Máseleniń mánisi. Baıden Pýtınge nege qońyraý soqty?

AQSh prezıdenti Djo Baıdeniń Reseı prezıdent Vladımır Pýtınge telefon soǵýy áleýmettik jeliler ǵana emes, barlyq BAQ-tardy jaryp jiberdi deýge bolady.

Sonymen... basynan bastaıyq. "Tórt jyl salystyrmaly túrde tynyshtyqtan keıin ne bolyp qaldy" degen suraq árkimniń-aq oıynda turǵany anyq. Durysynda tynyshtyq bolǵan joq, tek Tramptyń kezinde Reseı az ǵana úzilis aldy degen durysyraq.

Ýkraınadaǵy maıdannyń sebepteri men saldary BAQ-tarda az jazylǵan joq, oǵan toqtalyp jatpaımyz. Bastysy – Kreml Ýkraınany "qaıda barsań onda bar" dep buıdasyn túrip erkine jibergisi joq, burynǵy TMD aýmaǵyn olar ózderiniń jer ıeligi dep esepteıdi, basqalarmen odaqtasýynan qyzǵanady. Iаǵnı, de-ıýre táýelsizdigin moıyndaǵanmen de ishteı táýelsiz el retinde moıyndaǵysy kelmeıdi. Tipti reti kelip jatsa, burynǵy KSRO-ny qalpyna keltirýden de ketári emes. Onda orystarǵa jaman bolǵan joq, óz tilderin basyp-janshyp kúshpen engizdi, barlyq jerde olarǵa "qurmet" kórsetildi, bar jyly-jumsaq, jumys, páter, t.s.s. solarda boldy.

Qazirgi oqıǵa da (Ýkraına shekarasyna RF áskerin shoǵyrlandyrýy) sol 2014-2017 jylǵy oqıǵalardyń jalǵasy, tek odan kóri stavkasy joǵaryraq. О́ıtkeni Ýkraınanyń Batysqa baıaý bolsa da jyljýy toqtaǵan joq. Zelenskııdiń kelýimen bılik basyna reseıshil kúshter toptasa túskenmen de, Baıdenniń kelýi bul qozǵalysqa jańa serpin berdi. Bul jerde de Pýtın stavkany kótergisi keledi. Sondaǵysy Baıden men Ýkraınany qorqytyp jańa saýda shartyn usynbaqshy. Mysaly bireýler kezdesýdiń sharty retinde aldymen olar Nordstrım-2 qurylysyn aıaqtaýǵa múmkindik bersin deıdi.

Endi osydan Pýtın ne utty? Bizdińshe eshteńe de. Bul Reseıge qarsy kóńil-kúıdi kúsheıtti. NATO men Ýkraınanyń arasyn odan ári jaqyndatty, álemdik saıasatkerlerdiń Ýkraınanyń orny NATO-da ekenine kózderin jetkize tústi.

Endi áıgili telefon qońyraýyna keleıik. Saıasatker Ramıs Iýnýstyń pikirinshe, bul óte myqty júris boldy. О́ıtkeni osynyń aldynda ǵana Baıden Pýtındi baskeser dep atady. Endi keshirim de suramastan, dym bolmaǵandaı, neıtral jerde kezdeseıik dep otyr. Kreml tarapynan ázirge ún joq. Shyndyǵynda da ne dep jaýap beredi? Kelisse, baskeser ekenin moıyndap, sonyń shartyna kóngeni, kelispese taǵy ózine jaman. Negizi Baıdenmen kezdeskisi kelip júrgen Pýtınniń ózi ǵoı? Ol ózin AQSh-pen teń dárejedegi basshy retinde kórgisi keledi, soǵan umtylady, ıadrolyq qarýy bar derjava retinde parıtet bolsa deıdi.

Qońyraý soǵý ábden kelisilgen, aldyn-ala ázirlengen myqty dıplomatııalyq qadam sııaqty. Oǵan sebep – Psakıdiń búgingi baspasóz máslıhaty. Onda ol AQSh tarapynan Reseıdiń memlekettik qaryzdaryna salynǵaly jatqan sanksııa týraly aıtty. Baıqaısyz ba, bul málimdeme Baıdenniń qońyraýynan keıin aıtylyp otyr. Eger Baıden Pýtınniń bopsalaýynan qorqyp ketken bolsa, ondaı málimdeme jasalmas ta edi. О́ıtkeni mundaı sanksııa kópke sheıin prezıdent ákimshiligi úshin belgili dárejede "qyzyl syzyq" bolyp keldi, eshkim de buǵan deıin belgili bir shekten asqysy kelgen joq. Alaıda Pýtın basqalardy qorqytýyn qoımaǵan soń aqyry RF ekonomıkasyn sý túbine birjolata batyrýǵa sheshim qabyldanǵan sııaqty. Memlekettik qaryzǵa sanksııa salý soǵys jarııalaýmen birdeı degen edi kezinde Reseı. Endeshe olar "eń aqyrynda soǵysýǵa da daıynbyz" degeni ǵoı. Ol úshin joǵary tehnologııaly AQSh-qa ásker shyǵaryp ta qajeti joq – barlyǵyn alysta otyryp-aq dıstansııaly basqaryp jumysty bitire beredi. Senbegender "vagnerlikterden" surasyn, 2018 jyly Deır-áz-Zor túbinde olar ne bolǵanyn túsinem degenshe AQSh áskerı áýe kúshteri túgeldeı "áýmın" qylǵan.

Al qońyraý soǵý degen, RF BAQ-tary shýlap jatqandaı, tipti de bopsadan qorqyp ketkendik emes. Qaıta kepildikke alynǵan eldi terrorshydan qutqarý ǵana bolmaq. Ol álemdik praktıkada bar. Kepildikke alynǵan adamdy bosatý úshin polısııa ókili terrorshymen kelissóz júrgize bastaıdy. Mysaly, Elsın de kezinde Basaevpen kelissóz júrgizgen, Nord-Ost teatrynda da adamdardy qutqarý úshin kelissózder júrgizilgen. Sondaı-aq Pýtın búkil eldi, Ýkraınany basyp almaq bolyp qarýmen qorqytyp otyrsa, nege onymen sóılespeske? Erteń: "AQSh barlyq sharalaryn almady, Pýtınmen sóılesý kerek edi ǵoı" demes úshin.

Qýanysh Edilhantegi

Sholýshy