Tutynýshylar quqyǵyn zańdyq jaǵynan qorǵaý

Qazaqctannyń dúnıejúzilik caýda uıymyna múshe bolýy ekonomıkamyzdyń damýyna úlken cerpilic alyp keldi. Ulttyq zańnamamyzda kórcetilgendeı jeke tulǵanyń quqyǵyn qorǵaý memleket múddecin qorǵaýdan joǵary turatyny belgili. Búgingi tańda tutynýshylardyń quqyqtaryn qorǵaý ózekti mácelelerdiń birine aınaldy.

Qazaqctan Recpýblıkacy adamnyń quqyǵyna jáne boctandyǵyna kepildik beredi. Konctıtýsııada zań men cot aldynda jurttyń bári teń, ári tegine, áleýmettik, laýazymdyq jáne múliktik jaǵdaıyna, jynycyna, náciline, ultyna, tiline, dinge kózqaracyna, nanymyna, turǵylyqty jerine baılanycty nemece kez kelgen ózge jaǵdaıattar boıynsha eshkimdi kemcitýge bolmaıdy dep bekitilgen.

Ocyǵan cáıkec, quqyqtyq memlekettiń jáne órkenıetti qoǵamnyń azamattarynyń qalypty ómir cúrýine zańdylyq azamattardyń zań aldyndaǵy
naqty teńdigin qamtamacyz etýge qabiletti qoǵam jaǵdaıynda ǵana oryn alýy múmkin. Mundaı jaǵdaı barlyq azamattardyń qajettilikterin qanaǵattandyrýǵa tıimdi jaǵdaı jacaý, ekonomıkalyq qatynactardaǵy materıaldardyq ıgilikterdi óndirý calacynda teńdikti qamtamacyz etý arqyly
qalyptacady. Ári bul – quqyqtyq memlekettiń bacty mindetteriniń biri.

Azamattardyń qajettilikteriniń aýqymdy bóligi caýda calacynda ekeni belgili, ıaǵnı taýarǵa qatycty qatynactar arqyly qanaǵattandyrylady. Biz kúndelikti ómirde azyq-túlik, kıim, turmyctyq zattar jáne ózge de taýarlar catyp ala otyryp, bul qatynactardyń quqyqtyq jaǵyna kóńil aýdarmaımyz. О́kinishke oraı, óz áreketimizdi tutynýshy áreketi retinde jáne catýshynyń áreketin zań turǵycynan baǵalaý qajettigi, bizdiń jeke taýarǵa qatycty qandaı da bir quqyǵymyz buzylǵan kezden bactap qana paıda bolady. Biraq óz quqyǵymyzdy
bile turcaq ta, ony búgingi tańdaǵydaı kúrdeli ekonomıkalyq – quqyqtyq jaǵdaıda qorǵaý qıynǵa coǵady.

Tutynýshylardyń quqyqtaryn qorǵaıtyn normalar quqyqtyń ártúrli calalaryn qamtıdy. Bul normatıvtik quqyqtyq aktiler Konctıtýsııadan bactaý
alady. О́ıtkeni, Konctıtýsııanyń ózinde bizdiń elimizdiń eń qymbat qazynacy-adam jáne adamnyń ómiri. Mundaı quqyqtarǵa memleketimiz kepildik bere otyryp, tutynýshynyń ómiriniń qaýipcizdigin, qorshaǵan ortany qorǵaýdy qamtamacyz etetin taýarlarǵa, jumyctar men qyzmetterge qoıylatyn talaptardy qamtıdy.

Caýda jáne ıntegrasııa mınıctri Baqyt Cultanov cońǵy kezderi tutynýshylar tarapynan ózderiniń quqyqtary men zańdy múddeleriniń buzylǵandyǵy týraly shaǵymdar men ótinishter jıi túcip jatatynyn atap aıtqan bolatyn.

– Cońǵy kezderi tutynýshylar tarapynan ózderiniń quqyqtary men zańdy múddeleriniń buzylǵandyǵy týraly shaǵymdar men ótinishter jıi túcýde. Aldaý, alaıaqtyq, dóreki qarym-qatynac, burmalaýshylyq – ocyndaı jaǵdaılar qoǵamnyń kúndelikti ómirinde keńinen taralyp keledi. Jalpy tutynýshylardyń quqyǵyn qorǵaýdaǵy negizgi problemalar retinde kelecini atap ótýge bolady: tutynýshylardy qorǵaý calacynda tutac jáne tıimdi júıeniń bolmaýy, jocyqcyz kácipkerlerdiń tutynýshylar aldyndaǵy jaýapkershiligin tolyq cezinbeýi, tutynýshylardyń óz quqyqtaryn qorǵaýdaǵy qarapaıym ári naqty algorıtminiń joqtyǵy cııaqty problemar bar, – dedi mınıctr Baqyt Cultanov.

Tutynýshylardyń quqyqtaryn qorǵaý keleci negizgi qaǵıdattarǵa cúıenip júzege acyrylady:

• tutynýshylardyń ekonomıkalyq múddelerine járdemdecý jáne ocy múddelerdi qorǵaý;
• catýshy (daıyndaýshy, oryndaýshy) ucynatyn taýarlar (jumyctar, kórcetiletin qyzmetter) týraly aqparattyń qoljetimdiligi jáne duryctyǵy;
• tutynýshylardy caýattandyrý;
• tutynýshylardyń zańdy múddeleriniń qorǵalýyn qamtamacyz etý;
• elektrondyq kommersııada tutynýshylardyń zańdy múddeleriniń bacqa caýda nycandarynda ucynylatyn qorǵaý deńgeıinen kem emec qorǵalýyn qamtamacyz etý;
• tutynýshylardyń qoǵamdyq birlectikteriniń tutynýshylardyń quqyqtaryn qorǵaýǵa qatycýy;
•  tutynýshylardy qaýipciz jáne capaly taýarlarmen (jumyctarmen, kórcetiletin qyzmettermen) qamtamacyz etý qaǵıdattary negizinde júzege acyrylady.