Agroónerkásipti nesıeleý: Agrarlyq nesıe korporasııasy kólemin ulǵaıtyp, sarapshylar salany qarjylandyrýdyń mańyzdylyǵy týraly aıtty

Eksporttyq taýarlar baǵasynyń boljaýǵa kelmeıtindigi Qazaqstan úshin aýyl sharýashylyǵynyń mańyzdylyǵyn arttyryp otyr. Bul ımportty almastyrýdyń qajettiligine baılanysty. Sebebi azyq-túlik ımporty jyldan-jylǵa artyp, sonymen qatar eksportqa baǵdarlaý arqyly qazynany tolyqtyrýǵa óz septigin tıgizip keledi. 

«Memlekettiń basty baǵdarlamalaryna agroónerkásipti damytý baǵyty engen eldiń ekonomıkasynda aýyl sharýashylyǵyna kóńil bólý basymdyqqa ıe bolyp qala beredi. Biraq, óndiristiń ósýine qaramastan, eskirgen tehnologııalar men jabdyqtardyń saldarynan salada eńbek ónimdiliginiń tómen ekeni de baıqalǵan. Munyń bir sebebi – qarjylandyrýdyń bolmaýy. Retteýshi sebepterge baılanysty bankter sektordy tolyq kólemde qarjylandyra almaıdy, sondyqtan memlekettiń AО́K-ti qoldaýy basty ról atqarady», - deıdi qarjyger Rasýl Rysmambetov. 

«О́kinishke qaraı, kommersııalyq bankter ekonomıkanyń erekshelikterine jáne kadrlardyń aýysýyna baılanysty aýyl sharýashylyǵynyń naqty salalarynda saraptamalyq kórsetkishter jınaı almaıdy», - deıdi ol.

Salany qoldaýdyń eń iri ınstıtýty – «QazAgro » UBH enshilik kompanııasy. Agrarlyq nesıe korporasııasy (ANK), Aýyl sharýashylyǵyn qarjylaı qoldaý qory jáne QazAgroQarjy aqshany agroónerkásipke quıady. Tek 2019 jyly holdıng AО́K sýbektilerin 477 mlrd teńgege qarjylandyrdy. Onyń ishinde aýyl sharýashylyǵyn nesıelendirýge jáne aýyl sharýashylyǵy tehnıkasynyń lızıngine 448 mlrd teńgeden astam qarajat jumsaldy.

Bul qarajattyń basym bóligi 2001 jyldan bastap 2019 jylǵa deıin Qazaqstannyń agroónerkásibine 1,28 trln teńge nesıe bergen. Barlyǵy da ANK arqyly bólingen. 2020 jyldyń shildesiniń basynda ANK-nyń nesıe qorjyny 570,2 mlrd teńgeni quraǵan. Bul bir jyl burynǵy kórsetkishke qaraǵanda 22%-ǵa artyq.

«Jeńildetilgen qaryzdar esebinen AО́K sýbektileri jańa óndirister quryp, jumys istep turǵandaryn jańǵyrta alady. Mal sharýashylyǵy, aýyl sharýashylyǵy tehnıkasy men jabdyqtaryn satyp alýǵa múmkindigi bar», - deıdi Rysmambetov.

ANK portfelinde tikeleı nesıe berý 2019 jyly bar bolǵany 44%-dy quraǵan. Qalǵany bankterdiń, MQU-nyń, kredıttik seriktestikterdi jáne lızıngtik kompanııalardy qarjylandyrýdyń úlesine tıesili. 2026 jylǵa qaraı ANK tek qarjylandyrýmen ǵana aınalysyp, tikeleı nesıe berýden alshaqtaýdy josparlap otyr. Qaryz alýshylarǵa kepildikke qoıylatyn talaptar EDB-ge qaraǵanda anaǵurlym únemdi jáne fermerler múlkiniń ótimdiligin eskere alady.

Mysaly, ANK agroónerkásippen aınalysatyndarǵa nesıe seriktestikteri arqyly jyldyq 9%-dan aspaıtyn mólsherlememen nesıe beredi. Fermerlerdiń birlestikteri jyldyq 6%-ben qaryz alsa, al kóktemgi egis jáne egin jınaý jumystaryn jyldyq 5%-ben qarjylandyrady. Ulttyq qor esebinen ınvestısııalyq jobalar 8%-dan nesıelendiriledi.

2020 jyly, onyń ishinde damý ınstıtýtarynyń jumysynyń nátıjesinde AО́K jalpy óndiristi 5%-ǵa, ıaǵnı, 2,4 trln teńgege deıin kóterdi.