Bedeli bıik - bilim ordasy

Bilim qaı kezde bolmasyn adamzat úshin  eń qundy dúnıe bolmaq. Jer betindegi bar ultty, ulysty, halyqty biriktiretin, birtutastyqqa keltiretin ol - oqý, bilim.  «Adamǵa til, qulaq qandaı kerek bolsa... bilim de sondaı kerek» -  dep Ahmet Baıtursynov bilimdi on eki músheniń biri retinde qaraýǵa shaqyryp, onyń qanshalyqty baǵaly ekenin bir sóz jolymen áserli etip jetkizgen[1]. Búgingi tańda bilim barlyq tirshilik kóziniń bastaýy, bulaq kózi ispettes. Bilim jolymen júrgen adam balasynyń árbir oılaǵan oıy, árbir aıtylǵan sózi, túptep kelgende árbir istegen isi birlikte, bir júıede bolaryna kúmán joq. Sondyqtan bolar qaı elde, qaı memlekette bolmasyn jas urpaqty oqý-bilimge shaqyrý óte ózekti, ústem máselelerdiń biri. Sonyń ishinde bizdiń memleketimizde de bilim salasynda qatysty aıtarlyqtaı alpaýyt jumystar júrgizilip jatqany jasyryn emes.

Qazirgi tańda Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy túrli saladaǵy tolqynystar, saıası-áleýmettik  qurylymdaǵy ózgerister, jańa jumys oryndarynyń ashylýy, ekonomıka men mádenıet deńgeıiniń kóterilýi, damýshy elder qatarynda bolýy tikeleı bilim men ǵylym jetistikteri bolyp tabylady. Ásirese joǵary bilimge degen qyzyǵýshylyq pen el arasyndaǵy suranys kúnnen-kúnge óspese, túsken emes.

Joǵary bilim  - bul qoldanystaǵy orta  jalpy nemese orta kásiptik bilim negizinde kez-kelgen ǵylymı saladaǵy mamandardy daıarlaýǵa baǵyttalǵan kásiptik bilim deńgeıi. Elimizdiń prezıdenti Qasym-Jomart Toqaev 2020 jyly 27 mamyrda Ulttyq qoǵamdyq senim keńesiniń úshinshi otyrysynda  joǵary oqý oryndary arasynda básekelestikti damytý kerektigin aıtty. Básekelestikti damytatyn quraldardyń biri - Qazaqstanda da, shetelde de tanymaldylyqqa ıe bolǵan ýnıversıtetter men olardyń bilim berý baǵdarlamalarynyń reıtıngin ótkizý qajettigi týraly sóz qozǵaldy. Qazaqstannyń úzdik ýnıversıtetteriniń ınstıtýsıonaldyq Ulttyq reıtınginiń nátıjeleri reıtıngter jónindegi keńeste maquldandy. 2020 jyly ýnıversıtetter bakalavrıat pen magıstratýraǵa arnalǵan 800-den astam bilim berý baǵdarlamasy týraly málimetter berdi. Bilim berý baǵdarlamalary reıtıngi boıynsha ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıteti  kóshbasshy bolyp alǵa shyqty[2].

Ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıteti - Qazaqstan Respýblıkasynyń bedeldi bilim ordalarynyń biri, ári biregeıi bolyp tabylady. Ýnıversıtette eki myńnan astam joǵary bilikti oqytýshy jumys isteıdi, sonyń ishinde 1000-nan astam ǵylym doktory men kandıdaty, 100 akademık pen elý fılosofııa doktory bar. Ýnıversıtette bilim berý isi Bolon reformasyna sáıkes júrgiziledi, oqytýdyń kredıttik júıesi tolyq kúshine engen, oqý úderisiniń japsyrmasyz ashyqtyǵy, bilim alýshylardyń akademııalyq ilkimdiligi qolǵa alynǵan.  Búginde ýnıversıtet kópetegen memleketterdiń, atap aıtqanda  Reseı, Ońtústik Koreıa, Japonııa, Túrkııa, Qytaı, AQSh, Fransııa, Germanııa, Ispanııa, Italııa, Úndistan, Ulybrıtanııa, Polsha, Malaızııa, Avstrııa, Shveısarııa, Portýgalııa, Brazılııa, Bolgarııa, Gresııa, Izraıl, Birikken Arab Ámirlikteri, Iran, Pákistan jáne t.b. elderdiń jetekshi ýnıversıtetterimen, ǵylymı jáne bilim berý uıymdarymen 400-den astam yntymaqtastyq týraly kelisimsharttarǵa ıe.

Ýnıversıtette magıstratýrada jáne PhD doktorantýrada oqýdy jalǵastyrýǵa múmkindik beretin 82 mamandyq boıynsha 16 fakýltet bar.  Sonyń ishinde fılosofııa jáne saıasattaný fakýlteti -  Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy áleýmettik-gýmanıtarlyq pánder boıynsha bilim beretin basty ortalyqtardyń biri bolyp tabylady. Fakýltettiń kásibı turǵyda qalyptasýy ýnıversıtettik bilim men mádenıettiń, qazaqstandyq fılosofııa, mádenıettaný, dintaný áleýmettaný, psıhologııa, pedagogıka, saıasattaný ǵylymdarynyń damýymen birge jalǵasýda. Ásirese pedagog mamandardy daıarlaýda pedagogıka jáne bilim berý menedjmenti kafedrasyn erekshe atap ótýge bolady. Kafedra kásibı kadrlardy daıarlaýda qazaqstandyq dástúrlerdi jáne álemdik qaýymdastyq talaptaryna sáıkestigin, oǵan qosa álemdik bilim berý keńistigine kirý men jumys berýshilerdiń talaptaryn eskergen.  Kafedrada pedagogıka ǵylymdarynyń doktory, professor Q.B. Jaryqbaev, J.R. Bashırova, A.T. Tabyldıev, N.A. Asanov jumys jasaǵan jáne belgili pedagogtar men ataqty ǵalymdar N.D. Hmel, K.J. Qojahmetova, A.Q. Qusaıynov, Sh.T. Taýbaeva, I.R. Halıtova Q.J. Aganına jáne t.b. shaqyrylǵan.

Kafedrada «Pedagogıka jáne psıhologııa » men «Əleýmettik pedagogıka jáne ózin-ózi taný» mamandyqtary boıynsha bilikti kadrlar jylma-jyl úzdiksiz daıarlanýda. Sonyń ishinde «Áleýmettik pedagogıka jáne ózin-ózi taný» mamandyǵy boıynsha kadrlardy daıarlaý QR Memlekettik jiktelimine sáıkes júzege asyrylady jáne úsh deńgeıde júrgiziledi: bakalavrıat, magıstratýra, doktorantýra. Osy mamandyqty bitirýshilerge «áleýmettik pedagog jáne ózin-ózi taný pán muǵalimi» biliktiligi beriledi. Áleýmettik pedagog balalardyń qoǵamǵa sińisip, óz ornyn tabýyna yqpal etse, al ózin-ózi taný pán muǵalimi balanyń jan dúnıesin ashyp, ony rýhanı bilimmen sýsyndatyp, óz «Menin» tanýyna kómektesedi. Mine osy mamandyq aıasynda daıarlanǵan kadrlar kez kelgen oqý oryndarynda balanyń jalpyadamzattyq qundylyqtar negizinde tárbıelenýine úlken úles qospaq.

Qorytyndylaı kele, jas túlekterdiń joǵary oqý oryndary arasynda ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıtetin tańdaýy bolashaqqa degen nyq qadammen tepe teń.

Ońalbekov E.S.

Súıindikov Á