• USD 468.56

  • EUR 497.56

  • RUB 7.3

  • CNY 67.18

19 Naýryz, 15:22:42
Almaty
+35°

Prezıdent Q.Toqaev jetinshi shaqyrylymdaǵy parlamenttiń 1-shi sessııasynda táýelsizdiktiń 30 jyldyǵynda jańa reformalar júrgiziletinin aıtyp, birneshe bastama kóterdi. Aıtalyq, saılaý bıýlletenderine "barlyǵyna qarsy" baǵany paıda bolýy kerektigin aıtyp, májiliske ótýdiń shekti mejesin 7-den 5%-ǵa deıin tómendetý qajet dep sanaıtynyn jetkizdi. Qamshy tilshisi saıasattanýshylarǵa «atalǵan bastamalar saılaýshylar tańdaýyna, partııalardyń májiliske ótý múmkindigine qanshalyqty áser etedi», ári «bul ózgerister nelikten jýyrda ótken saılaýǵa deıin kóterilip, qabyldanbady» degen saýaldardy qoıyp kórdi.

"DAT" oppozısııalyq basylymynyń jetekshisi, jýrnalıst Ermurat Bapı: Toqaevtyń saılaý bıýlletenderine "barlyǵyna qarsymyn" grafasyn engizýdi usynyp jatqany kesh.

"Qarsymyn" grafasyn engizýdi endi usynyp jatqany kesh. Qazaqta sóz barǵoı: “Jaý ketkennen keıin qylyshyńdy boqqa shap” degen. Endi biz munyń engizilip, júzege asýy úshin taǵy da 5 jyl kútpeımiz. Qoǵamdyq saıası jaǵdaıdy narazylyq qozǵalysynyń qazirgi dınamıkasyna qarap otyryp, halyq 5 jylǵa shydap otyra almaıdy. Nazarbaevtyń bıligine taǵy da 5 jyl kóndigip otyratyn ýaqyt joq. Sondyqtan parlament saılaýy mólshermen ári ketse kelesi jyly bolady, al osy jyldyń kúzinde merziminen buryn prezıdent saılaý bolyp qalýy múmkin.

"5 paıyz degen ánsheıin aldamshy dúnıe"

Munda eń basty másele saıası partııalardyń májiliske ótý shegin 5 paıyzǵa deıin tómendetý emes, eń bastysy sol parlamenttiń saılaýǵa túsetin partııalardy tirkeý. Eger oppozısııalyq, táýelsiz partııalardy tirkemeıtin bolsa 5 nemese 1 paıyz bolama odan qandaı jaqsylyq, opa tabamyz?! Sondyqtan munda másele Toqaev myrzanyń ol partııalardyń parlamentke ótý kvotasyn 5 paıyz emes, tirkeletin partııalardyń daýys, qoldaý jınaýyn 20 myńnan 1000-ǵa nemese quryp ketkende 5 myńǵa túsirse jáne oppozısııalyq partııalardy tirkeýdiń tártibin, neshe túrli qıturqy áreketterin rettese, onda onyń usynysyn qoldaýǵa bolar edi. Al endi 5 paıyz degen ánsheıin aldamshy dúnıe. Sebebi tirkelmegen partııa saılaýǵa bara almaıdy. Barsa sol baıaǵy 5 partııa barady. Odan eshqandaı da paıda joq.

Májilis depýtaty, saıasattanýshy Erlan Saırov: Usynystar elimizdegi saıası prosessterdi reforma jasaýǵa, sonymen birge pikirler plıýralızmin damytýǵa naqty qadam

 Qazaqstannyń saıası júıesi evolıýsııalyq túrde birte-birte damýda, ózgerister bolýda. Sondyqtan prezıdent Toqaevtyń bul bastamalary kesh kóterilip jatqan joq. 7 paıyzdan 5 paıyzǵa túsirý progressıvti qadam. Iаǵnı, kelesi saılaýlarda tek qana bir emes birneshe partııalardyń ótýi yqtımal. Bul bizdiń elimizdegi saıası prosessterdi reforma jasaýǵa, sonymen birge pikirler plıýralızmin damytýǵa naqty qadam. Onyń eshqandaı keshtigi joq.

"Barlyǵyna qarsymyn" grafasyn engizý arqyly partııalardyń ózara básekelestigin arttyramyz"

Dúnıejúzinde "absenteızm" degen qubylys bar. Ol saılaýshylardyń saılaý kezinde sanaly túrde daýys berýge qatyspaýy. Bul Qazaqstanǵa ǵana emes dúnıejúzine tán. Qazirgi tańda Eýropada damyǵan elderde saılaýshylar saılaýǵa beı-jaı qaraıtyn bolyp júr. Al bizdiń elimizde saıası reforma bolyp jatqandyqtan partııalar qoǵamnyń ózine degen qatynasyn sezinip otyrýy kerek. Meniń oıymsha mundaı grafany engizý partııalardyń ózara básekelestigin arttyrady, partııalardyń halyq únine kóbirek qulaq asýyna alyp keledi. Bul – naqty ári durys qadam.

Saıasattanýshy Dos Kóshim: Prezıdenttiń saıası partııalardy májiliske ótkizý shegin 5 paıyzǵa deıin tómendetýdi usynǵanyn qoldaımyn

Bul másele 20 jyldan beri kóterilip kele jatyr. О́z basym muny Toqaevtyń usynysy dep oılamaımyn. Ol saıası toptyń, saıası adamdardyń usynysy. Biraq prezıdenttiń saıası partııalardy májiliske ótkizý shegin 5 paıyzǵa deıin tómendetýdi usynǵanyn qoldaımyn. Taǵy da 3 paıyzǵa túsirse odan da kóp qoldaıtyn edim. О́z basym osy baǵyttyń durys ekendigin ár ýaqytta moıyndaımyn.

"Halyqta tańdaý quqyǵy bolýy kerek"

Saılaýǵa deıin bul usynystardyń aıtylmaýy – olar ózderiniń adamdaryn ótkizýi qajet boldy. Sondyqtan men oǵan tańqalmaımyn. Meniń oıymsha eger de barlyǵy qarsy bolatyn bolsa, onda múldem NurOtan ne basqa partııalar ótpeı qalatyn edi. Saılaý bitkennen keıin usynys jasaǵany bir jaǵynan yńǵaısyzdaý, biraq sol usynystardy jasaǵanyna qýanyshtymyn. Onyń aldynda usynbaǵanyn jaqsy túsinemin. Sebebi NurOtan áli de bılikti ustap otyrýy kerek.

Kezinde "qarsylyq" máselesin men de kóterdim. Qazir prezıdenttiń saılaý bıýlletenderine "barlyǵyna qarsymyn" grafasyn engizýdi usynǵanyna qýanyshtymyn. Sebebi halyqta tańdaý quqyǵy bolýy kerek. Tańdaý quqyǵynyń bireýi "bárine qarsymyn" degen bolýy qajet. Árıne ol zańda bolýǵa tıis. Mundaǵy másele sol zańǵa kirgen ýaqytta ne bolady degen?! Iá, ony engizetin shyǵar, odan keıin ne bolady?! Eger de "bárine qarsymyn" degen daýys kóp bolsa, 51 paıyzdan joǵary bolsa, onda saılaý qaıtadan ótkizile me? Jańadan saıası partııalar bolýy kerek pe? Tek basyn bastap aıtty, biraq men ári qaraı "bárine qarsy" degen daýys berilgen ýaqytta zańda qandaı múdde bolýy kerek degen nárseni túsingen joqpyn.

Májilis depýtaty, saıasattanýshy Aıdos Sarym: Májiliske ótý shegi – 7 paıyz degen óte bıik meje

Prezıdentimizdiń atalǵan bastamalardy usynǵany óte oryndy. Kópten beri aıtylyp ta kele jatyr, sol máseleniń jalǵasy dep oılaımyn. Saıası partııalardyń májiliske ótý shegi –  7 paıyz degen óte bıik meje. Biraq onyń aıasynda 7 paıyz almasa da 5-6 paıyz aldy degenniń ózi de Qazaqstan halqyna shaqqanda az kúsh emes. Olardyń saıasattan tys qalýy, máslıhatqa, májiliske óte almaýy kóptegen narazy toptardy qalyptastyrady. Osyǵan jol bermeýdiń joly – olardyń resmı bılikke kelýin, resmı ókiletti organdarǵa saılanýyn qamtamasyz etý. Árıne munyń bári biraz zańdardy ózgertýdi talap etedi.

Sondaı-aq májilis depýtaty saılaý bıýlletenderine qatysty prezıdenttiń usynysyn qoldaıtynyn aıtty.

– Aqyldy bıliktiń basty sharýasy búgingi halyqtyń ne dep jatqany emes, jalpy úlken trendttermen úlken qoǵamnyń ishindegi qozǵalysty, irkilisti sezip, solarǵa jaýap berý. Endi baıqadyq. Máselen osy jyly saılaýda 300 myńdaı adam bıýlletenderdi syzyp "narazymyz" degen belgi qaldyrǵan. Bylaı qarasaq, paıyzdyq turǵydan asa kóp te emes shyǵar, 2-3 paıyzdyń aınalasy. Biraq bul da kúsh, halyqtyń narazylyǵynyń bir túri. "Meniń partııam joq" degen sóz ǵoı. Iаǵnı, ol úshin qandaı partııa? Onyń bári bir partııanyń ókili emes shyǵar. Búginde "Halyqtyń únine qulaq asatyn úkimet" degen konsepsııa bar. Sonyń aıasynda jasalyp jatqan dúnıe. Ár partııa ózinikin báribir alady. Onyń óziniń aýdıtorııasy bar. Olaı bolatyn bolsa, jańadan paıda bolatyn kúshter olar ózin alańnan emes, zańnan izdeýge tıis.

Nursulý Temirhanqyzy

Avtormen onyń Facebook paraqshasy arqyly habarlasýǵa bolady.

Jazylyńyz

"Qamshy" silteıdi

Qate tapsańyz, qajetti bólikti tańdap ctrl+enter basyńyz.

Pikir qaldyrý

pikir