Qyrymbek Kósherbaev: Elbasy bastamalary álemdik ekonomıka men saıasatty túbegeıli jańartý úshin qajet

«Nursultan Nazarbaev – jahandyq aýqymdaǵy saıasatker» halyqaralyq konferensııasynda sóılegen sózinde Memlekettik hatshy Qyrymbek Kósherbaev álem óziniń áleýmettik, ekonomıkalyq jáne saıası damýyndaǵy irgeli ilgerileý kezeńine aıaq basqanyn atap ótti.

«Demografııa men kóshi-qon, mádenı-gýmanıtarlyq jáne ǵylymı-tehnologııalyq salalarda, klımattyq máselelerde eleýli úderister oryn alýda. Olar kóp baǵytty úrdistermen sıpattalady jáne qazirgi men bolashaq álemdik tártipke túbegeıli áser etedi.

COVID-19 pandemııasy belgili bir dárejede osy aýyr ózgeristerdi tezdetip, búkil jahandyq qaýymdastyq úshin birqatar jańa qıyndyqtar týǵyzdy. Ol álemniń osyndaı tótenshe jaǵdaılarǵa daıyn emestigin kórsetti, basqarý, uıymdastyrý, ekonomıkalyq jáne áleýmettik salalardaǵy iri kemshilikterdi ashty.

Biz adamzat tarıhyndaǵy eń qarama-qaıshylyqty jáne kúrdeli kezeńderdiń birin bastan ótkerip jatyrmyz», - dep atap ótti memlekettik hatshy.

Sondyqtan qazirgi jaǵdaılarda úılesimdi álemdik tártipti qalyptastyrýǵa, jekelegen memleketterdiń de, tutas alǵanda álemniń de qaýipsizdiginiń áleýmettik negizderin nyǵaıtýǵa jańa quraldar men tásilder qajet. Bul máselede bizdiń dáýirimizdiń kórnekti kóshbasshylarynyń basshylyǵymen ártúrli elderde jınaqtalǵan memlekettik qurylystyń jáne halyqaralyq ózara is-qımyldyń progressıvti tájirıbesin jan-jaqty túsiný mańyzdy. «Ǵasyrlar toǵysyndaǵy uly qaıta qurýshylardyń osy shaǵyn shoǵyryna Qazaqstannyń Tuńǵysh Prezıdenti Nursultan Nazarbaev ta kiretini sózsiz. Memleket basshysy Qasym–Jomart Toqaev Nursultan Ábishulynyń kópjyldyq serigi jáne onyń strategııalyq baǵytyn jalǵastyrýshy óziniń bir kitabynda bylaı dep jazdy: «Búkil álem «álemniń eki bóligi – Eýropa men Azııa, eki órkenıet – Shyǵys jáne Batys, eki saıası júıe - totalıtarızm men demokratııanyń qıylysynda paıda bolǵan «Nazarbaev fenomeni» týraly aıtady». Shynynda da, keńinen alyp qaraǵanda, álemde mundaı deńgeıdegi saıasatkerlerdi tabý qıyn. Qazaqstandaǵy barlyq progressıvti ózgerister onyń esimimen baılanysty. Álemde «tarıhtyń sońy» men «órkenıetter qaqtyǵysy» týraly konsepsııalar keńinen taraǵanda, qurlyqtyń altydan bir bóligi dezıntegrasııaǵa ushyraǵanda, elimiz kóptegen ótkir problemalarmen jalǵyz qalǵanda, Qazaqstanǵa sheshýshi, tájirıbeli jáne qoǵamdy biriktire alatyn ult kóshbasshysy qajet boldy», - dedi Kósherbaev.

Ol Elbasynyń fenomenaldy kóshbasshylyǵynyń, strategııalyq kóregendigi men reformatorlyq darynynyń, bolashaqtyń kókjıegin keńeıtý qabiletiniń arqasynda Qazaqstan myqty memleket, bastamashyl jáne jaýapty halyqaralyq seriktes retinde qalyptasqanyn erekshe atap ótti.

Elimizde Keńes Odaǵy ydyraǵan soń 1990-shy jyldardyń birinshi jartysyndaǵy áleýmettik-ekonomıkalyq kollaps qysqa merzimde eńserildi.

Jańa qoǵamdyq-saıası ınstıtýttar qurylyp, ekonomıka naryqtyq jolǵa tústi, halyqaralyq baılanystar jańadan ornatyldy. «Aldymen – ekonomıka, sodan keıin – saıasat» qaǵıdaty tabysty jumys istedi.

«El astanasyn kóshirýdi Tuńǵysh Prezıdenttiń teńdessiz qadamy, qýatty saıası erik-jigeriniń, kóregendigi men batyldyǵynyń kórinisi dep ataýǵa bolady. Qysqa merzim ishinde Qazaqstannyń shetsiz-sheksiz dalasynda zamanaýı megapolıs paıda boldy, búginde oǵan bas shabyt berýshisi men sáýletshisiniń esimi berildi. Elbasynyń bastaýymen qoljetkizilgen elimizdiń jetistikteri týraly uzaq aıtýǵa bolady. Nursultan Nazarbaevtyń kóshbasshylyq fenomeni kóp qyrly. Is júzinde ol Qazaqstannyń zamanaýı memlekettiligin qurdy, eldiń tabysty jáne uzaq merzimdi damýynyń qýatty irgetasyn saldy. Búginde osynyń arqasynda Qazaqstannyń kópultty halqy bolashaqqa senimmen qaraıdy», - dep atap ótti Qyrymbek Kósherbaev Elbasynyń jahandyq oılaý deńgeıin erekshe atap ótip.

Bul úlken halyqaralyq rezonans týdyrǵan ıadrolyq arsenaldan bas tarta otyryp, Semeı polıgonyn jabý týraly sheshim; Azııa qurlyǵynda turaqtylyq pen qaýipsizdikti qamtamasyz ete otyryp, búginde jıyrmadan astam eldi biriktiretin Azııadaǵy ózara is-qımyl jáne senim sharalary jónindegi keńesti qurý bastamasy; ókinishke oraı, birer jyl ótken soń ǵana iske asyrylǵan, biraq óziniń ózektiligin dáleldegen Eýrazııalyq odaqqa birigý ıdeıasy.

2015 jyly ortaq naryǵy 185 mıllıon adamdy quraıtyn EAEO óz jumysyn bastap, serpindi damýyn jalǵastyrýda.

«Elbasy Shanhaı Yntymaqtastyq Uıymyn qurýǵa jáne damytýǵa eleýli úles qosty. Bul halyqaralyq alań 20 jylǵa jýyq ýaqyt boıy yqpaly men bedelin arttyra otyryp, óziniń tıimdiligin kórsetip keledi. Qazaqstannyń Tuńǵysh Prezıdentiniń bastamasy boıynsha elordamyzda on bir jyldyq úzilisten keıin EQYU Sammıti ótkizildi. Qazaqstan astanasynda turaqty, úsh jylda bir ret ótkiziletin Álemdik jáne dástúrli dinder kóshbasshylarynyń biregeı sezderi keńinen tanymal. Olardyń bastamashysy da Nursultan Nazarbaev boldy. Qazaqstannyń Tuńǵysh Prezıdenti álemdik qoǵamdastyqta sheber jáne bedeldi kelissóz júrgizýshi retinde tanyldy. Nursultan Nazarbaevtyń bitimgershilik kúsh-jigeriniń arqasynda kóptegen óńirlik problemalar sheshildi nemese dıplomatııalyq arnaǵa aýysty. Atap aıtqanda, bul jerde Sırııa boıynsha Astana prosesi, Almatydaǵy Iran máselesi boıynsha kelissózder týraly aıtýǵa bolady. Nursultan Nazarbaevtyń jeke deldaldyǵynyń arqasynda 2015-2016 jyldary Reseı-Túrkııa qatynastaryndaǵy eleýli daǵdarys sheshildi. Jalpy, dıalog pen senim sııaqty qaǵıdattar Qazaqstannyń syrtqy saıasatynyń aıryqsha belgisine aınaldy», - dep túıindedi elimizdiń memlekettik hatshysy Elbasynyń syrtqy trektegi barlyq bastamalary álemdik ekonomıka men saıasatty túbegeıli jańartý úshin asa qajet ekenin jetkize otyryp.

Olar Nursultan Nazarbaevtyń tereń dúnıetanymynan týǵan, jasampazdyq sıpatqa ıe jáne «kovıdtan keıingi» damý men jańa syn-qaterler dáýirinde ulttardyń jahandyq qaýymdastyǵynyń múddelerine saı keledi.