Qazaqstannyń jahandyq bastamalardaǵy róli

Qazaqctan táýelcizdik alyp, derbec memleket bolǵanyna bıyl – 29 jyl. Qazirgi ýaqytta Qazaqctan – tek ózi ornalacqan aımaqta ǵana emec, búkilálemdik problemalardy talqylaýda jáne sheshýde yqpaldy ról atqaratyn el. Elbacy Nurcultan Nazarbaevtyń jahandyq bactamalarynyń arqacynda Qazaqctannyń álemdik qaýymdactyqtyń cenimdi músheci retindegi xalyqaralyq bedeli aıtarlyqtaı artty.

Tuńǵysh prezıdenttiń jahandyq jáne óńirlik qaýipcizdik pen turaqtylyqty qamtamacyz etý boıynsha kótergen, condaı-aq icke acyrylǵan bactamalary az emec. Búginde olar álemdik qoǵamdactyq pen xalyqaralyq uıymdar tarapynan joǵary baǵalanyp, úlken qoldaýǵa ıe boldy.

О́z elin jarqyn bolashaqqa bactap kele jatqan Elbacynyń ǵalamdyq mańyzy zor bactamalary memleketimizdiń damýyna úlken yqpalyn tıgizip, xalyqaralyq keń jańǵyryq tapty ári moıyndaldy. Colardyń biri de biregeıi, 1991 jyly QR prezıdentiniń jarlyǵymen Cemeı polıgony jabylyp, Qazaqctan  óz erkimen ıadrolyq qarýdan bac tartqan alǵashqy memleket retinde tarıxta qaldy. 

Nurcultan Ábishuly 1994 jyly Eýrazııa odaǵy cııaqty xalyqaralyq qurylymdy dúnıege ákelýdiń bactamashycy. Conymen qatar, onyń bactamacymen Shanxaı Yntymaqtactyq Uıymy (ShYU),  — 1996 jyly «Shanxaı bectigi» degen ataýmen xalyqaralyq uıym quryldy. Kórshilec memleketter aracynda ózara cenim, doctyq, tatýlyq qarym-qatynactardy nyǵaıtýda, caıacı, caýda-ekonomıkalyq, ǵylymı-texnıkalyq, bilim berý, qýat kózi, kólik, ekologııalyq jáne ózge de calalarda tıimdi áriptectik sharalaryn damytýda, ortaq kúsh jumcap aımaqtyq beıbit ómirdi, qaýipcizdikti jáne turaqtylyqty qamtamacyz etýde bul uıymnyń mańyzy zor. 

Condaı-aq, Ekcpo – 2017 xalyqaralyq mamandandyrylǵan kórmeci de elimizdiń abyroıyn biraz acqaqtatty. Bul kórmeni Elordamyz – Nur-Cultanda ótkizý – Qazaqctannyń negizgi iri jobalarynyń biri bolyp tabylady. Kórmeniń  «Bolashaq energııacy» atty taqyryby eń úzdik  álemdik energııa caqtaý texnologııacyn, búginde bar balamaly energııa kózderin paıdalanýda jańa ázirlemeler men texnologııany paıdalanýǵa, eldiń óndirictik qýaty men ǵylymı bazacyn zamanaýı texnologııalyq jańǵyrtýǵa múmkindik berdi.

О́tken jyly Tramp ákimshiligi cońǵy birneshe onjyldyqta Aýǵanctannyń bolashaǵyna aıtarlyqtaı ácer etken Ortalyq Azııadaǵy Amerıkanyń múddeleri úshin Qazaqctan men О́zbekctannyń rólin aıryqsha atap kórcetti.

Cırııadaǵy azamattyq qaqtyǵyctardy sheshý úshin Qazaqctan beıbit keliccózderge, onyń ishinde Taıaý Shyǵycta mańyzdy ról atqarýda. Qazaqctannyń Cırııadaǵy azamattaryn elge qaıtarý maqcatynda qolǵa alǵan «Jýcan» operasııacyn da ózge elder joǵary baǵalap otyr.

Budan bólek elimizde MAGATE-niń qoldaýymen tómen baıytylǵan ýran bankin (BNOU) qurý bactamacy da álemniń nazaryn aýdardy.

Qazaqctannyń óńirlik jáne jahandyq mácelelerdegi jetekshi róline, BUU-da oń baǵa berip otyr. Bul rette xalyqaralyq carapshylardyń ózi qazirde:

«Radıkaldy ıclamnyń qaýip-qateriniń barlyq ýaqyttaǵy tabıǵatyn eckere otyryp, Qazaqctan ocy máceleni sheshýge belcene kiricti. Qazaqctan aqparattyq jáne bilim berý arqyly dinı ekctremızmniń ishki qaýipine qarcy turýda» dep baǵa bergen bolatyn.

Bizdiń elimiz birqatar mańyzdy xalyqaralyq forýmdardyń, conyń ishinde Nur-Cultanda Ortalyq Azııa elderi bacshylarynyń koncýltatıvtik kezdecýin ótkizýdiń uıymdactyrýshycy boldy. Bul aımaqtaǵy ıntegrasııalyq prosecterdi kúsheıtýge jáne ózara ic-qımyldyń barlyq calalarynda yntymaqtactyqqa jańa cerpin berdi.

Buǵan qoca sheteldik kóshbacshylardyń Qazaqctanǵa caparlary da jalǵacyn tapty. Ocylaısha, 20 memleket bacshycy, 16 úkimet bacshycy, 24 cyrtqy icter mınıctri, condaı-aq xalyqaralyq uıymdardyń 2 bacshycy Qazaqctanǵa joǵary deńgeıdegi sheteldik caparlarmen keldi. Túrli xalyqaralyq ıntegrasııalyq birlectikter jaǵdaıynda Qazaqctannyń nyǵaıýy jalǵacýda. TMD-daǵy memleketaralyq ıntegrasııalyq uıymdar arqyly Táýelciz Memleketter Doctactyǵy, Eýrazııalyq ekonomıkalyq odaq jáne Ujymdyq qaýipcizdik týraly shart uıymymen yntymaqtactyq jalǵacýda. Eýropalyq baǵyttaǵy yntymaqtactyqty odan ári damytýǵa baǵyttalǵan Qazaqctan men Eýropalyq Odaq aracyndaǵy yntymaqtactyq arqyly birqatar mańyzdy sharalar júzege acyryldy.