmys túrlerin obektıvti túrde tergep-teksermeýi máseleni tipten ushyqtyrýda. Sonyń saldarynan ákki alaıaqtardyń quryǵyna ilikken qanshama adam áýre-sarsańǵa túsip júr. Solardyń biri – meniń qorǵaýymdaǵy jábirlenýshi Almaty qalasy Almaly aýdany polısııa bólimi tergeý basqarmasynyń tergeýshisi Qylyshbek О́tepbaıdyń zańdy belden basqan áreketteriniń zardabyn shegip keledi. Degenmen ádilettik elimizde áli de bar eken. Qylmystyq isti sotqa deıingi tergep-tekserý merzimin zańsyz úzip, ol týraly jábirlenýshi men onyń ókiline habarlamaǵan tergeýshisi Qylyshbek О́tepbaıdyń zańsyz áreketterine berilgen shaǵymdy Almaty qalasynyń PD bastyǵynyń orynbasary, polısııa podpolkovnıgi Rústem Ábdrahmanov qarap, óziniń jeke baqylaýyna aldy. Istiń mán jaıy tómende baıandalady.

Erlan Abıshev (31.05.1981 jyly týǵan) jáne Qartaıǵan Esenbaev (25.01.1957 jyly týǵan) atty azamattar meniń qorǵaýymdaǵy adamnyń senimin teris paıdalaný jolymen asa iri kólemdegi aqsha qarajatyn jymqyrǵan. Alaıda atalǵan tulǵalardyń qylmystyq is áreketin dáleldeý úshin sotqa deıingi tergep-tekserý jan-jaqty jáne obektıvti júrgizilmeý saldarynan sol kezdegi memlekettik qyzmetker Qartaıǵan Esenbaev qylmystyq jaýapkershilikten qutylyp ketti. Tergeýshi Qylyshbek О́tepbaı Qartaıǵan Esenbaevtan kýá retinde jaýap alýmen ǵana shekteldi. Al is júzinde osy qylmystyq áreketke birden-bir sebep bolǵan dál osy Qartaıǵan Esenbaev. Jábirlenýshini Erlan Abıshevpen tanystyrǵan da osy Esenbaev bolatyn.

2020 jylǵy 16 shildede kúdikti Erlan Abıshevtiń qylmystyq is áreketi syrttaı Qazaqstan Respýblıkasy qylmystyq kodeksiniń 190-babynyń 4-bóligi 2-tarmaǵy boıynsha saralanyp, Abıshev qylmystyq qýdalaý organynan jasyrynýyna baılanysty sol kúni oǵan izdeý jarııalandy.

Tergeýshi Q. О́tepbaı 10 tamyz 2020 jyly syrttaı kúdikti dep tanylǵan Erlan Abıshevke qatysty halyqaralyq izdeý jarııalaý týraly qaýly shyǵardy. Osy kúnnen bastap tergeýshi kúdikti Abıshov izdeýde, sotqa deıingi tergep-tekserý júrgizýge múmkindik joq dep jábirlenýshi tarapty aldaýmen boldy.

Tergeýshi Q. О́tepbaı Almaly aýdandyq sotynan M.Myrzaǵalıulyna qatysy qylmystyq iske tirkelgen «S.CULT» óndiristik kooperatıviniń GSL №006216 sandy eskızdik jobasyn alý, tergeý áreketin osy ýaqytqa deıin júrgizbedi. Atalǵan jobada Q. Esenbaevtyń qoly qoıylǵan. 2016 jyldyń basynda Q.Esenbaev Almaty qalasy Sáýlet jáne qala qurylysy basqarmasynyń qyzmetkeri bolyp júrgende qyzmettik babyn paıdalanyp óziniń sybaılasy E. Abıshevpen aldyn ala sóz baılasyp tehkeńesten ótpegen «S.CULT» óndiristik kooperatıviniń GSL №006216 sandy eskızdik jobasynyń jumys jobasyn syzyp, ony memlekettik saraptamadan ótkizýge árekettengen.

Al tergeýshi jábirlenýshini aldaý faktisin jan-jaqty tergep tekserý áreketterin jasamady. Sondaı-aq Esenbaev pen ony sybaılasy Abıshovtyń 2015 jylǵy 26 jeltoqsanda Almaty qalasy Qala qurylysy Keńesinde sáýletshi Jeksen Aınabekov qorǵap shyqqan jáne tehkeńesten ótken eskızdik jobanyń ornyna basqa eskızdik jobany aýystyrý faktisine quqyqtyq baǵa berý úshin jan-jaqty tergep-tekserý júrgizilmedi.

Qylmystyq is materıaldarynda jınalǵan dáleldemeler – Q. Esenbaev, E. Abıshev jáne M. Myrzaǵalıulynyń sóılesken sózderi jazylǵan dıskter osy kúnge deıin SJQIQUB Almaty qalasy boıynsha departamentiniń TB AMI jónindegi tergeýshisi N.J.Jakıpbekovtan nemese Almaly aýdandyq sotynan alynbady, qylmystyq iske tirkelmedi.

Kúdikti E.Abıshev pen Q. Esenbaevtardyń sózderin, olardyń daýystaryn ıdentıfıkasııalaý úshin sot saraptamasy jáne sot lıngvıstıkalyq, sot fılologııalyq, sot psıhologııalyq jáne sot fonografııalyq saraptamalar taǵaıyndalmady.

Qylmystyq isti tergeýdiń jan-jaqtylyǵyn, tolyqtyǵyn jáne obektıvtiligin qamtamasyz etý – Q. Esenbaev pen E. Abıshevterdiń áreketin durys saralap, qylmystyq jaýapkershilikke tartý úshin ǵana emes, jalpy zańdylyqty qamtamasyz etý úshin qajet.

Tergeýshi Q. О́tepbaı jábirlenýshiniń senimin teris paıdalanyp asa iri mólsherde aqsha qarajatyn jymqyrý faktisine sotqa deıingi tergep-tekserýdi jan-jaqty, obektıvti júrgizbeı, atalǵan qylmystyq iske tikeleı qatysty mán-jaılardy jábirlenýshi men onyń ókilinen jasyrǵan. Sondyqtan Q. О́tepbaıdyń is áreketinen sybaılastyq qylmys belgilerin kórýge bolady. Ol kúdikti E. Abıshev ustalyp, Almaly aýdandyq polısııa bólimine jetkizilgenin jábirlenýshi men onyń ókiline habarlamaǵan. Bul azdaı kúdikti E.Abıshevke qatysty QR QK-niń 190-baby 1-bóliginde kórsetilgen qylmys quramynyń belgileri boıynsha 1984 jyly týǵan V. Lımdi aldaý arqyly 600 000 teńge qarajatyn ıemdený qylmystyq isi óndiristen qysqartylǵan.

Kórer kózge uryp turǵan osyndaı zańsyzdyqtar eskerýsiz qalmaı, Q. О́tepbaıdyń zańsyz áreketterine berilgen shaǵym Almaty qalasy PD bastyǵynyń orynbasary, polısııa podpolkovnıgi Rústem Ábdrahmanovtyń baqylaýyna alynyp, onyń jeke nusqaýy negizinde qylmystyq iske obektıvti tergeý júrgizý úshin V. Lımdi aldaý faktisi boıynsha óndiristen qysqartylǵan epızod qaıta jańǵyrylatyn boldy. Sonymen qatar búkil qala boıynsha E.Abıshev pen Q.Esenbaevtardyń qatysýmen jasalǵan qylmystyq epızottardyń bar-joqtyǵyn anyqtaý jumystary jan-jaqty, obektıvti júrgizilmek.

Jábirlenýshiniń zańmen qorǵalatyn múddesin qorǵaý úshin quqyq qorǵaý organynyń qylmystyq isti obektıvti júrgizgeniniń mańyzy zor. Bul qylmysty ashý úshin jáne basqa da qylmystardyń aldyn alý úshin qajet. Al Almaly aýdany PB TB-niń tergeýshileri úsh jyl boıy eshqandaı nátıeje shyǵarmady. Olar kúdiktilermen etene baılanysyp aldy. Sondyqtan jábirlenýshi tarap Almaly aýdany PB TB-niń tergeýshilerine múldem senbeıdi. Osy oraıda Rústem Ábdrahmanov atalǵan qylmystyq isti óziniń jeke baqylaýyna alǵanyn isine adal azamattyń áreketi retinde baǵalaımyz. Endigi kezekte qylmystyq isti Almaty qalalyq PD TB-i óz óndirisine alyp, sotqa deıingi tergep-tekserýdi obektıvti túrde júrgizse nur ústine nur bolar edi.

Kýdabaeva Nýrzagı Baktybaevna

Almaty qalasy advokattar alqasynyń múshesi