Jaıyq ózeniniń ekologııalyq ahýalyn jaqsartý úshin ne istelinetini belgili boldy

2020 jylǵy 4 jeltoqsanda Jaıyq transshekaralyq ózeni basseıniniń ekojúıesin saqtaý jáne qalpyna keltirý jónindegi 2021-2024 jyldarǵa arnalǵan Qazaqstan-Reseı yntymaqtastyǵy baǵdarlamasyna qol qoıyldy. Bul týraly Úkimet basshysy Asqar Mamınniń "Aq jol" partııasynyń depýtattary joldaǵan depýtattyq saýalǵa jaýabynda aıtyldy.

Mamın jaýabynda baǵdarlama aıasynda Jaıyq ózeni basseınin saýyqtyrýǵa baǵyttalǵan is-sharalardy iske asyrý josparlanǵany aıtylady.

Sonymen qatar ózen sýyn arttyrý máselesin birlesip sheshý úshin iri ózender basseınderinde zertteýler júrgizý boıynsha yntymaqtastyqty jandandyrýdyń biryńǵaı jol kartasy bekitilgen.

"Biryńǵaı jol kartasy aıasynda sý az kezeńderde Jaıyq ózeniniń gıdrologııalyq aǵynyn jaqsartý boıynsha usynystar ázirlenedi. Bul sharalar jaıylmany sý basý, ýyldyryq shashatyn jerlerdi jýý jáne Jaıyq ózeniniń ekologııalyq jaǵdaıyn jaqsartý úshin qajetti tabıǵatty qorǵaý maqmatynda sý jiberýdi júzege asyrýǵa múmkindik beredi" delingen premer-mınıstr jaýabynda.

Al Reseı Federasııasynan kóktem mezgilinde keletin sýdyń kólemi naqty jyly ózenniń boljamdy sýlylyǵyna baılanysty bolady. Hattamaǵa sáıkes shekaralyq qaqpalardaǵy transshekaralyq ózendermen Jaıyq ózenine beriletin sý aǵynynyń kólemi: sýlylyǵy ortasha jyldary 7,8 km3, sýy az jyldary 5,4 km3, sýy óte az jyldary 3 km3 quraıdy.

Sýy az jyldary Jaıyq ózeniniń orta jáne tómengi aǵysyndaǵy sý sharýashylyǵy jaǵdaıyn jaqsartý maqsatynda jazǵy jáne kúzgi kezeńderde Irıklın sý qoımasynan qosymsha sý jiberý máseleleri sheshilýde.

Sondaı-aq Jaıyq ózenin erekshe memlekettik mańyzy bar sý obektileriniń qataryna qosý máselesi qarastyrylyp jatyr.

Batys Qazaqstan oblysynda "Jaıyqjylýqýat" AQ jáne "Batyssýarnasy" JShS sekildi Jaıyq ózeniniń sýyn tutynatyn iri ónerkásiptik obektiler  bar. Olardyń jyldyq qajettiligi 20 mln m³. Jaıyq ózeninen sý alýdy jylyna 4 mln m³ deıin azaıtý jáne jylý almasýǵa paıdalanylǵan sýdy aǵyzýdy toqtatý úshin búgingi kúni "Jaıyqjylýqýat" AQ Oral JEO-nyń aınalmaly sýmen jabdyqtaýdy qaıta jańǵyrtý jobasynyń jobalyq-smetalyq qujattamasy ázirlendi.

Budan basqa, 2021 jyldyń birinshi jartyjyldyǵynda Atyraý qalasynda tazartý qurylystary paıdalanýǵa berilgennen keıin tazartylyp shyqqan tehnıkalyq sarqyndy sýlar "Atyraý MО́Z" JShS-niń jáne qyzyǵýshylyq tanytyp otyrǵan basqa da kásiporyndardyń óndiristik muqtajdyqtaryna paıdalanylatyn bolady, bul Jaıyq ózeninen sý alýdy azaıtady.

Jaıyq ózeninen tutynylatyn sý kólemin azaıtý úshin Oral qalasynda Oral jáne Serebrıakov ken oryndarynyń jerasty sý kózderinen sýdy paıdalaný ulǵaıtyldy. Bul ken oryndarynyń jıyntyq qorlary (táýligine 115,5 myń m3) Oral qalasyndaǵy qazirgi qajettilikti qamtamasyz etýge jetkilikti.

Budan basqa, buryn júrgizilgen geologııalyq barlaý jumystary barysynda Toqpaı, Iаnvarsev jáne Kóshim jerasty sý ken oryndary zertteldi.

Osy sý ken oryndaryn paıdalaný úshin jerasty sýlarynyń qorlaryna qaıta baǵalaý júrgizilip jatyr.

Atyraý oblysynda jerasty sýlarynyń qory kóp emes. Osyǵan baılanysty Jaıyq ózeninen jáne "Astrahan-Mańǵyshlaq" magıstraldyq sý tartqyshynan tutynylatyn sý kólemin azaıtý úshin qosymsha jerasty sýlaryn paıdalaný maqsatynda Aqtóbe oblysynyń ońtústik-batys bóliginde ornalasqan "Kókjıde" jerasty sýlary ken ornyn paıdalaný máselesi qarastyrylýda.